Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Բարգավաճ Հայաստան» կուսակցությունը քաղխորհրդի իր վերջին նիստում որոշում կայացրեց համաժողովրդական շարժման շուրջը համախմբել հասարակական կազմակերպությունների: Դատելով զարգացումներից` կարող ենք ասել, որ մի շարք կազմակերպություններ ողջունեցին այդ կոչը և միացան միանգամայն քաղաքական այս գործընթացին, շատերն էլ դեռ կհասցնեն միանալ: Թե որքանով է դա տեղավորվում եռյակի ձևաչափի տրամաբանության մեջ այլ հարց է, այստեղ կարևոր է հասկանալ, թե որքանով է դա տեղավորվում այն գործառույթների տրամաբանության մեջ, որոնք միտված են իրականացնել հասարակական կազմակերպությունները:

Նախ, նշենք, որ ըստ «Հասարակական կազմակերպությունների մասին» ՀՀ օրենքի. «Եթե միավորումը ունի նաև քաղաքական, կրոնական, արհեստակցական նպատակներ, ապա հասարակական կազմակերպություն չէ… »: Ի տարբերություն քաղաքական կուսակցությունների` հասարակական կազմակերպությունները բացահայտ չեն հավակնում մասնակցել քաղաքական իշխանության իրականացմանը, իրենց վրա չեն վերցնում որոշակի կոնկրետ պարտավորություն: Թեև ՀԿ-ներն իրենց գործունեությամբ անշուշտ իրենց դերակատարումն ունեն պետական, տնտեսական, սոցիալ-մշակութային և մի շարք այլ ոլորտներում:

Միջազգային և անվտանգության հարցերի հայկական ինստիտուտի ղեկավար Ստյոպա Սաֆարյանը Panorama.am-ի հետ զրույցում պնդեց` հասարակական կազմակերպությունը կոչված է մասնակցելու ժողովրդավարական, քաղաքական գործընթացներին, բայց ոչ քաղաքական ուժին բնորոշ դիտանկյունից, քանի որ հասարակական սեկտորը չի հավակնում գալ իշխանության: Փորձագետի խոսքով` ՀԿ-ն կարող է մեծապես նպաստել ինչ-որ խմբի հեռանալ իշխանությունից, իսկ ինչ-որ խմբի էլ գալ իշխանության և դա նորմալ է ու այդ պրակտիկան գոյություն ունի աշխարհի բոլոր երկրներում:

Սակայն Հայաստանում, ըստ Ս.Սաֆարյանի, ՀԿ-ներին ավելի շատ օգտագործում են:

«Հայաստանում այս խեղկատակությունը սկսվել է դեռ 1996թ-ից, երբ ինչ-որ հասարակական կազմակերպություններ ստորագրեցին Լևոն Տեր-Պետրոսյանին սատարելու մասին: Ակնհայտորեն հասարակական կազմակերպություններին օգտագործում են, ենթադրում եմ` օգտագործելով նրանց կախվածությունը. իշխանությունը լինի, թե ԲՀԿ առաջնորդը այս պահին նա հանդիսանում է այդ կազմակերպությունների ֆինանսավորողը: Եվ ըստ էության` նրանք այդպես փորձում են վարձահատույց լինել: Ծիծաղելի ու անբնական է, բայց այն է, ինչ կա»,- հավելեց նա:

«ՊրոՄեդիա-Գենդեր» հկ նախագահ Թամարա Հովնաթանյանն էլ նշեց, որ քաղաքական կուսակցություններին ՀԿ-ների միավորվելը տարածված պրակտիկա է ընտրությունների ժամանակ, բայց ՀԿ-ներն իրենց գործունեության կոնտեքստում նպատակ չպետք է հետապնդեն իշխանության գալու կամ դրա համար պայքարելու համար: Եվ հենց դա է պատճառը, որ նման միավորումը ոչ միանշանակ է ընկալվում և տպավորություն է ստեղծվում, որ կազմակերպությանը օգտագործում են քաղաքական ինչ-ինչ նպատակներով:

«Հենց դա է պատճառը, որ շատ ՀԿ-ներ մանիպուլացվելու զոհի տպավորություն չթողնելու համար աշխատում են մնալ չեզոք դիրքերում քաղաքական գործընթացների նկատմամբ»,- նշեց նա:

Բայց մյուս կողմից,- շարունակեց տիկին Հովնաթանյանը,- ՀԿ-ները անշուշտ ունեն որոշակի ներուժ, որն ունակ է ազդելու քաղաքական գործընթացների վրա և զրկել նրանց այդ ազդեցությունը գործի դնելուց ևս այնքան էլ ճիշտ չէ:

«Այստեղ մնում է ասել, որ դա յուրաքանչյուր ՀԿ-ի գործն ու որոշելիքն է, թե որքանո՞վ է այս կամ այն քաղաքական կուսակցությանը կամ շարժմանը միավորվելը տեղավորվում իր գործունեության մեջ: Եթե դա չի խանգարում իր գործունեությանը, եթե նա չի ընկալվի հասարակության կողմից, իբրև մանիպուլացվող ՀԿ, ապա ինչո՞ւ չէ: Ամենքն իր համար պետք է որոշի, թե ինչպես ինքն իր դերը տեսնում քաղաքական գործընթացներում»,- հավելեց նա:

Panorama.am-ի հաջորդ զրուցակիցը` «Ինտեգրացիա և զարգացում» ՀԿ նախագահ Արամ Սաֆարյանը հիշեցրեց, որ ՀԿ-ները ստեղծված են հասարակական կյանքը առաջ մղելու, իրենց քաղաքացիական կեցվածքը իրականացնելու և իրենց հետաքրքրությունները դրսևորելու նպատակով: Իսկ կուսակցությունները զբաղվում են քաղաքական գործունեությամբ և նրանց նպատակն է իրացնել իրենց քաղաքական նկրտումները, այդ թվում նաև` իշխանության համար պայքարի միջոցով. «Եվ սա, ինչպես ասում են, դասագրքային ճշմարտություններ են»:

«Ես հասկանում եմ, որ մեր ՀԿ-ների մեջ կան մարդիկ, որոնք ունենք քաղաքացիական կայացած դիրքորոշումներ, նաև համոզմունքներ, որի վրա կարող են և փորձում են համագործակցել այս կամ այն կուսակցության հետ` իրենց նպատակները իրականացնելու համար: Սակայն այդ երկու` ՀԿ-ների և կուսակցությունների միջև զգայուն գիծը հստակ սահմանված է օրենսդրությամբ և դրանով պետք է տարբերվի»,-ասաց նա:

Այս կապակցությամբ ԱԺ նախկին պատգամավորը հիշեցրեց, որ հետխորհրդային տարածքում շատ հաճախ են դեպքեր եղել, երբ մարդու իրավունքների, ժողովրդավարության և հասարակական այլ խնդիրների առաջ մղման անվան տակ շատ ՀԿ-ներ, քաղաքական ուժեր իրականում մասնակցել են մեծ տերությունների աշխարհաքաղաքական շահերի բախմանը, կողմ են դարձել անգամ քաղաքակրթությունների միջև պատերազմին. «Եվ դրա օրինակները Հայաստանին հեռու և մոտ հարևանների թվում բազմաթիվ են ու լավ գիտենք, թե ինչի է ամենը հասել` ատելության և թշնամանքի մեծացմանը, պետության հիմքերի խարխլմանը և այլ` օտար պետությունների կախվածությանը»:

«Մեր ՀԿ-ն ունի քաղաքացիական հստակ դիրքորոշում, մենք էլ համագործակցում ենք տարբեր կուսակցությունների, շատ քաղաքական գործիչների հետ, որոնց հետ ունենք ընդհանուր նպատակային մոտեցումներ: Մեր նպատակներից մեկն էլ հանդուրժողականության, ընդհանուր համախմբման ու համերաշխության մթնոլորտի ձևավորումն է, որը կարող է բացառել Հայաստան պետության խարխլումը, հակասահմանադրական և անթույլատրելի միջոցների կիրառումը մեր ներքաղաքական պայքարում: Եվ մեր աշխատանքներից մեկն ենք համարում հայ հասարակության համախմբումը բոլոր տարբերություններով, սկզբունքներով ու մոտեցումներով հանդերձ` արտաքին սպառնալիքների և մարտահրավերների դեմ»,- թվարկեց Ա.Սաֆարյանն ու հավելեց, որ իրականում ՀԿ-ները շատ կարևոր դեր ունեն իրականացնելու համերաշխ, հավաքական, ամբողջական, հայկական հասարակություն ունենալու ճանապարհին:

Հարցին` իրենց կազմակերպությունը հնարավո՞ր է միանա համաժողովրդական շարժմանը, Ա.Սաֆարյանը նախ հիշեցրեց, որ ՀԿ-ն զբաղվում է հետազոտական ու վերլուծական գործունեությամբ, իսկ բացի այդ էլ ավելացրեց, որ ըստ ՀՀ օրենսդրությունը սահմանում է, որ ՀԿ-ները գրանցվում և գործում են հռչակված նպատակների շրջանակներում:

«Մենք հռչակել ենք հետազոտությունը և վերլուծությունը, արտաքին քաղաքական խնդիրներին օժանդակությունը, Հայաստանի համար բարեկամների թվի մեծացումը ամբողջ աշխարհով մեկ: Եվ աշխատում ենք այդ ուղղությամբ»,- եզրափակեց իր խոսքը մեր զրուցակիցը:

«Ընդդեմ իրավական կամայականությունների» ՀԿ նախագահ Լարիսա Ալավերդյանն էլ մատնանշեց, որ համարվում է, որ ՀԿ-ները, ի տարբերություն քաղաքական կուսակցություններին, կոչված են անել ամեն ինչ, որ երկխոսության և այլ միջոցներով գործող իշխանությունները գործեն ի շահ հասարակական շահի: Սա այն դասական մոտեցումն է, որն էլ, ըստ մեր զրուցակցի, տարբերում է ՀԿ-ներին քաղաքական կազմակերպություններից. եթե վերջիններիս նպատակը իշխանափոխությունն է և իշխանության մեջ մասնակցությունը, ապա ՀԿ-ները պետք է ցանկացած իշխանության հետ այնպես աշխատեն, որ բերեն դրան հասարակական շահին ծառայելուն:

«ՀԿ-ները, այո, այսպես թե այնպես համագործակցում են իշխանությունների հետ և այդ համագործակցության սահմանը որևէ կերպ նշված չի: Բայց մեկ բան հստակ է` ՀԿ-ները պայքարում են ոչ թե իշխանության գալու համար, այլ հասարակական շահը պաշտպանելու համար»,- ասաց նա:

Լ.Ալավերդյանը հիշեցրեց, որ Հայաստանի քաղաքական անցյալում նման միավորումներ եղել են և ժամանակին «Օրինաց երկիրը» բավականին արդյունավետ համագործակցելով ՀԿ-ների հետ մտավ դաշտ: Բայց հարցին` իր ՀԿ-ն պատրա՞ստ է միանալ համաժողովրդական շարժմանը, պատասխանեց. «Մեր կազմակերպությունը` որպես այդպիսին, ոչ այն ժամանակ, երբ ես եղել եմ «Ժառանգություն» խմբակցության անդամ, ոչ էլ հիմա չի մասնակցում այդպիսի միավորումների: Մեր կազմակերպությունը մնում է ավելի չեզոք դաշտում, որովհետև ոչ միայն մեր աշխատանքներն են բավականին շատ, այլև կա այն վտանգը, որ վերանա այս փխրուն սահմանը, երբ հասարակական գործունեությունը դառնում է քաղաքական»:

Նշենք, որ Հայաստանում ներկայումս գրացնված է 3 հազարից ավելի հասարակական կազմակերպություն: