Ձեր վստահելի աղբյուրը

Տարածքային զարգացման անհամաչափությունները Հայաստանում սկսել է խորանալ տնտեսական աճի արագացմանը զուգընթաց՝ 2000-ական թվականների սկզբից, որը ուղեկցվել է մայրաքաղաքի տնտեսական դերի և նշանակության աճով, ինչի արդյունքում տարբերությունը Երևանի և Հայաստանի մարզերի միջև անընդհատ աճել է:

Անհամաչափ զարգացման արդյունքում բնակչության անցանկալի արտահոսքը մարզերից էլ ավելի է նպաստել Երևանի կենտրոնացմանը: Այս խնդրի լուծման ուղղությամբ վերջին տարիներին քայլեր կատարվել են, ընդունվել է տարածքային համաչափ զարգացման հայեցակարգ, մարզերում ենթակառուցվածքների բարելավման ուղղությամբ միջոցներ են ձեռք առնվել, սակայն կենսամակարդակների տարբերությունը մայրաքաղաքի և մարզերի միջև չի նվազել ցանկալի չափով:

Այս խնդրի լուծման շրջանակներում առանձնահատուկ կարևոր է վերջին շրջանում Դիլիջանի միջազգային դպրոցի և Գյումրու տեխնոպարկի շահագործման հանձնելու փաստը: Երկու դեպքում էլ գիտակրթական նշանակություն ունեցող կառույցների գործունեությունները ակտիվություն կմտցնեն քաղաքներում՝ նպաստելով տարածքային համաչափ զարգացման գործընթացին: Սակայն պետք է փաստել, որ վերոհիշյալ կենտրոնների շահագործումը առանց հավելյալ ենթակառուցվածքների չեն կարող ծառայել անգամ իրենց բուն նպատակին և կդառնան մեկուսացված կենտրոններ:

Այս առումով Գյումրի, Դիլիջան, Վանաձոր և Ջերմուկ քաղաքների զարգացման ծրագրերը, որոնք մշակվում են Ասիական զարգացման բանկի (ԱԶԲ) կողմից, հաջող գործարկման և ներգրավվող միջոցների արդյունավետ կառավարման պարագայում կարող են հիմք հանդիսանալ մարզերի առավել գրավիչ քաղաքների զարգացման համար:

Գյումրի զարգացման ծրագիրը արդեն իսկ մշակվել է ԱԶԲ-ի կողմից, իսկ Դիլիջանի զարգացման ծրագրի նախնական տարբերակը նախօրեին վարչապետ Հովիկ Աբրահամյանի մասնակցությամբ քննարկվել է ՀՀ Կենտրոնական բանկի Դիլիջանի ուսումնահետազոտական կենտրոնում:

Հիշեցնենք, որ տարեսկզբին ԱԶԲ-ի ծրագրի ղեկավար Սեզար Լորենսը, ով ներկա է եղել նախօրեին կայացած քննարկմանը, հայտարարել էր, որ ծրագրի շրջանակներում կազմվելուն են 4 քաղաքների գլխավոր հատակագծերը: Հիշյալ ծրագիրը նախատեսում է 400 մլն դոլարի ֆինանսավորում Հայաստանի քաղաքային բնակավայրերում առաջնային ծրագրերի իրականացման համար և քաղաքային զարգացման ծրագրի տևողությունը կլինի 10 տարի:

Դիլիջանի պարագայում զարգացման ծրագրի վերջնական տարբերակը դեռ պատրաստ չի և ԱԶԲ-ի հայաստանյան գրասենյակի ներկայուցիչը նշել է, որ այն վերջնական տեսքի բերվելուց հետո ներկայացվելու է հանրությանը: Իհարկե, ներկայացվելիք ծրագիրը հանրության կողմից հավանության արժանանալուց բացի, առաջին հերթին պետք է գրավիչ լինի բիզնես շրջանակների համար:

Կարևոր է, որ պետությունը նման մասշտաբային ծրագրի իրականացման համար կարողացել է ֆինանսավորման աղբյուրներ գտնել, սակայն ներդրումային գրավիչ միջավայրի ապահովումը ևս առաջնային քայլ է, քանի որ հակառակ պարագայում գործարար շրջանակների համար ամենալավ ենթակառուցվածքներ ունեցող քաղաքն անգամ գրավիչ չի լինի:

Այս ոլորտում օրենսդրական մեխանիզմներ գոյություն ունեն, որոնք կիրառություն են գտել նաև այլ երկրներում: Օրինակ Դիլիջանի պարագայում կարելի է կիրառել հարկային արտոնությունների ճկուն քաղաքականություն, ինչը ենթադրում է որոշ ոլորտներում տալ լայն արտոնություններ: Օրինակ՝ հյուրանոցային բիզնեսին և զբոսաշրջությունը խթանող այլ ոլորտներին: Պետության կողմից հողհատկացումները ևս արդյունավետ խթան են ներդրումների ներգրավման համար: Սկզբունքային պետք է լինի այն, որ պետությունը չպետք է ներդրումներ կատարի այնպիսի ոլորտներում, որտեղ մասնավորի համար եկամտաբեր է և ավելի արդյունավետ կառավարելի, այլ պետությունը պետք է ներդրումային պայմաններ ստեղծի այդ ոլորտում մասնավորի դիրքերը ամրապնդելու համար:

Դիլիջանում հեռանկարային է նաև զբոսաշրջության ոլորտը, կապված նաև այն հանգամանքի հետ, որ այս տարվանից գործունեությունն է սկսում Դիլիջանի միջազգային դպրոցը և արտասահմանյան մասնագետների և ուսանողների հոսքը կնպաստնի Դիլիջանի՝ որպես զբոսաշրջային, կրթական և առողջարանային կենտրոն կայացմանը:

Հակոբ Սաֆարյան

Հարակից հրապարակումներ`
Երևանի կենտրոնի բեռնաթափումը իրականությո՞ւն, թե՞ իմիտացիա
Կանաչապատ տարածքների «դեֆիցիտ» կանաչ Երևանում