Հարցազրույցներ 12:13 23/07/2014

Սահմանապահ Այգեպար. չորս սերունդ (Տեսանյութ)

Հեղինակ` Մարի Թարյան

Այգեպարի փողոցները նեղ են, նախկինում ավան եղած գյուղի պատերին մեծ-մեծ անցքեր կան, երբեմն նաև կարելի է փափուշտներ գտնել: Երբեմն, ոչ թե նրա համար, որ սահմանապահ այս գյուղի ուղղությամբ քիչ փամփուշտներ են գալիս, այլ որովհետև այստեղի մեծերն ու փոքրերը հակառակորդի կրակահերթից հետո հավաքում են լավ ծանոթ զենքերի փամփուշտները: Ամեն տանը կարելի է ողջ հավաքածու գտնել, երեխաներն էլ դրանք «խաղալիք» են դարձնում:

***
Փամփուշտների հերթական «երթը» գյուղի ուղղությամբ լինում է մեր այցելության ժամանակ: Սովորականից շատ մարդ է հավաքվել, դիմացի դիրքերից անսովոր ակտիվությունը ֆիքսել են ու կրակ բացել թե դպրոցի բակում հավաքվածների, թե այդ ընթացքում այգիներում ախատող գյուղացիների ուղղությամբ: Բարեբախտաբար, կրակոցները հասցեատիրոջը չեն հասնում: Երևանից եկած մեր՝ «ասֆալտաբնակներիս» խմբին կրակոցները չեն վախեցնում, բայց գյուղի բնակիչները լավ գիտեն դրանց գինը: Ամեն երեկո հնչող հրավառության ձայնի նման մի բան են մեզ համար, բայց ոչ գյուղացիների:

***
Որոշում եմ անցնել գյուղի նեղ փողոցներով: Մարդկանց մեծ մասը դպրոցի բակում է: Լռությունը մերթ ընդ մերթ դիմացի սարից եկող կրակոցներն են խախտում: Գլխումս, սակայն, լուռ չէ:  Շենքերի պատերը առանց խոսքերի պատմում են, թե ինչպես են իրականում ապրում էս մարդիկ: Մոտ 20 րոպե պտտվելուց հետո թվում է՝ մարդու չեմ հանդիպի: Քայլերս ուղղում եմ հետ՝ դպրոց, երբ նեղ փողոցի անկյունում երեխաների ձայներ եմ լսում:

Ավտոմատի ձայներ են հանում, վազվում, խաղում: Ինձ տեսնելով՝ անմիջապես զգաստանում են ու հերթով շարվում պատի տակ:

«Նարեկ, Էրիկ, Հայկ…»,- իրար հերթ չտալով ներկայանում են: Երեք եղբայր են ու մի քույր: Իրենց մեծ ընտանիքը նկարագրելիս Հայկին ընդհատում են օդում լսվող կրակոցի ձայները: Զգաստանում է, մտածում՝ վախեցա ու հետո ինձ փորձում հանգստացնել, որ ապահով տեղում ենք, էստեղ չեն կպնի: Փորձում է հանգստացնել իր հանգստությամբ. «Էստեղ միշտ են կրակում, համարյա ամեն օր»:

«Հենա, նայի, ԴՇԿ ա»… «այ էն պատն ա ծակել»… ու միանգամից փորձում են այլ թեմաներից խոսել: «Նարե՜»: Փոքր քույրն է, գալիս, տեղավորվում է իր պաշտպանների կողքն ու ինչ-որ բաներ բլբլում, որ անհասկանալի են ինձ:

Հետո շարունակում են. «Որ կրակում են, միանգամից գնում ենք տուն, հետո դուրս ենք գալիս պատրոն հավաքելու: Դե մենք սովոր ենք, սովորել ենք»:

Նորից են շեղում թեման. «Էդ ինտերնետ եք գցելու»: Դրական պատասխան ստանալուց հետո ամաչկոտ ծիծաղում են:

«Կամյուտեր մենք էլ ունենք»,- Նարեն է,- «Ճագար էլ ունենք, ամենքս մի հատ»…

«Ինչի՞ մասին եք երազում»,- հարցը Հայկին նորից լրջացնում է. «Որ չկրակեն, որ թուրըք չկրակի: Մենակ էդ»: Սկսում են պատերազմից խոսել, բայց Նարեն ընդհատում է ու ասում, որ կոնֆետ է ուզում: Խոստանում եմ բերել ու գնում եմ խանութ:

***
Դեռ մի քանի քայլ եմ արել, մի երիտասարդ է կանգնեցում: «Լրագրո՞ղ եք»: «Հա»: «Եկեք Ձեզ բան ցույց տամ»: Հայկը ոգևորված հետևիցս կանչում է. «Գնա, Մաքսիմը քեզ սաղ ցույց կտա»: «Կոնֆետս չմառանաս»: «Չէ, Նարե ջան, կբերեմ»:

Մաքսիմը խոստանում է տանել գյուղի ամենատարեց կնոջ մոտ, Թելլո տատը 96 տարեկան է: Բայց մինչ այդ ցույց է տալիս, թե որտեղից են կրակում:

«Ժամը 4 անց կես սկսել են… գյուլեն եկել ա, շիֆերները փշրել, մտել հավանոց: Ծառը տեսնո՞ւմ եք, կլեպը գյուլեն ա պոկել: Ճյուղը պոկել ա: Ուղիղ գալիս ա, կպնում: Վերջերս էլ պաժառ տվեցին, գազի տրուբեքը պայթեց…»:

Կրակոցների մասին պատմությունները մեզ բերում են գյուղի նախկին թութունի գործարանի մոտ: Մաքսիմը պատմում է, որ գործարանը ամբողջ Հայաստանին սպասարկելուց բացի նաև արտասահման են արտահանել:

«Հիմա շրջանում միայն երեք աշխատանքի ձև կա՝ նայոմնիկ, միլիցա, մեկ էլ հողագործություն: Բայց ռիսկ չենք անում մշակենք: Հողերը նշանառության տակ են: Էս գյուղը հող չունի, ուրիշ գյուղերից վարձով վերցնում, մշակում ենք»,- ասում է Մաքսիմն ու գնում ենք Թելլո տատի տուն:

***
Տատի տղան՝ Համլետը պատմում է, թե ինչպես է անցած տարի կրակոցներից այրվել ողջ արտը. «Դե ինչ պիտի անեինք, ստիպված ալյուր առանք: Իբր հող ենք մշակում: Չեն թողնում, կրակում են: Երկու անգամ վազը կապելուց կրակել են, հողը աչքս ա լցվել: Մեր մշակած բաղը մի 50 մետր է հեռու իրենցից: Ամեն օր էլ նույնն է»:

Այստեղ Մաքսիմն էլի ոգևորվում է ու ընդհատում Համլետին. «Գիշերն էլ, մթին, տեսնում ա՝ ով ես, ինչ դեմք ունես: Տան մեջն էլ տեսնում են, ինչքան ուզում է լույսն անջատած լինի»:

«Բոլորիս դեմքով ճանաչում են: Այստեղ ապահով տեղ չկան: Մեր գյուղի վրա երեք պոստ կա: Ամեն մեկից կրակում են, խեղճացնում են գյուղը: Չեն թողնում մարդիկ ազատ իրենց հողամասը մշակեն, անասունը պահեն»,- Համլետի տղան՝ Արմանն է շարունակում:

***
Թելլո տատը ուշադիր լսում է թոռանն ու սկսում իր պատմությունը. «Ամեն ինչ տեսել եմ, տղա, աղջիկ, թոռ… ամեն ինչ ունեմ»:

Տատը կրակոցների մասին էլ է խոսում, պատերազմն էլ լավ է հիշում, հիմա էլ դժգոհում է միայն խանգարում են չի կարողանում դուրս գալ, մի քիչ նստել արևի տակ:

***
Ողջ ընթացքում մտածում եմ Նարեի կոնֆետի մասին. խոսք եմ տվել, սպասում է: Խանութից արագ վերցնում ենք կոնֆետներն ու գնում բակ, էրեխեքը դեռ էնտեղ են: Նարեն թռնում է գիրկս ու արագ բացում առաջին կոնֆետն ու խցկում բերանը: Բացում է գրպաններն ու տեղավորում դրանք: Աշխույժ պատմում է, թե ինչպես է ամեն օր եղբայրների հետ ճագարների հետևից վազվզում:

***
Ընդամենը մի ժամ առաջ գյուղի փողոցները լուռ էին, բայց մեր խումբը տարածվել է ամբողջ գյուղում, մեծերն ու փոքրերն ուշադիր հետևում են հավաքվածներին, ամենքն իր պատմությունն է պատմում ու չեն մոռանում անընդհատ կրկնել. «Դե մենք սովոր ենք էս կրակոցներին, չենք վախենում: Գիտենք՝ ոնց պաշտպանվենք»…

***
Ընդամենը մեկ ժամում գյուղում ապրող չորս սերունդ ինձ պատմում է իր կյանքը: Ոչ մեկը չի շրջանցում պատերազմի ու կրակոցների մասին իր պատմությունը:

Ամեն մեկը դրա իր ընկալումն ունի, իսկ ես, խճճված պատմությունների շարքի մեջ, մտածում եմ՝ ինչ հեշտ է ամեն անգամ լսել կրակոցների մասին, զանգել գյուղապետին, մեկ-երկու հարց տալ ու մի քանի տողով գրել, որ Տավուշի մարզի սահմանամերձ գյուղի վրա էլի կրակել են: Իրականում գրել միայն իրականության մի չնչին մասը, էդպես էլ չլսելով էս մարդկանց ու չգիտակցելով՝ ինչպես են իրենք լուռ, հնազանդ ու հաշտ տանում իրենց բաժին ընկած մշտական պատերազմը՝ ավարտի մասին հույս չունենալով, բայց երազելով:

Սահման պահող գյուղի երեխան իր երազանքների մասին պատմելիս չի ասում, որ հեծանիվ է ուզում կամ բժիշկ է երազում դառնալ: Հայկի լրջությունը փոխանցվում է ինձ. «Թող թուրքը չկրակի, մենակ էդ…»:



Աղբյուր` Panorama.am
Share |
Տեքստում սխալ կամ վրիպակ նկատելու դեպքում, ուղարկեք խմբագրին հաղորդագրություն` նշելով տվյալ սխալը, այնուհետև սեղմելով Ctrl-Enter:

Լրահոս

14:10
Երթևեկության կազմակերպման փոփոխություն՝ Երևանի Միկոյան-Գալշոյան փողոցների խաչմերուկում
Երևանում տրանսպորտային հոսքերի անցանելիությունն ավելացնելու նպատակով մարտի 29-ից փորձնական տարբերակով երթևեկության կազմակերպման փոփոխություն...
Աղբյուր` Panorama.am
13:50
Ստեփան Դանիելյան. Հայաստանում ստվերային պետություն գոյություն չունի
Քաղաքագետ Ստեփան Դանիելյանը համարում է, որ Հայաստանում ստվերային պետություն գոյություն չունի, չնայած կա նման տարածված կարծիք։ Կարծիքներից մեկն...
Աղբյուր` Panorama.am
13:38
Սուրենյանց. Փաշինյանը որոշել է Ստեփանակերտի էլիտային ահաբեկել
Քաղաքագետ Սուրեն Սուրենյանցը, անդրադառնալով այսօր կառավարության նիստում Նիկոլ Փաշինյանի հնչեցրած հայտարարություններին, գրում է....
Աղբյուր` Panorama.am
13:24
ՌԴ ԱԳՆ-ն մտահոգված է ապրիլի 5-ին կայանալիք Հայաստան-ԵՄ-ԱՄՆ բարձր մակարդակի հանդիպումով
Հայաստան-Եվրամիություն-ԱՄՆ հանդիպումն անհանգստություն է առաջացնում Ռուսաստանում։ Այս մասին հայտարարել է ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա...
Աղբյուր` Panorama.am
13:17
25-օրյա զորահավաքի մասնակցի ահազանգը. Բանակը գցել են քացու տակ
25-օրյա զորահավաքի մասնակից Սուրեն Մանուչարյանը որոշել է ֆեյսբուքում պատմել հավաքի ընթացքում տեսածը։ Նա գրում է. ««...Միակ...
Աղբյուր` Panorama.am
12:57
Ավագ հինգշաբթի ընտանիքի անդամների քանակով հավկիթ չեն եփում, չեն ներկում ու չեն մատուցում
Այսօր դեռ տեղի չի ունեցել խաչելությունը, թաղումը, Հարությունը...
Աղբյուր` Panorama.am
12:43
Ֆրանսիական կողմն Ակադեմիական քաղաքի ծրագիրը որակել է համարձակ, հավակնոտ և գրավիչ
Կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարար Ժաննա Անդրեասյանն ու ՀՀ-ում Ֆրանսիայի արտակարգ և լիազոր դեսպան Օլիվիե Դըկոտինյին այսօր այցելել...
Աղբյուր` Panorama.am
12:33
Տավուշում տեղի ունեցողը կոպիտ սխալների արդյունք է. Թաթոյան
«Տավուշում տեղի ունեցողը կոպիտ սխալների արդյունք է: Չի կարելի ամրացնել ադրբեջանական դիրքերը սեփական ժողովրդին անվտանգությունը խաթարելու...
Աղբյուր` Panorama.am
12:30
Հայաստանը 29.94 տոննա հումանիտար բեռ կուղարկի Գազայի հատված
«Մարդասիրական օգնության շրջանակներում  տեղահանված անձանց կառավարության կողմից առաջարկվում է տրամադրել մթերք և...
Աղբյուր` Panorama.am
12:29
Քաղաքագետ. Ալեն Սիմոնյանը թող իրան քաղաքական ծաղրածուի տեղ չդնի
«Ալեն Սիմոնյանը թող իրեն քաղաքական ծաղրածուի տեղ չդնի։ Ֆեյք, ֆալստարտ ու նման բառերը բնորոշ են իրենց իշխանությանը»,-Panorama.am-ի...
Աղբյուր` Panorama.am
12:16
Տաք օդային հոսանքներ են ներթափանցում Հայաստան
Երևանում ցերեկային ժամերին ջերմաստիճանը կհասնի +20․․․+22 աստիճանի
Աղբյուր` Panorama.am
11:52
Վճարված ռոյալթիներից 1 մլրդ 51 մլն դրամը հատկացվեց ազդակիր համայնքներին
«Նախագծով նախատեսվում է Սյունիքի, Լոռու, Կոտայքի և Գեղարքունիքի 6 համայնքներին, որոնք միասին ընդգրկում են 33 ազդակիր բնակավայր,...
Աղբյուր` Panorama.am
11:42
«Արտավազդ»-ի մրցանակակիրները
Թատրոնի միջազգային օրը՝ մարտի 27-ին, Հակոբ Պարոնյանի անվան երաժշտական կոմեդիայի պետական թատրոնում տեղի ունեցավ Հայաստանի թատերական գործիչների...
Աղբյուր` Panorama.am
11:31
ԼՂ-ից բռնի տեղահանված որոշ շրջանակների գործողությունները սպառնալիք են Հայաստանի անվտանգության համար. Փաշինյան
«Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված որոշ շրջանակ կամա թե ակամա անում է գործողություններ և քայլեր, որոնք սպառնալիք են ստեղծում Հայաստանի...
Աղբյուր` Panorama.am
11:30
Արտակ Զաքարյան. Ռևանշն անխուսափելի է
ՀՀԿ փոխնախագահ Արտակ Զաքարյանը գրում է. «Դավադիր բոսյակներ կան, որ լավագույն տղերքի արյամբ 30 տարի առաջ գծված սահմանները, թշնամու...
Աղբյուր` Panorama.am
11:25
Իսրայելն Ադրբեջանին խորհուրդ է տվել ինչպես հաղթահարել ջրի դեֆիցիտը
Իսրայելի ջրամատակարարման ազգային օպերատոր Mekorot ընկերությունն առաջարկել է Ադրբեջանում ջրի սակավության խնդիրը լուծել արհեստականորեն առաջացած...
Աղբյուր` Panorama.am
11:18
40+10 հազար դրամ աջակցության ծրագիրը երկարաձգվեց 9 ամսով
«Նախագծով առաջարկում ենք ԼՂ-ից բռնի տեղահանված մեր հայրենակիցների 40+10 հազար դրամ աջակցության ծրագրի հիման վրա ևս 9 ամսով ...
Աղբյուր` Panorama.am
11:14
Օրբելյան. Փորձում եմ ակտիվ պահել իմ կապը հայազգի իմ բոլոր ընկերների հետ, մշտապես նորանոր գաղափարներ ենք իրագործում
«Այս տարին նույնպես անչափ հագեցած է հյուրախաղերով, աշխարհի տարբեր բեմերում ելույթներով։ Ուրախ եմ, որ իմ մասնակցությամբ կարողանում եմ...
Աղբյուր` Panorama.am
10:56
Մենք ունենք այդ կարգի ինքնուրույն մարդիկ, բայց մի տեսակ զսպաշապիկի մեջ են. Աղվան Վարդանյան
«Մեր իրականությունն ու մենթալիտետն այնպիսին է, որ մենք միշտ փորձում ենք գտնել մեկին, հերոսին, սիրահարվել նրան և ասել, որ նա պետք է...
Աղբյուր` Panorama.am
10:51
1.1 մլրդ դրամ սուբսիդիա «Վեոլիա Ջուր» ՓԲԸ-ին՝ ջրի սակագնի բարձրացումը փոխհատուցելու համար
Կառավարությունն այսօրվա նիստում «Վեոլիա Ջուր» ՓԲԸ-ին սուբսիդիա կհատկացնի խմելու ջրի մատակարարման և ջրահեռացման (կեղտաջրերի մաքրման)...
Աղբյուր` Panorama.am
10:48
ԱԱԾ սահմանապահ զորքերը կազմակերպում է ընդունելություն «Զվարթնոց» անցակետում ծառայության անցնելու համար
ԱԱԾ սահմանապահ զորքերը կազմակերպում է ընդունելություն «Զվարթնոց», «Բագրատաշեն» և ՀՀ պետական սահմանի մյուս անցման...
Աղբյուր` Panorama.am
10:42
Հաստատվել է նախադպրոցական հաստատության ղեկավարման իրավունքի քննության թեստավորման փուլի նոր հարցաշարը
ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարի հրամանով հաստատվել է նախադպրոցական ուսումնական հաստատության ղեկավարման իրավունքի...
Աղբյուր` Panorama.am
10:34
ԼՂՀ-ն «լուծարելու» փաստաթուղթը հայրենակիցներին փրկելու միակ միջոցն էր. Սամվել Շահրամանյան
Նա ասել է, որ Արցախում շարունակում է մնալ 10-11 մարդ, որ հիվանդ կամ հաշմանդամություն ունեցող մարդիկ են, որոնք չեն կարողանում ազատ տեղաշարժվել և չթողնել հարազատների գերեոզմանները։
Աղբյուր` Panorama.am
10:31
Երևանը, իրոք, վերջերս չի մասնակցել ՀԱՊԿ քարտուղարության աշխատանքներին. Իմանգալի Թասմագամբետով
«Երևանը, իրոք, վերջերս չի մասնակցել ՀԱՊԿ քարտուղարության աշխատանքներին... Հայաստանի Հանրապետության պաշտոնյաների նշված հայտարարությունների...
Աղբյուր` Panorama.am
10:27
Ծաղկաձորի «Կովկասի գերուհի» ռեստորանի մենեջերը կասկածվում է 11 միլիոն դրամ հափշտակելու մեջ
Օրեր առաջ ՀՀ Ներքին գործերի նախարարության Ոստիկանության Հրազդանի բաժին է դիմել Կոտայքի մարզի բնակիչ 37-ամյա Կարապետ Թումանյանը և հայտնել, որ...
Աղբյուր` Panorama.am
10:10
Թուրքիայում լիճը պատվել է մազութի հաստ շերտով՝ ՆԱՏՕ-ի նավթամուղի վթարի պատճառով
Մազութի հաստ շերտը ծածկել է Թուրքիայի արևմուտքում գտնվող  Սափանջա լիճը՝ ՆԱՏՕ-ի նավթամուղում տեղի ունեցած վթարից հետո։ Այդ մասին հայտնում է...
Աղբյուր` Panorama.am
09:58
Արևմուտքը հետապնդում է իր շահերը և իրեն չի հետաքրքրում՝ Հայաստան կլինի, թե ոչ. Կարեն Բեքարյան
«Արևմուտքին պետք է ժամ շուտ այստեղ լինի խաղաղության պայմանագիր։ Իրեն ընդհանրապես չի հետաքրքրում՝ Հայաստանի որ տարածքով»,- 168 TV-ի...
Աղբյուր` Panorama.am
09:49
Մարտի 28-ին դոլարի, ռուբլու և եվրոյի փոխարժեքները էժանացել են. Թարմացված
ՀՀ բանկերում այսօր՝ մարտի 28-ին ժամը 09:40-ի դրությամբ, ԱՄՆ դոլարի առքի միջին փոխարժեքը կազմում է 391.22 դրամ՝ էժանանոլով 2.77 դրամով։ Ըստ...
Աղբյուր` Panorama.am
09:20
«Ժողովուրդ». Փաշինյանն էլի խաբեց քաղաքացիներին
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. ««2020թ․ մայիսի 16-ին հրավիրված մամուլի ասուիսի ժամանակ Նիկոլ Փաշինյանը հրապարակեց...
Աղբյուր` Panorama.am
09:17
«Փաստ». Փաշինյանը հորդորել է հնարավոր բոլոր տարբերակներով հերթական անգամ դեմոնիզացնել ընդդիմությանն ու «նախկիններին»
«Փաստ» թերթը գրում է. «Վերջին շրջանում Տավուշի գյուղերի թեմայի հետ կապված հայաստանյան իշխանությունների կողմից արվող...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Հիմա Հայաստանին դեմ են տվել 33 քարտեզ. Սուրենյանց
12:51 28/03/2024

Հիմա Հայաստանին դեմ են տվել 33 քարտեզ. Սուրենյանց

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}