Ձեր վստահելի աղբյուրը

Ռուսաստանի պետական հումանիտար համալսարանի արտասահմանյան տարածաշրջանային ուսումնասիրությունների և ներքին քաղաքականության ամբիոնի դոցենտ Սերգեյ Մարկեդոնովը «Նովոստի Արմենիա» («Новости-Армения») գործակալության հետ զրույցում անդրադարձել է ԼՂ հակամարտության կարգավորման խնդրին` ուկրաինական իրադարձությունների ֆոնին: 

Մասնավորապես հարցին, թե` «Ուկրաինայում Արևմուտքի կողմից աջակցություն վայելող այսպես կոչված «անջատողականների դեմ պայքարը» Ղարաբաղի համար բացասական մթնոլորտ չի՞ ստեղծում» Մարկեդոնովը պատասխանել է. «Անջատողականությունը չարաճճիություն չէ, այն իրականում ընդհանուր չեզոք եզրույթ է, որն ասում է, որ ինչ-որ երկրի ինչ-որ մասը չի ցանկանում ապրել այդ երկրում, որին ինքը ձևական առումով կցված է կամ որտեղ այն գտնվել է որոշակի ժամանակ: Եթե վերցնենք Լեռնային Ղարաբաղը, ապա անկախ Ադրբեջանի կազմում, ըստ էության, Ղարաբաղը չի եղել, որովհետև 1991թ-ի օգոստոսի 30-ին Ադրբեջանի Գերագույն Խորհորդը հռչակել է ոչ միայն իր անկախությունը, այլ նաև Առաջին հանրապետության իր իրավահաջորդությունը: Եվ եթե դուք հռչակում եք որոշակի իրավահաջորդություն, ապա դուք ձեր բարեկամից ժառանգություն եք ստանում ոչ միայն ինչ-որ միլիոններ, այլ նաև շատ հաճախ պարտքեր: Այդպես էլ այս դեպքում` եթե խոսենք Ղարաբաղի մասին, ապա այն փաստացիորեն չի եղել առաջին հանրապետության կազմում, որը գոյություն է ունեցել երկու ոչ լիարժեք տարի: Այդ խնդրի միջազգային կարգավորման համար պարզապես ժամանակը չհերիքեց: Դրանից հետո եկավ խորհրդայնացման ժամանակաշրջանը, և Ղարաբաղն Ադրբեջանի կազմում հայտնվեց շնորհիվ խորհրդային համակարգի»:

«Մի անգամ Բաքվում ինձ հարցրեցին` ինչ է պետք, որ Ղարաբաղը լինի Ադրբեջանի կազմում: Ես այդ հարցին հարցով պատասխանեցի`իսկ ո՞ր Ադրբեջանի: Եթե Խորհրդային Ադրբեջանի, ապա վերականգնեք ԽՄԿԿ-ն և ՊԱԿ-ը, եթե ոչ, ապա գտեք այլ մեխանիզմներ, որոնք թույլ կտան իրականացնել դա: Ո՞ր մեխանիզմներն են դրանք: Ռազմական լուծու՞մը: Ես, անկեղծ ասած, վերջինս  բավականին կասկածելի եմ համարում: Լավ, ենթադրենք, որ ադրբեջանցի զինվորականները հաղթանակ են տարել ղարաբաղյան` ինչպես իրենք են ասում` անջատողականների, զինված ուժերի նկատմամբ: Արդյո՞ք դա նշանակում է, որ այնտեղ մարդիկ պատրաստ կլինեն ամբողջությամբ ընդունել Ադրբեջանի վերահսկողությունը, որ այնտեղ չի սկսվի պարտիզանական պատերազմ»,- նշել է Մարկեդոնովը և հավելել, որ բազմաթիվ հետխորհրդային էլիտաների թերությունն այն է, որ նրանք ինչ-որ անջատողականների դեմ պայքարը համարում են պատմության ավարտը, իսկ դա միայն սկիզբն է:

«Կարևորն այն է, թե ինչ անել մարդկանց հետ: Պարզապես նրանց վտարել Հայաստա՞ն: Չգիտեմ, թե որքանով է դա հնարավոր, իսկ եթե ոչ, նշանակում է պետք է ինտեգրել: Իսկ ինչպե՞ս: Իսկ ո՞ր հիմքերով: Իսկ ինչպե՞ս Ադրբեջանը հայերի համար հետաքրքիր դարձնել:

Ադրբեջանում հայտարարում են, որ իրենք ցանկանում են Ղարաբաղն իրենց միացնել: Բայց դրանք ձեր քաղաքացինե՞րն են, թե ոչ: Դուք նրանց հետ տարիների ընթացքում շփում ձևավորե՞լ եք: Իմ կարծիքով, Ադրբեջանի ղեկավարությունը հայերին ավելի խիստ է նույնականացնում իր թշնամու հետ: Նույնիսկ վրացական իշխանությունները երբեք չեն ասել, որ պայքարում են աբխազների և օսերի դեմ, նրանք խոսում էին ագրեսիվ անջատողականների, Ռուսաստանի դեմ պայքարի մասին, իսկ ադրբեջանական իշխանությունները հաճախ իրենց թույլ են տալիս «հայերը», «հայությունը» տերմինները: Եթե ես շարքային հայ եմ, նշանակում է` ես նույնպես ինձ թշնամի եմ զգում, և դրանով իսկ արգելափակվում են իմ հնարավոր, ասենք` ավելի փափուկ միտումները: Ես, հնարավոր է համարեի, որ ադրբեջանական պետությունը լավն է, սակայն երբ դրա ներկայացուցիչներն ասում են, որ բոլոր հայերը թշնամիներ են, կներեք, ես կփորձեմ այդ պետությունից հնարավորինս անջատ լինել»:

Անդրադառնալով բանակցային գործընթացին և ուկրաինական դեպքերի պատճառով ԱՄՆ-Ռուսաստան առկա լարվածության պայմաններում ԵԱՀԿ ՄԽ գործունեության արդյունավետըությանը Մարկեդոնովը նշել է. «Ղարաբաղյան հակամարտության համար ամենամեծ խնդիրն է խուսափել դրա գործիքային օգտագործումից և ուկրաինական հակամարտության «գերի» դառնալուց: Պետք չի դա անել ոչ միայն Ղարաբաղում, այլև Մերձդնեստրում և այլուր: Միշտ հեշտ է ստատուս-քվոն խախտելը, իսկ դրա փոխարինող տարբերակ մտածելը արդեն խնդիր է»:

«Փառք Աստծո, Ղարաբաղյան հակամարտությունը մինչև այժմ չի դարձել այլ խնդիրների գերին: Բավական է հիշել 2008-թ-ի սցենարը, երբ «հնգօրյա պատերազմից» հետո նախագահ Մեդվեդևը նախաձեռնեց երեք նախագահների հանդիպում և մոտ երկու տարի բանակցությունների այդ ձևաչափը պահպանվեց ու այդ ամենը Արևմուտքը ողջունեց:

Նույնիսկ Ռուսաստանի այնպիսի «ընկերը», ինչպիսին էր Մեթյու Բրայզան, ողջունեց Մայնդորֆյան բանակցությունները: Դեռևս չեմ տեսնում այդ գծի տապալում և Արևմուտքը առայժմ չի փորձում Ռուսաստանին դուրս թողնել հակամարտության կարգավորման գործընթացից: Սակայն մի շարք աննուղղակի կապված երևույթներ ինձ մոտ անհանգստություն են առաջացնում: Ոչ վաղ անցյալում ամերիկացի համանախագահ Ջեյմս Ուորլիքը մատնանշեց այսպես կոչված «կարգավորման տարրերը»:

Նա դրանք ներկայացրեց որպես Ամերիկայի նախաձեռնություն, սակայն վերջիններս չեն հակադրվում Մադրիդյան սկզբունքներին: Իսկ ինչու հնարավոր չէր այդ նախաձեռնությունը ներկայացնել որպես երեք կողմերի նախաձեռնություն և ընդգծել, որ չնայած ուկրաինական ճգնաժամին՝ մենք ունենք կոնսենսուս: Ինչու՞ են արվում այդ որոշ հակադրումները: Ընդ որում այդ հակադրումը եղել է ամերիկացի և բրիտանացի մի շարք փորձագետների գնահատականների հիման վրա, ովքեր նշել են, որ Ռուսաստանը վատ միջնորդ է և այն ոչ բավարար արդյունավետ է գործում: Այս ամենը ահազանգ է»,- նշել է նա:

Մարկեդոնովը նաև հիշեցրել է, որ  վերջերս ԱՄՆ-ի Կոնգրեսը երկրորդ ընթերցմամբ օրենք է ընդունել ռուսական ագրեսիան դիմակայելու վերաբերյալ, որը ենթադրում է ռազմական օգնություն, այդ թվում նաև Ադրբեջանին: «Ադրբեջանական լրատվամիջոցներին տված իմ մեկնաբանությունում ես այդ քայլը համարել եմ քաղաքական սադրանք: Ես չեմ տեսնում ոչ մի հիմք, որը կվկայի,  թե Ռուսաստանը ագրեսիա է իրականացնում Ադրբեջանի դեմ: Ինչու՞ մոլորեցնել Բաքվի գործընկերներին, ինչու՞ ստեղծել պատրանք, որ կարելի է վերանայել ստատուս-քվոն: Այդ իսկ պատճառով, մի շարք անուղղակի երևույթներ խոսում են այն մասին, որ դեռ վաղ է խախաղվելու համար»:

Ստատուս-քվոյի պահպանման վերաբերյալ փորձագետը նշել է, որ Ռուսաստանին դա ձեռնատու է, քանի որ այլ լավ տարբերակ գոյություն չունի, իսկ ահա ԱՄՆ-ի վերաբերյալ նշել է. «Այստեղ կարելի է առանձնացնել հռետորաբանությունը և իրականությունը: Ամերիկացիների մոտ գաղափարախոսությունը առաջ է անցնում պրագմատիզմից: Գաղափարապես նրանք գտնում են, որ ստատուս-քվոն լավ չէ: Բայց պետք է լուծում լինի: Բայց եթե Մերձավոր Արևելքում կամ Կիպրոսում հակամարտությունը չի լուծվում արդեն կես դար, ինչով է ղարաբաղյան հակամարտությունը դյուրին: Այս հակամարտությունը ինքնության շրջանակներում է, այսինքն` ամենաբարդն է. Տարածքներ և ինքություն, սա է ամենաբարդը»: