Լևոն Երզնկյան. «Այսօր դատական համակարգը գրեթե անվերահսկելի է»
Հայաստանի դատական համակարգի մասին, ինչպես ասում են, վերջին շրջանում շատ երգեր են գրվել` մասնավորապես եվրակառույցներն առիթը բաց չեն թողնում այս կամ այն բանաձևում անդրադառնալ Հայաստանի դատաիրավական համակարգին:
«Հանցավորության դեմ պայքարին հաստատ չեն նպաստում մեր դատարանների անգամ ոչ մեծ ծանրության հանցանքի համար առավելագույն պատիժ նշանակելու` ձևավորված ոչ բարի ավանդույթը, արդարացման դատավճիռների գրեթե ի սպառ բացակայությունը, և ինչու չէ` նաև դատական սխալները», -Panorama.am-ի հետ զրույցում ասաց «Հանուն ապագայի» քաղաքացիական նախաձեռնության համակարգող, Հանրային խորհրդի պետաիրավական հանձնաժողովի անդամ Լևոն Երզնկյանը:
Դատական համակարգի ոչ կատարյալ լինելու հանգամանքը, որը պարբերաբար մատնանշում են եվրոպացիները, ըստ նրա, իրավիճակը չի փոխվում, քանի որ մեզանում շեշտադրումը դրվում է ոչ թե համակարգային բարեփոխումների, այլ դատավորների անկախ լինելու վրա:
«Դատավորի անկախ լինելու և միայն օրենքին ենթարկվելու գաղափարը ամրագրված է նաև ՀՀ Սահմանադրությամբ, սակայն դատարանների անկախ լինելու հանգամանքը, որն աշխարհում ընդունված և ժողովրդավարական երկրի համար միակ ճիշտ տարբերակն է, ոմանց կողմից Հայաստանում հասկացվում է բառացիորեն, առանց հաշվի առնելու այն հանգամանքը, որ Հայաստանը դեռևս անցումային փուլում է և համապատասխան հիմք չունի այն հստակ իրագործելու համար»:
«Այսինքն, եթե դեռ մի քանի տարի առաջ դատական համակարգը վերահսկելու գործառույթներ ունեին ՀՀ նախագահի աշխատակազմի, ինչպես նաև արդարադատության նախարարության համապատասխան ստորաբաժանումները, ապա այսօր դատական համակարգը գրեթե բացարձակ անվերահսկելի վիճակում է, որի արդյունքում մեր դատավորները կարող են իրենց թույլ տալ կիրառել ՍԴ կողմից տարիներ առաջ արդեն իսկ հակասահմանադրական ճանաչված նորմ, կամ առանց նիստ անելու որոշում կայացնել նիստը հետաձգելու մասին»,-իր տեսակետը հայտնեց Երզնկյանը:
Լ.Երզնկյանի կարծիքով, գործող օրենսդրության կոպտագույն խախտումներից է նաև գործով էական նշանակություն ունեցող փաստաթղթրի բնօրինակի բացակայության պայմաններում դատավճռի հիմքում դրա քսերոպատճեն դնելը, կամ դատավորի օգնականի կողմից` իր ստորագրությամբ, քաղաքացու հայցադիմումը հետ վերադարձնելը:
Բացի այդ, մեր դատավորների մոտ համատարած «ավանդույթ» է դարձել նախաքննության մարմնի հետ անվերապահորեն համաձայնվելը և անգամ ոչ մեծ ծանրության հանցագործությունների նախաքննության փուլում, այդ գործերով մեղադրյալներին կալանավորելու վերաբերյալ որոշումներ կայացնելը, անտեսելով գրավը և քրեական օրենսդրությամբ նախատեսված այլընտրանքային մյուս պատժատեսակները:
Նրա խոսքով, դեռ երկար ճանապարհ ունենք անցնելու կատարյալ և իրականում անկախ դատական համակարգ ունենալու համար:
Լուծումները կարելի է գտնել , ասենք, մշակելով համապատասխան մոտեցումներ, որոնք թույլ կտան յուրաքանչյուր դատավորի կողմից օրենքի պահանջների հստակ և միատեսակ կիրառման նկատմամբ հսկողությունը դնել նաև դատական համակարգի ընդհանուր ենթակայության և վերահսկողության շրջանակներից դուրս գտնվող պետական մարմինների վրա, ինչը էապես կնպաստի տվյալ ոլորտում ընդհանուր իրավիճակի բարելավմանը:
Նա ասաց, թե խնդրահարույց ու անհանգստացնող են նաև որոշակի ժամկետով ազատազրկման դատապարտված անձանց պատժի կրումն ու դրա հետ կապված խնդիրները:
Լ.Երզնկյանը մատնանշեց, որ հանցավորության աճի ու դատարանների կողմից բոլորի նկատմամբ միայն խիստ պատիժների կիրառման պայմաններում անխուսափելիորեն տեղի է ունենում կալանավորված անձանց և դատապարտյալների ընդհանուր թվաքանակի աճ, ինչն էլ իր հերթին առաջ է քաշում մեկ այլ` քրեակատարողական հիմնարկների ծանրաբեռնվախության խնդիր:
«Իրականում այն նոր չէ և ամբողջովին կապված է խորհրդային տարիներից մնացած ժառանգության հետ, երբ գործող քրեակատարողական օրենսդրության համաձայն, կալանավորված կամ դատապարտված մեկ անձին հատկացվում էր երկու քառակուսի մետր մակերեսով բնակելի տարածք, մինչդեռ քրեակատարողական քաղաքականության ոլորտում Հայաստանի ստանձնած պարտավորություններից ելնելով իրականացվեցին օրենսդրական փոփոխություններ, որոնց արդյունքում ներկայումս կալանավորված կամ դատապարտված մեկ անձին հատկացվող բնակելի տարածքը չի կարող պակաս լինել չորս քառակուսի մետրից»,- նշեց Panorama.am-ի զրուցակիցը:
Ըստ նրա, եթե դրան գումարենք կալանավորված անձանց և դատապարտյալների ընդհանուր թվաքանակի աճը և առկա շենքային պայմանների ծավալների առանց այդ էլ անբավարար լինելու հանգամանքը, պարզ կդառնա իրական իրավիճակը:
Արդյո՞ք իշխանությունները խնդրին մատների արանքով են նայում, առավել ևս միզագային կառույցների մատնանշումներից հետո հարցին, Լ.Երզնկյանը տեղեկացրեց, որ խնդիրը չի անտեսվում և, օրինակ, դեռևս 2009 թ-ն Կառավարության հավանությանն է արժանացել հայեցակարգ, որի մի հատվածը վերաբերվում է նոր ՔԿ հիմնարկների կառուցմանը, առկա հիմնարկների վերանորոգմանն ու վերազինմանը:
Ըստ այդմ, առաջիկա 10 տարիներին նախատեսվում է շահագործման հանձնել 4 լիովին նոր քրեակատարողական հիմնարկ և կապիտալ վերանորոգել ևս չորսը: Դրա արդյունքում եվրոպական բոլոր չափանիշներին համապատասխանող ութ ՔԿ հիմնարկների ընդհանուր լրակազմը կկազմի 5500 անձ, ներկայումս գործող 13 ՔԿ հիմնարկների 4167 անձ ընդհանուր լրակազմի դիմաց, իսկ մի շարք ՔԿ հիմնարկներ կդադարեն գործել:
Լիա Խոջոյան
Լրահոս
Տեսանյութեր
Անահիտ աստվածուհու արձանը կցուցադրվի Հայաստանի պատմության թանգարանում պահվող բացառիկ նմուշների հետ
