Ձեր վստահելի աղբյուրը

Մոսկվա կինոթատրոնում այս պահին հայ հանդիսատեսը հնարավորություն ունի դիտելու շվեդահայ ռեժիսոր Սյուզան Խարտալյանի «Տատիկիս դաջվածքները» ֆիլմը: Հայոց Ցեղասպանության տարելիցի նախօրեին այն հայ հանրությանը ներկայացվում է առաջին անգամ:

Մինչ ֆիլմի ցուցադրությունը կինոթատրոնի նախասրահում լրագրողներին հանդիպեց Սյուզան Խարտալյանը, ով Երևանում է ՀՅԴ Հայ դատի գրասենյակի նախաձեռնությամբ: Հայ ռեժիսորի ֆիլմը ցուցադրվել է ԱՄՆ-ի, Եվրոպայի, Թուրքիայի մի շարք քաղաքներում, արժանացել բուռն արձագանքի տարբեր ազգության ու մասնագիտությունների տեր մարդկանց կողմից:

Ֆիլմին Panorama.am-ը բազմիցս անդրադարձել է, ներկայացրել հարցազրույցներ Սյուզան Խարտալյանի հետ:

Հիշեցնենք, որ հեղինակը փաստագրական ֆիլմում խոսում է Ցեղասպանության տարիներին «դաջված» հազարավոր հայ կանանց ճակատագրերի ու այդ դաջվածքների առեղծվածի մասին: Գլխավոր հերոսուհին իր մեծ մայրն է` տատիկը:

«Մենք նրան չէինք սիրում, նա մեզ չէր գրկում, չէր համբուրում, ատում էր հատկապես գեղեցիկ աղջիկներին, անընդհատ կրկնում էր, թե գեղեցկությունը ձեզ էլ չի փրկի: Մենք, կարծես, վախենում էինք նրանից, իսկ այդ ձեռքերի նշանները էլ ավելի էին սաստկացնում մեր վախը նրա հանդեպ: Մենք այդ ժամանակ չէինք հասկանում, թե ինչ նշաններ էին դրանք: Հետո, երբ ուսումնասիրում էի Ռուանդայի ցեղասպանության ժամանակ կին զոհերի նկարները, այդ ժամանակ հասկացա: Տատիկս մեզ ոչինչ չէր պատմում»,-ասաց Սյուզան Խարտալյանը, ապա բացտարեց, որ տատիկի պատմությունը լսելով, իմանալով, որ նա էլ բռնաբարված հայ կանանցից մեկն է, շատ է հուզվել:

«Ես մի տեսակ ամոթ էի զգում, կարծես, այդ ամենն ինձ հետ էր պատահել: Անկեղծ լինեմ, հիմա էլ տատիկիս չեմ սիրում, երևի հետմահու սիրել չի լինի, բայց կտրուկ փոխվել է վերաբերմունքս այդ կնոջ նկատմամբ: Այլ բան է գրքեր կարդալ հազարավոր կանանց բռնաբարությունների, բռնությունների մասին, այլ բան է, երբ սեփական մաշկիդ վրա ես դա զգում»,-պատմեց ռեժիսորը:
Սյուզան Խարտալյանը, ով Հայոց Ցեղասպանության մասին առաջին ֆիլմը` «Վերադարձ դեպի Արարատ» նկարահանել է 1988-ին, ասում է, որ մոտ հարյուրամյա վաղեմություն ունեցող դեպքերին պետք է անդրադառնալ այլ տեսանկյունից:

«Կնոջ նկատմամբ բռնությունը Ռուանդայից հետո առաջին անգամ դարձավ քննարկման առարկա քաղաքական շրջանակներում: Այս թեման ինձ համար շատ հետաքրքրական էր, այն այժմեականացրեց Հայոց Ցեղասպանության թեման: Հայոց Ցեղասպանության ժամանակ կանանց ճակատագիրը մի բան էր, որոնց մասին քիչ վկայաություններ ու անդրադարձ կա: Ես էլ հանցավոր եմ, քանի որ «Վերադարձ դեպի Արարատը» ֆիլմում այդ ասպեկտը լիովին շրջանացել եմ: Կանայք բռնաբարվել են, հետո՞, ի՞նչ եղավ, վերապրողների ճակատագիրն ի՞նչ եղավ: Սրանք շատ կարևոր հարցեր են, որոնք մեծ ազդեցություն են թողել այդ կանանց ընտանիքների ճակատագրի վրա»,-բացատրեց ֆիլմի հեղինակը:

Նրա խոսքով, սպիտակ ձեռնոցների տակ դաջված ձեռքերը թաքցնող տատիկի նման մյուս կանայք էլ փորձել են ինքնամերժումի ճանապարհով ընթանալ, թաքցնել իրենց հետ պատահածը:

«Երբ Ռուանդայի նյութերին ծանոթանում էի, աչքիս առաջ եկան Հայոց Ցեղասպանության ժամանակ կանանց մասին բռնությունները, բռնաբարությունները, նկարներից մեկում տեսա մի տխուր կնոջ, ձեռքերը իրար վրա, փորին դրած: Անմիջապես տատիկիս հիշեցի, որին մոռացել էի արդեն 20 տարի»,-ասաց բանախոսը` ավելացբնելով, որ 100 հազար մարդու մահն այնքան հասանելի ու հասկանալի չէ մարդկանց, որքան մի մարդու պատմությունը, ճակատագիրը:

«Մի պահ եղավ, երբ այլևս չէի կարող շարունակել: Ծանր էր: Դժվար է խոսել մի մարդու մասին, ով քո հարազատն է, ում ամեն օր տեսել ես կյանքիդ 25 տարիներին »,-ասաց ռեժիսորն ու նշեց, որ շվեդացի գործընկերների հորդորով ու ստիպելով է շարունակել գործը, ինչի համար այսօր նրանց շնորհակալություն հայտնեց:

Նշենք, որ ասուլիսի վայր հատուկ Խարտալյանին տեսնելու ու մոր կողմից ծաղիկներ հանձնելու համար եկել էր արցախյան պատերազմում զոհված Վարդան Բախշյանի քույրը: «Մայրս խնդրեց, որ նրան փոխանցեմ, հենց այդ կանայք ծնեցին հերոս և հաղթող տղաներ»,-ասաց քույրը:

Նախորդող հրապարակումներ`
«Տատիկիս դաջվածքները». Բացառիկ ֆիլմ Հայոց ցեղասպանության մասին

Դաջված կանայք, դաջված ճակատագրեր. հարցազրույց Սյուզան Խարտալյանի հետ (2-րդ մաս)

«Տատիկիս դաջվածքները» ֆիլմը առաջացրել է շվեդաբնակ թուրքերի դժգոհությունը

Մահացել է «Տատիկիս դաջվածքները» ֆիլմի հերոսուհին (տեսանյութ)