Ձեր վստահելի աղբյուրը

Միջազգային մամուլի գլխագրերում Փարիզն ու Սիրիան են, մինչդեռ Հարավային Կովկասում անհանգստացնող գործընթացները ահազանգում են թույլ կառավարման ու պատերազմի հավանականության մասին: Անդրադառնալով Հարավային Կովկասին՝ «The National Interest» պարբերականում հրապարակված իրենց համատեղ հոդվածում գրում են Հայաստանում և Վրաստանում Եվրահանձնաժողովի նախկին դեսպան Դենիս Քորբոյը, Ադրբեջանում ԱՄՆ նախկին դեսպան Ռիչարդ Կոզլարիչը և Բելառուսում ու Վրաստանում ԱՄՆ նախկին դեսպան Քենեթ Յալովիցը:

Հոդվածագիրները համոզմունք են հայտնում, որ տարածաշրջանում առկա վտանգավոր միտումների համատեքստում Արևմուտքը պետք է մեծացնի իր ազդեցությունը՝ չեզոքացնելով հավանական պատերազմը և մեծացնելով բազմակարծության վրա հիմնված քաղաքական կառավարման անհրաժեշտությունը:

«Ամենավտանգավոր մտահոգությունները կապված են Ադրբեջանի ներքին քաղաքական զարգացումների, ինչպես նաև Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ պատերազմի բռնկման հավանականության հետ: Նախորդ 18 ամիսների ընթացքում Ադրբեջանը շարունակաբար ճնշումների է ենթարկել մամուլը, խոսքի ազատությունը և մարդկանց հիմնարար իրավունքները: Նոյեմբերի 1-ին տեղի ունեցած ընտրակեղծիքներով խորհրդարանական ընտրությունները իշխող կուսակցության և նրա արբանյակ ընդդիմադիրների համար ձայների ճնշող մեծամասնություն են ապահովել՝ բացառելով իրական ընդդիմության ներկայացվածությունը: Ընտրությունների ժամանակ վստահելի դիտորդություն չի իրականացվել, որքանով ԵԱՀԿ-ն ու ԵԽ-ն հետաձգեցին իրենց առաքելությունները, քանի որ նրանց Ադրբեջանը թույլ չտվեց աշխատել միջազգային չափորոշիչներին համապատասխան: Ընդդիմության առանցքային ներկայացուցիչները շարունակում են մնալ բանտարկված»,- գրում են դիվանագետները:

Վերջիններս նկատում են, որ  Ադրբեջանի պաշտոնական օղակներից մեծանում է Արևմուտքի դեմ ուղղված և ռուսամետության տարրեր ունեցող հռետորաբանությունը, քանի որ Բաքվում ԱՄՆ-ին մեղադրում են իրենց մոտ մայդան կազմակերպելու փորձերի մեջ:

«Նավթի և գազի գների անկման ֆոնին Ադրբեջանի բյուջեն ծանր հարվածների է ենթարկվում, բանկային համակարգը ճգնաժամի մեջ է՝ ռեժիմին լոյալ մարդկանց տրված կասկածելի վարկերի և արտառժույթի հետ կապված սպեկուլյացիաների պատճառով: Անվտանգության ազդեցիկ նախարարի ու նրա աշխատակիցների և հաղորդակցության նախարարի վերջին պաշտոնանակությունները խոսում են այն մասին, որ ավտոկրատ Ալիևի կլանում պառակտում է տեղի ունեցել և նա չի կարողանում վերահսկողություն սահմանել առանցքային պաշտոնյաների նկատմամբ»,- գրում են հոդվածագիրները:

Շարունակելով՝ վերջիններս մտահոգություն են հայտնում նաև սահմանային լարվածության աճի վերաբերյալ՝ հավելելով, որ փոքրածավալ բախումները կարող են բերել մասշտաբային պատերազմի բռնկման:

«Գլխավոր վտանգը փոքր բախումների վերաճումն է լայնամասշտաբ էսկալացիայի, որը կարող է առաջանալ նաև այն պատճառով, որ Ալիևի հեղինակությունը նվազել է ու նա կարող է գնալ ռազմական հարձակումների՝ ազգի միասնությունը փրկելու համար: Ալիևն իհարկե պետք է նկատի ունենա Հայաստանի և Ռուսաստանի պաշտպանողական պակտը և ռազմական պարտություն կրելու հավանականությունը: Մինչ այդ նա այժմ կիրառում է պարանոյա, պոպուլիզմ ու մերկ փորձեր՝ ստանալու հանրության աջակցությունը: Ալիևը նաև խափանում է Մինսկի խմբի գործընթացը, որը Ղարաբաղյան հակամարտության խաղաղ կարգավորման միակ հույսն է»,- նկատում են դիվանագետները:

Տարաշածրջանային զարգացումների համատեքստում անդրադառնալով Հայաստանին՝ դիվանագետները նկատում են, որ այստեղ ներքաղաքական իրավիճակը համեմատաբար հանդարտ է, և որ Երևանը, ԵԱՏՄ-ին միանալուց հետո փորձում է փրկել նաև ԵՄ-ի հետ իր չստորագրված Ասոցացման համաձայնագիրը՝ նոր բանակցություններ մեկնարկելով ԵՄ-ի հետ: Երևանի այս քայլերը դիվանագետները որակում են որպես արտաքին քաղաքականության հավասարակշռման գործընթաց:

Դիվանագետները միաժամանակ նաև նկատում են, որ հայկական կողմը ևս պատասխաններ է տալիս Ադրբեջանի թշնամությանը՝ չնայած, որ Ադրբեջանի հետ պատերազմական վիճակը շարունակում է բացասական ազդեցություն ունենալ Հայաստանի տնտեսության վրա:

Վրաստանի ներքաղաքական զարգացումներին անդրադառնալիս՝ դիվանագետները նկատում են, որ վերջին շրջանում այդ երկրում տեղի ունեցող մի շարք իրադարձություններ կասկածի տակ են դրել տարածաշրջանում ժողովրդավարության և դատական բարեփոխուների առաջամարտիկ լինելու Վրաստանի կերպարը:

Դիվանագետները գրում են, որ թեև նավթի ու գազի գների անկման և այլ գործոնների պատճառով Արևմուտքի հետաքրքրությունը նվազել է Հարավային Կովկասի նկատմամբ, բայց տարածաշրջանի տեղակայվածությունը Ռուսաստանի, Թուրքիայի, Իրանի և Մերձավոր Արևելքի միջև Արևմուտքից պահանջում է քաղաքական ավելի մեծ ուշադրություն դարձնել  Հարավային Կովկասի վրա:

«Հայաստանի և Ադրբեջանի հետ խաղաղարար գործունեությունն արդեն վաղուց հիասթափեցնում է Արևմուտքին ու Ռուսաստանին, բայց այն նախկինի պես պետք է շարունակել՝ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության լայնամասշտաբ պատերազմի վերածվելու ռիսկը կրճատելու համար: Հակամարտությունը կարող է Թուրքիային, Ռուսաստանին և Իրանին ավելի մեծ հակամարտության մեջ ներքաշել: Դրա համար կողմերը պետք է որոշում կայացնեն, որ դեմ առ դեմ բանակցությունները Մինսկի խմբի միջնորդությամբ առաջընթացի միակ ուղին են: Երկրորդ, Արևմուտքը պետք է շարունակի «կոշտ սիրո» քաղաքականությունը Ադրբեջանի նկատմամբ՝ ավտորիտարիզմի ալիքի դեմ դիմակայելու և քաղբանտարկյալներին ազատ արձակելու համատեքստում: Արևմուտքը վերջապես պետք է անմիջական երկխոսությունը մեծացնի վրացական իշխանությունների և ընդդիմության հետ՝ նրանց ցույց տալով, թե ժողովրդավարության սկզբունքներին չհետևելը ինչպես կարող է ազդել այդ երկրի եվրատլանտյան նկրտումների վրա»,- ամփոփում են դիվանագետները: