Ռուսաստանը մերկացնում է Թուրքիայի և ԻԼԻՊ-ի միջև նավթային եղբայրությունը
Թուրքիայի կողմից ռուսական Су-24-ի խոցումից հետո ՌԴ նախագահ Վլադմիր Պուտինը Թուրքիային ուղղակիորեն մեղադրեց «Իսլամական պետություն» ահաբեկչական խմբավորումից նավթ գնելու և նրանց հետ միևնույն ճակատում գտնվելու մեջ: Ավելին՝ նախօրեին Ֆրանսիայի նախագահի հետ հանդիպման ընթացքում Պուտինը մանրամասն ներկայացրել է, թե ինչպես իրենց օդաչուների արված լուսանկարներից երևում է հարյուրավոր նավթով բեռնված մեքենաներ, որոնք ամեն օր անցնում են Սիրիայից Թուրքիա և բեռնաթափված վերադառնում: Պուտինի խոսքով՝ երկքնից այդ մեքենաները նման են նավթամուղի և այդ նավթը այնքան խոշորամասշտաբ է, որ խոսքը արդյուբերական ծավալի մասին է: Ի պատասխան Պուտինի մեղադրանքին՝ Թուրքիայի նախագահ Էրդողանը հրապարակային պահանջել է ապացույցներ ներկայացնել՝ հավելելով, որ ԻԼԻՊ-ի նավթի իրական գնորդը Ասադի ռեժիմն է:
Այն, որ ԻՊ-ը Սիրիայի և Իրաքի տարածքում վերահսկում է մեկ տասնյակից ավելի խոշոր նավթահորերի և նավթի վաճառքից ստացված միջոցներն են ֆինանսավորման հիմնական աղբյուրը, գաղտնիք չէ ոչ մեկի համար և դրա մասին արդեն ամիսներ շարունակ բարձրաձայնվում է: Ընդ որում, տարբեր գնահատականներով, նավթից ստացված օրական եկամուտը կազմում է 1.5-2 մլն դոլար, ինչը թույլ է տվել ԻԼԻՊ-ին դառնալ ամենալուրջ ֆինանսական ռեսուրսների տիրապետող ահաբեկչական խմբավորումը: Պետք է նշել, որ նավթի միջազգային գներից 20%-ով ավելի էժան վաճառելը նավթի գնանկմանը նպաստող գործոններից է: Սակայն ԻԼԻՊ-ի նավթի գնորդների վերաբերյալ մինչև այժմ չկա հստակություն: Որպես իրացման շուկաներ մատնացույց է արվում Թուրքիայի, Իրաքի, Հորդանանի, Սիրիայի սև շուկաները: Թեման նման հնչեղություն չէր ստացել թերևս այն պատճառով, որ ոչ մի պետություն օրինակ Թուրքիային կամ Հորդանանին չէր մեղադրել ԻՊ-ից նավթ գնելու կամ գոնե վաճառքը չխոչընդոտելու մեջ: Պուտինի բաց մեղադրանքը Թուրքիային խախտեց այդ լռությունը և ԻՊ-ի նավթի վաճառքի աշխարհագրության թեման ստացավ մեծ ակտուալություն: Ավելին՝ Թուրքիայի կողմից նավթի գնելու վերաբերյալ սկսում են հրապարակվել իրեղեն ապացույցներ:
Շրջանառվող տեսակետների համաձայն՝ Թուրքիան ոչ միայն ԻԼԻՊ-ի էժան նավի գնորդն է, այլև այդ ստվերային գործարքի գլխին կանգնած է նախագահ Էրդողանի ավագ որդին Բիլալ Էրդողանը: Վերջին օրերին համացանցում ակտիվորեն տարածվում է դեռ 2013թ-ին ԻԼԻՊ-ի այժմյան ղեկավար կազմի հետ Բիլալի լուսանկարը: Համաձայն շրջանառվող լուրերի՝ Բիլալը համակարգում է նավթային տանկերների անցումը Սիրիայից Թուրքիայի տարածք: Հասանելի են նաև սիրիական բանակի կողմից արված լուսանկարները, որտեղ երևում է նավթով բեռնված տանկերները թուրք-սիրիական սահմանամերձ շրջանում:
Հասկանալի է, որ այս օրերին ռուսական մամուլը հեղեղած Էրդողանի ընտանիքի և ԻԼԻՊ միջը կապերին վերաբերող նյութերը ունեն քարոզչական բնույթ, սակայն Էրդողանի որդու և ԻԼԻՊ խմբավորման հարաբերությունների մասին ոչ մեկ անգամ անդրադարձել են նաև արևմտյան լրատվամիջոցներ ընդ որում ինքնաթիռի դեպքից շատ ավելի վաղ:
Որոշ աղբյուրների համաձայն՝ ի պատասխան G20 գագաթնաժողովի ժամանակ Պուտինի բերած ապացույցների՝ ամերիկյան կողմը իր հերթին ապացույցներ է ներկայացրել Ասադի ուժերի՝ որպես նավթի գնորդ հանդիսանալու վերաբերյալ:
Ինչ վերաբերում է Ասադի կողմից ԻԼԻՊ-ից նավթ ձեռք բերելու հետ կապված վարկածին, ապա այն լիովին հավանական տարբերակ է, հաշվի առնելով որ Ասադի կառավարական ուժերը գտնվում են պատերազմի մեջ և կարիք ունեն էժան նավթամթերքի և ԻԼԻՊ-ից նավթը միջնորդների միջոցով ձեռք բերելը միանգամայն հնարավոր տարբերակ է:
Անշուշտ լիովին տրամաբանական է, որ եթե Թուրքիան նախագահի ընտանիքի մակարդակով ներքաշված է «Իսլամական պետության» հետ նավթի առքուվաճառքի գործարքներում, ապա ՌԴ ռազմաօդային ուժերի կողմից ԻԼԻՊ-ի դեմ ավիահարվածները չէին կարող Անկարայում ցասման պատճառ չդառալ: Ընդ որում ինքնաթիռի խոցմանը նախորդող 5 օրերի ընթացքում ռուսական օդուժը ոչնչացրել է «Իսլամական պետության» մոտ 1000 նավթով բեռնավորված տանկերներ:
Ի դեպ Էրդողանի ընտանիքի և ԻՊ-ի հարաբերությունների մասին կան նաև փաստեր այն, որ նախագահի դուստր Սումայե Էրդողանը անձամբ գլխավորում է Թուրքիայի տարածքում գործող ԻԼԻՊ-ի վիրավոր զինյալներին օգնություն ցուցաբերող բուժհաստատությունը: Որպեսզի այն չդիտարկվի, որպես ռուսական քարոզչության հերթական դրսևորում, օրինակ՝ այս մասին գրել է IBtimes հեղինակավոր պարբերականը դեռ այս տարվա հունիս ամսին:
Ամփոփելով նշենք, որ Էրդողանի այն հայտարարությունը, որ Ասադի կառավարությունը նավթ է գնում ԻԼԻՊ-ից կարող է իրականություն լինել, սակայն այն ոչ մի կերպ չի նվազեցնում և չեզոքացնում իր ընտանիքի դերը և նավթային բիզնես կապերը ահաբեկչական խմբավորման հետ: Կախված ռուս-թուրքական հակադրության խորացումից լիովին հավանական է, որ ռուսական կողմը կարող է ներկայացնել նոր իրեղեն ապացույցներ՝ փորձելով հիմնավորել Պուտինի այն հայտարարությունը, որը Թուրքիան մարտնչում է «Իսլամական պետության» հետ նույն ճակատում:
Հակոբ Սաֆարյան, տնտեսագետ
Հարակից հրապարակումներ`
- Թուրքիան չի պատրաստվում ներողություն խնդրել Ռուսաստանից. Էրդողան
- Էրդողան. Թուրքիան նավթ չի գնում «Իսլամական պետություն»-ից
- Պուտին. Տպավորություն է ստեղծվում, որ Թուրքիայի ղեկավարությունը ռուս-թուրքական հարաբերությունները միտումնավոր փակուղի է տանում