Ձեր վստահելի աղբյուրը

Ընդամենը երկու օր առաջ Սիրիայում կռվող քուրդ-արաբական միացիալ ուժերը (Սիրիայի դեմոկրատական ուժեր (ՍԴՈՒ)) հայտարարեցին «Իսլամական պետության» (ԻՊ) կենտրոնի՝ ալ-Ռակկա քաղաքի ուղղությամբ ռազմգործողությունների սկսման մասին:

Հիշյալ հայտարարությունը տեղի ունեցավ հատկապես օրեր առաջ ամերիկացի բարձրաստիճան զինվորականների Սիրիայի քրդաբնակ Քոբանի կատարած այցելությունից հետո, որտեղ ի թիվս այլ խնդիրների, քննարկվել էին նաև ԻՊ-ի կենտրոնի՝ ալ-Ռակկայի ուղղությամբ քրդական ուժերի հարձակման հնարավորությունները: Հատկանշական է, որ վերոհիշյալ հայտարարությունից հետո, Ռուսաստանի արտգործնախարար Ս.Լավրովը հանդես եկավ հայտարարությամբ, որտեղ նշվեց ռուսական կողմի պատրաստակամությունն ամերիկացիների և քրդերի հետ միասին մասնակցելու ԻՊ-ի դեմ ռազմգործողություններին:

Պետք է հաշվի առնել հետևյալ պարզ իրողությունը՝ քրդերը կարող են արդյունավետ գործել ԻՊ-ի դեմ, բայց ալ-Ռակկայի ուղղությամբ հարձակման մասով քրդական ուժերի համար կան լուրջ խնդիրներ: Ալ-Ռակկան սուննիաբնակ քաղաք է, որի շուրջ վերջին ժամանակներում ԻՊ-ի զինյալների կողմից պաշտպանական գծեր կառուցվեցին: ԻՊ-ն այստեղ կուտակել է զգալի ռազմուժ, որին հաղթել դժվար կլինի անգամ օդային աջակցություն ստացող քրդական ուժերի համար:

Հավանաբար քրդերը լավ պատկերացնում են ԻՊ-ի կենտրոնի ուղղությամբ ռազմգործողությունների բացասական հետևանքները, ուստի քրդական շրջանակներում էլ ավելի լսելի են դառնում այն տեսակետները, որ ալ-Ռակկայի ուղղությամբ ռազմգործողությունները իրենց (քրդերի) պատերազմը չէ, դրանք ավելի շուտ պարտադրված են և ուղղորդվում են դրսից:

Այս պարագայում քրդերի համար հնարավոր լուծումներից մեկը կարող է լինել Սիրիայի կառավարական զինուժի, սուննի խմբավորումներից և տեղի արաբ ցեղերից կազմված ուժերի հետ համախմբված ալ-Ռակկայի ուղղությամբ ռազգործողություններին մասնակցությունը միջազգային կոալիցիոն ուժերի օդային հարվածների զուգորդմամբ:

Սիրիական Քուրդիստան (Ռոժավա) հասկացությունը նոր տերմին է, որը սկսվեց լայնորեն շրջանառվել քրդերի կողմից հատկապես սիրիական հակամարտության սկզբնավորումից ի վեր: Հակամարտության հետագա ընթացքն ու դրանում քրդերի մասնակցությունը նպաստավոր իրավիճակում դրեցին Սիրիայի քրդերին:

Նախ այն առումով, որ քրդերը երկար ժամանակ զրկված էին քաղաքացիություն ունենալու հնարավորությունից, իսկ արդեն 2012 թ. ամռանից Դամասկոսը տվեց քրդերին Սիրիայի քաղաքացիություն, դուրս բերեց կառավարական ուժերը Սիրիայի հյուսիսային քրդաբնակ տարածքներից՝ տեղափոխելով ընդդիմադիր ուժերին դիմակայելու առավել վտանգավոր ռազմաճակատներ: Քրդերը հնարավորություն ստացած քրդաբնակ հատվածներում հայտարարել ինքնավարություն, ստեղծել ինքնակառավարման մարմիններ, կազմակերպել սեփական զինուժը, զբաղվել այդ տարածքների կառավարմամբ և այլն: 

Անշուշտ հիշյալ իրողությունները էլ ավելի նպաստավոր պայմաններում դրեցին Սիրիայի քրդերին Մերձավորարևելյան տարածաշրջանը բնակեցնող մյուս քրդական հատվածների համեմատ (թերևս բացառությամբ հյուսիսային Իրաքի քրդաբնակ հատվածի): Այդ համատեքստում, քրդերը ընդայնեցին իրենց կողմից վերահսկվող տարածքները Սիրիայում, ի հաշիվ նաև ավանդապես քրդերով չբնակեցված տարածքների, որն իրականացվեց (իրականացվում է) սեփական զինուժի օգնությամբ:

Սակայն կան մի քանի իրողություններ, որոնք չեն կարող անտեսվել Սիրիայի քրդերի կողմից:
Սիրիայի ընդդիմադիր ուժերի վերաբերմունքը քրդական խմբավորումների հանդեպ միանշանակ չէ: Ընդդիմադիր ճամբարը ներկայացնող զգալի կառույցների համար քրդերը Սիրիայում չեն դիտարկվում հիշյալ ճամբարի մաս, հետևաբար բախումներ են գրանցվում նաև քրդերի և ընդդիմադիր այլ խմբավորումների միջև: Ամենաազդեցիկ «Քուրդիստանի դեմոկրատական միություն կուսակցությունը» (ՔԴՄ)) ներգրավված չէ սիրիական հակամարտության բանակցային գործընթացին, դրանից բխող քրդերի համար բոլոր անցանկալի հետևանքներով:

Սիրիայի հիմնախնդրի խաղաղ հանգուցալուծման գործընթացում մնալով մեծամասամբ մարգինալ ուժ՝ քրդերը այդ բացը փորձում են լրացնել Սիրիայում ակտիվ ներգրավվելով ռազմական գործողությունների մեջ: Սակայն, հիշյալ ակտիվությունը վտանգներով է լեցուն, քանզի բախվելով ընդդիմադիր և կառավարական ուժերի հետ քրդերը զգալի կորուստներ են կրում: Ինչևէ, Սիրիայի հյուսիսային Թուրքիայի հետ սահմանամեձ հատվածներում քրդերն ունեն ինքնավարություն, վերահսկում են սիրիա-թուրքական սահմանի զգալի հատվածը և ձգտում են ընդլայնել այն: Թե ի՞նչ գնով, ժամանակը ցույց կտա:

Արաբագետ՝ Սարգիս Գրիգորյան