Ձեր վստահելի աղբյուրը

Այսօր Աշխարհի  բնակչության համաշխարհային օրն է: ՄԱԿ-ն այս օրը նշում է 1989 թվականից, խորհուրդն է՝ ուշադրությանը սևեռել  աշխարհի բնակչության այն հարցերին, որոնք ամենաարդիականն են տվյալ ժամանակաշրջանում: Այս տարվա թեման է՝ ներդրում կատարել դեռահաս աղջիկների համար:

«Կան երկրներ, որտեղ դեռահաս, երիտասարդ աղջիկները չեն կարողնում մտնել հասարակություն, 6-9 տարեկանից ամուսնացնում են: Այս առումով Հայաստանն ավելի բարվոք վիճակում է, չնայած ունենք շատ այլ խնդիրներ, օրինակ՝ ունենք բռնություն, թվերը չափից շատ են»,- լրագրողների հետ հանդիպմանն ասաց ՄԱԿ-ի Բնակչության հիմնադրամի հայաստանյան գրասենյակի գործադիր ներկայացուցիչ Գարիկ Հայրապետյանը:

Նա ներկայացրեց ՄԱԿ-ի բնակչության հիմնադրամի «Հայաստանի Հանրապետության բնակչության իրավիճակային վերլուծություն»  հետազոտությունը, որն իրականացվել է այս տարի «Օժանդակություն բնակչության հարցերով քաղաքականությունների իրականացմանը» ծրագրի շրջանակներում: Հետազոտության նպատակն է համապարփակ և մեկտեղված ներկայացնել բնակչության և վերարտադրողական առողջության ներկա միտումները և դրանց կապերն ու ազդեցությունը երկրի զարգացման վրա:

Ըստ հետազոտության, երիտասարդները զբաղվածության տեսանկյունից ավելի վատ վիճակում են, քան ընդհանուր բնակչությունը: Ըստ Գ.Հայրապետյանի, 15-24-ն ամենախոցելի տարիքն է, դրանց մեջ կանայք շատ ավելի մեծ տոկոս են կազմում: Քաղաքաբնակներն ավելի խոցելի են գործազրկությանն առնչվող խնդիրներում:

«Սա պայմանավորված է այն իրականությամբ, որ Հայաստանում բացի երկու-երեք մեծ քաղաքից,  մնացած քաղաքները կառուցվել էին ինչ-որ արտադրության շուրջ, օրինակ՝ Չարենցավան, Ալավերդի»,- ասաց նա:

Հետազոտության համաձայն, անցյալ տասնամյակում աճել է զբաղվածների մեջ բարձրագույն կրթություն ունեցողների թիվը, մինչդեռ պակաս կրթություն ունեցող զբաղվածների թիվը նվազել է:

«Հետևությունն այն է, որ կարևոր է կրթության համար ներդրում անելը»,- ընդգծեց նա:

Գ. Հայրապետյանն ասաց, որ 15-19 տարիքային խմբում կենդանի ծնունդների գրեթե եռակի կրճատում  է տեղի ունեցել. «Սա նաև այն պատճառներից մեկն է, ինչու վերջին 15-20 տարում բավականին մեծ անկում եղավ մայրական մահացության հետ կապված»:

Միաժամանակ, ըստ նրա, մտահոգիչ է այն, որ 1990-ականներից սկսած, կենդանի ծնունդների թվի գրեթե կրկանի կրճատում է տեղի ունեցել ավանդաբար ամենապղտաբեր տարիքային խմբում՝ 20-24  տարեկանների մեջ  (1000 կնոջ բաժին ընկնող 223.9-ից մինչև 122.3):

Հետազոտության համաձայն, 65+ բնակչությունը կազմում է 10.7 տոկոս, ինչը գերազանցում է ծերացող բնակչությամբ երկիր համարվելու 7 տոկոսանոց շեմը: Կանխատեսվում է, որ մինչև 2050 թվականն այդ ցուցանիշը կհասնի 22 տոկոսի, ինչը  մեծ բեռ կդնի երկրի առողջապահական, սոցիալական ապահովության և այլ համակարգերի վրա: 

Հայաստանը տարեցների կախյալության գործակցով (65+ բնակչության հարաբերությունը 15-64 տարեկան բնակչությանը) ԱՊՀ երկրների շարքում երրորդն է (15.3 տոկոս) Վրաստանից և Բելառուսից հետո:

Մինչև 15 տարեկանների բաժինը բնակչության կազմում էականորներն նվազել է 30,6 տոկոսից (1990 թ.) մինչև 19,4 տոկոս (2015 թ.): Երեխաների կախյալության գործակիցը 27,7 տոկոս է, ինչը նախկին ԽՍՀՄ երկրների շարքում զիջում է միայն Ադրբեջանին:

Գ. Հայրապետյանի խոսքով, հետազոտությամբ պարզվել է, որ վերարտադրողական առողջության ծառայությունների հասանելիության առումով կան խնդիրներ՝ հատկապես հաշմանդամություն ունեցող անձանց համար: Գյուղական և փոքր համայնքներում այդ ծառայությունների աշխարհագրական հասանելիությունը շատ ավելի ցածր է, քան քաղաքային համակարգում:

Շագանակագեղձի քաղցկեղը երկրում մահացության պատճառների շարքում զբաղեցնում է 10-րդ տեղը՝ 100.000 բնակչի հաշվով հասնելով 18,81-ի:  Ըստ  նրա, չնայած այս անհանգստացնող փաստին, շատ քիչ տեղեկություններ են առկա տղամարդկանց վերարտադրողական առողջության խնդիրների մասին: 

«Սա բավականին լուրջ խնդիր է, որն հավելյալ հետազոտությունների կարիք ունի պատճառները հասկանալու, ճանապարհներ գտնելու համար»,- ասաց Գ.Հայրապետյանը:

Հայաստանում կեսարյան հատումների ցուցանիշը 1996 թ-ից գերազանցում է Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության խորհուրդ տրվող 5  տոկոսի շեմը և 2014 –ին հասել է 25,8 տոկոսի, այսինքն յուրաքանչյուր չորրորդ ծնունդ արվում է կեսարյան հատումով:

«Շատ դեպքերում կեսարյան հատումը նպաստում է մայրական մահացության դեպքերի նվազմանը, սակայն կեսարյան հատումն հետագայում ունի լուրջ առողջապական հետևանքներ մայրական առողջության վրա: Այս ցուցանիշը մեզ համար բացահայտում էր, անսպասելի էր: Պետք է հասկանալ, որոնք են պատճառները»,- ասաց նա: