Մհեր Երզնկյան. Չպարգևատրված հերոսը
Աջափնյակի Խորեն Խաչատրյանի անվան փողոցից մի շատ նեղլիկ ճամփա տանում է խարխլված տունը: Այն գտնելը դժվար կլիներ, եթե փողոցի բնակիչներին չասեինք՝ ում տունն ենք փնտրում:
Ապրիլյան պատերազմի օրերին Հայաստանի զորամասերից մեկում զոհված Մհեր Երզնկյանի մասին այսօր շատերը չգիտեն: Ծնողներն իրենց որդու մասին պատմելուց առաջ դեռ պետք է նրա հերոսությունն ապացուցեին:
2016-ի ապրիլի 6-ին Մհերի հորը՝ Արամայիսին ընկերները հայտնում են որդու մահվան մասին: Զորամասի պահակակետում կատարվածն ինքնասպանություն են ներկայացնում: Դիահերձարանում որդու ստացած վերքերը տեսնելով, հայրը հասկանում է, որ որդին սպանվել է: Հետո փորձում են Մհերի մահը որպես զենքի հետ անզգույշ վարվելու հետևանք ներկայացնել: Որդու վերքերն ուսումնասիրած հայրը հակառակվում է՝ հնարավոր չէ, պահանջում է փորձաքննություն անցկացնել:
Մհերի զոհվելու հանգամանքներին ու մանրամասներն ծանոթանալու համար հայրը զորամաս է մեկնում: Զորամասի պատի վրայի կրակոցների հետքերն էլ գալիս են ապացուցելու՝ Մհերը հակառակորդի գնդակից է ընկել:
2016-ի ապրիլից մինչև 2017 թվականի մայիսի վերջը հայրը ճշմարտություն էր փնտրում: Մայիսին քննիչը որոշում կայացրեց:
«Մհեր Արամայիսի Երզնկյանը 06.04.2016թ.՝ ժամը 04:15-ի սահմաններում՝ ընդգրկված լինելով պահակային ծառայությունում որպես 2-րդ պահակակետի ժամապահ, նույն պահակատան տարածքում նկատելով անծանոթ անձնավորության, իր ծառայողական պարտականությունները կատարելու ընթացքում փորձել է կանգնեցնել նրան, սակայն չի հաջողվել և այդ անձնավորության կողմից արձակված կրակոցների հետևանքով գլխի շրջանում ստացած վիրավորումներից զոհվել է»,-ասված է Զինվորական քննչական գլխավոր վարչության 5-րդ կայազորային քննչական բաժնի ավագ քննիչ Գ. Ավետիսյանի որոշման մեջ:
Քանի որ կրակոց արձակող անձը հայտնի չէ, վարույթը կասեցվել է:
Մհերի լուսանկարների, պատվոգրերի, նրա մասին պատմող հրապարակումների, նրա մասնակցությամբ հրատարակված զորամասի պատի թերթերի հետ միասին հայրը պահում է որդու հերոսությունն ապացուցող պաշտոնական թղթերը, որոնց վրա տարբեր փորձաքննությունների արդյունքներն են: Մեզ հետ զրույցում հայրը որդու մասին ասած ամեն խոսքից հետո թղթերն է ձեռքը վերցնում, մեզ ցույց տալիս: Սովորություն է դարձել…
Արամայիս Երզնկյանը համոզված է, որ որդին կռվի է բռնվել թշնամու հետ: Մհերը կապ է տվել զորամաս ու հայտնել. «Հակոբյան, մեկը աստիճանների վրա կանգնած ինձ է նայում»:
Հրամանատարը պատասխանել է՝ գալիս եմ, սակայն դեռ չի հասցրել անջատել հեռախոսը, երբ լսել է Մհերի ձայնը. «Կայնի, կա…»: Պահակախմբին «ի զեն» հրամանը տալուց հետո Հակոբյանը դուրս է եկել, սակայն Մհերին հայտնաբերել է գլխի շրջանում հրազենային վիրավորումով:
Դեպքից 20 րոպե անց 3-րդ և 4-րդ պահակակետի կողմից ձայներ են լսվել, ժամկետային չորս զինծառայողներ հայտնել են, որ պահակակետի տարածքից դուրս շարժ են նկատել, ինչի հետևանքով կրակել են:
***
Մհերը բանակ է զորակոչվել 21 տարեկանում: Հանձնաժողովի մասնագետները նրա մոտ սրտի առիթմիա էին ախտորոշել, ինչի հետևանքով երեք տարի տարկետում տրամադրել: 2015-ի դեկտեմբերին հանձնաժողովում ընդգկված մասնագետներն արձանագրեցին, սրտի խնդիրն այլևս չկա, հիմա էլ լյարդն է մեծացած: Չցանկանալով ևս մի քանի ամիս հետաձգել ծառայությունը Մհերը բանակ է մեկնում: 2016-ի հունվարի 16-ին զորակոչվում է, ծնողներն ուրախանում են՝ երեխան կծառայի Հայաստանի տարածքում:
Հրամանատարներին Մհերն անընդհատ խնդրում էր՝ իրեն ականազերծման կամ հետախուզական աշխատանքներում ներգրավել: Պատասխանում էին՝ չեն կարող, առողջական խնդիրներ ուներ: Որպեսզի ապացուցեր ինքն էլ ծանր աշխատանք կարող է անել, պարապել էր ու դարձել շաբաթվա ֆիզիկական պատրաստվածության լավագույն արդյունք ցուցաբերած զինծառայողը:
Ապրիլի 5-ին մոտենում է հրամանատարին. «Տղաներն Արցախում կռիվ են տալիս, պատերազմի մեջ են: Ինձ էլ մի բան տվեք, ես էլ զգամ՝ ծառայում եմ, իրենց մի բանով օգտակար լինեմ»: Իր ցանկությամբ ժամապահ է կարգվում: Հենց այդ գիշերն էր…
***
Մինչ բանակ գնալն արծաթագործություն էր սովորել, մի քանի պատրաստի գործեր ունի, խաղաղապահ եղբորն էլ իր ձեռքով պատրաստած խաչ ու մատանի էր նվիրել: Փոքրիկ բակում մի քանի սանտիմետր հող կա: Մհերն այդտեղ վարդեր ու թփեր է տնկել: Մայրը ցույց է տալիս մի քանի տերևով ծառը: Որդին է տնկել, անցած տարվանից ոչ չորանում է, ոչ էլ նոր տերևներ տալիս:
Մհերի հայրը, մայրը, պայմանագրային զինծառայող ավագ եղբայրն ու կրտսեր քույրն ապրում են հորեղբոր ընտանիքի հետ: Պայմանները վատ են, սենյակները դռներ չունեն, հատակը ճռճռում է, պատերը ճաքած են… Հարցազրույցի ընթացքում որևէ խոսք վատ պայմանների, չգնահատված լինելու, օգնության ակնկալիքի մասին հայրը չի ասում:
Հիմա որդու պարգևի մասին է մտածում: Քննիչի որոշումից հետո հայրը պաշտպանության նախարարություն է գնացել, հետաքրքրվելու պատրաստվո՞ւմ են՝ Մհերին պարգևատրել:
ՊՆ-ում նրան ասել են, դա հանձնաժողովն է որոշելու, պարգևն էլ լինելու է կամ «Արիության» կամ «Մարտական ծառայության» մեդալ:
Հայրը նեղված է, ակնկալում է, որ որդու արարքն ըստ արժանվույն կգնահատվի, Մհերը կարժանանա «Մարտական խաչ» շքանշանի: Այն շնորհվում է հայրենիքի պաշտպանության և անվտանգության ապահովման գործում ցուցաբերած բացառիկ արիության, անձնուրացության և հմտության համար։
«Ասում են՝ գիտե՞ք «Մարտական խաչ»-ը ո՞ւմ են տալիս, ով հերոսաբար պայքարել է: Ասում եմ՝ այ բալամ, բա իմ երեխեն ի՞նչ է արել, կարո՞ղ է իմ երեխեն պախկվել է: Չի վախեցել, հետ չի փախել, չի թաքնվել, մինչև վերջ մարտ է մղել, մեջքի վրա է ընկած եղել, այսինքն փախնելուց չի եղել: Հիմա ինչո՞ւ չեն ցանկանում իմ որդու արածն ըստ արժանվույն գնահատեն»,-նեղսրտում է հայրը:
Նա որդուն կնքել է «առյուծ Մհեր» անունով, ու երկուսուկես ամիս ծառայած որդին, ով զենքին դեռ լավ չէր էլ տիրապետում, մթության մեջ կռիվ է տվել, զինակիցների կյանքը փրկել:
Լրահոս
Տեսանյութեր
Անահիտ աստվածուհու արձանը կցուցադրվի Հայաստանի պատմության թանգարանում պահվող բացառիկ նմուշների հետ
