Ձեր վստահելի աղբյուրը

2015 թ. մայիսի կեսերից Սիրիայի կենտրոնում տեղակայված Թադմուր քաղաքը, որտեղ են գտնվում անտիկ ժամանակաշրջանի ամենահարուստ քաղաքներից մեկի՝ Պալմիրայի մնացորդները, դարձավ Իսլամական պետության զինյալների հարձակման թիրախ:

Միջազգային հանրությունն ուշի-ուշով հետևում էր այստեղ ծավալվող ռազմական գործողությունների սցենարին: Սիրիական կառավարական ուժերը բնակավայրի մոտ կենտրոնացրել էին զգալի զինուժ՝ փորձելով դիմակայել մի քանի ուղղություններից իրենց վրա հարձակվող իսլամականներին, սակայն, մայիսի 20-ին Թադմուրն ամբողջությամբ նվաճվեց իսլամականների կողմից:
Պալմիրայի տեղում այժմ հին հռոմեկական ճարտարապետության լավագույն նմուշների և հնագույն շինությունների մնացորդներ են, որոնք ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կողմից ճանաչվել են համաշխարհային ժառանգության հուշարձաններ: Դրանց մեջ են մտնում հնագույն քաղաքի գլխավոր ճանապարհի երկայնքով վեր խոյացող սյուներն և մոնումենտալ կամարները: Առավել նշանակալի շինություններից են՝ տեղի բարձրագույն աստվածության՝ Բելի ու Բալշամինի տաճարները, թատրոնը, քարավանատունը և այլն:

Միամտություն կլինի կարծել, որ Թադմուրն իսլամականներին հետաքրքրում էր զուտ Պալմիրայի հուշարձանների համար: Կան այլ պատճառներ, որոնք դրդեցին իսլամականներին Թադմուրում ռազմական ակտիվության: Այստեղ էին գտնվում սիրիական կառավարության տխրահռչակ բանտերից մեկը՝ Թադմուրի բանտն ու ռազմաբազան: Տեղի բնակչության կողմից դրանք ասոցացվում էին Ասադների «բռնապետական» վարչակարգի հետ: Իսլամականների առաջին քայլը վերոհիշյալ բանտն ու ռազմաբազան գրավելն էր, ինչն էլ իրենք իրականացրեցին:

Բացի այդ, Թադմուրը գտնվում էր ռազմավարական կարևոր դիրքում, Սիրիայի կենտրոնում, որտեղից բացվում է սիրիական առանցքային արևմտյան մարզկենտրոններ տանող ճանապարհները:

Հայտնի է, որ Իսլամական պետության զինյալները ոչնչացրել ու ոչնչացնում են իրենց կողմից վերահսկվող տարածքներում գտնվող պատմա-մշակութային հուշարձաններ: Նման դեպքերի մենք առերեսվել ենք Իրաքում և Սիրիայում: Սակայն պետք է նշել, որ Իսլամական պետության զինյալների կողմից հիմնականում ոչնչացվում են այն հուշարձանները, որոնք ժամանակին ծառայել են որպես հնագույն աստվածությունների երկրպագման վայրեր, սրբատեղիներ, դամբարաններ, գերեզմանատներ: Այսինքն, թիրախավորվում են այն վայրերը, որոնք երկրպագությունների համար են նախատեսված, և, ըստ Իսլամական պետության աստվածաբան-կրոնագետների՝ «կասկածի տակ են դնում միաստվածության գաղափարը»: Կան մի շարք հնագույն հուշարձաններ, որոնք երկրպագման վայրեր չեն եղել ու անվնաս են մնացել իսլամականների կողմից վերահսկվող սիրիական և իրաքյան տարածքներում:

Սակայն, վերոշարադրյալն ամենևին չի նշանակում, որ իսլամականների կողմից անվնաս մնացած հնագույն հուշարձանները չեն ոչնչացվի: Վերջինների ճակատագրի վերաբերյալ միջազգային հանրության վերաբերմունքն ու մտավախությունները պետք է բխեն ստեղծված իրականությունից: Լրացուցիչ բարձրաձայնել արդեն իսկ իսլամականների վերահսկողության տակ անցած հուշարձաններին սպառնացող վտանգի մասին, կնշանակի բարձրացնել դրանք ոչնչացնելու հավանականությունն ու լրացուցիչ վտանգել դրանք: Մինչդեռ, Իսլամական պետությունը ցույց է տվել, որ կարողանում է իր բռնարարքներին հնչեղություն ապահովել, նույնիսկ այդ դեպքում, երբ որևէ գործողություն իսլամականների համար երկրորդային բնույթ է ստանում:

Արաբագետ՝ Սարգիս Գրիգորյան