Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հրապարակվել է թուրքական «Քադիր-Հաս» համալսարանի կողմից Թուրքիայի արտաքին քաղաքականության նկատմամբ հանրային ընկալումներն ու մոտեցումները պարզելու նպատակով իրականացված 2015 թ. հետազոտական զեկույցը, որում ներկայացված են նաև Հայաստանի նկատմամաբ թուրքական հանրային ընկալումները: Այս զեկույցի արդյունքներով 2013 թ. զեկույցի համաձայն` էականորեն աճել է Հայաստանը որպես Թուրքիային սպառնալիք դիտարկողների թիվը թուրքական հասարակական շրջանակներում:

Ըստ այդ հետազոտության` Հայաստանը զբաղեցրել է Թուրքիային սպառնալիք ներկայացնող երկրների շարքում 4-րդ տեղը` 20.3 % ցուցանիշով: 2013 թ. հետազոտության արդյունքներով այդ ցուցանիշը կազմել էր 7.2 %: Նման ցուցանիշի աճը կարող է պայմանավորված լինել Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցի հանգամանքով ու թուրքական հասարակության շրջանում «տագնապների ու անհանգստությունների» սրման հանգամանքով:

Հետազոտության արդյունքներով` Թուրքիայի համար սպառնալիք ներկայացնող երկրների ցանկը շարունակում են գլխավորել Իսրայելը (42.6%) և ԱՄՆ-ը (35.3 %): 2013 թ. զեկույցում նույնպես հիմնական սպառնալիք ներկայացնող երկրներն ԱՄՆ-ն ու Իսրայելն էին` համապատասխանաբար (41.7%) և (37.1 %) ցուցանիշներով: Սիրիան սպառնալիք է դիտարկում հարցվածների (22.1 %), իսկ Իրանը`(14.8 %): Ավելացել է նաև Հունաստանի` որպես սպառնալիք երկրի ցուցանիշը 2013 թ. 6.5 %-ից ներկայում հասնելով 10.6 %-ի: Որպես սպառնալիք ներկայացնող երկիր` Ռուսաստանը նախորդ հետազտության համեմատ էականորեն չի փոխել իր դիրքը (10.2 %):

Հարցվածների մեծ մասը (32.4 %) նշել է, որ Հայաստանի հետ փակ սահմանը ոչ մի դեպքում չպետք է բացվի, իսկ 29 %-ի կարծիքով էլ` սահմանը պետք է բացվի Հայաստանի կողմից Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման գործընթացից հրաժարվելու դեպքում: Առանց նախապայմանների սահմանի բացման օգտին է խոսել հարցվածների միայն 11.9 %-ը:

Ադրբեջանը կրկին գլխավորել է Թուրքիային ամենամոտ բարեկամ երկրների ցանկը` 37.2 % ցուցանիշով: 2013 թ. այն կազմել էր 28 %: Ադրբեջանին հաջորդում են ինքնահռչակ Հյուսիսային Կիպրոսի Թյուրքական Հանրապետությունը (8.9 %) և Բոսնիա-Հերցեգովինան (6 %), որին հաջորդում են ԱՄՆ-ն` (5.9 %), Պակիստանը (2.9 %): Ուշագրավ է հատկապես այն, որ էականորեն աճել է Սաուդյան Արաբիային որպես բարեկամ երկիր ընկալողների թիվը` 2013 թ. 0.9 %-ից հասնելով 2.8 %-ի: Ռուսաստանը բարեկամ երկիր է համարել հարցվածների 1.4 %-ը, ինչն էականորեն չի տարբերվում 2013 թ. արդյունքներից: Հետաքրքիր է, որ Վրաստանը որպես Թուրքիային բարեկամ երկիր է համարել հարցվածների միայն 0.3 %:

Հարցման ենթարկվածների մեծ մասը (38.9 %) նշել են, որ Թուրքիայի համար բարեկամ երկիր չկա և Թուրքիան պետք է իր արտաքին քաղաքականությունն իրականացնի միայնակ ու ինքնուրույն: Արտաքին քաղաքականության իրականացման ոլորտում Թուրքիան պետք է համատեղ գործի մուսուլմանական երկրների (19.5 %), Ադրբեջանի (18.7 %), թյուրքալեզու երկրների (16.2 %), ԱՄՆ-ի (12.6 %) և Ռուսաստանի հետ (9.4 %):

ԵՄ-ին Թուրքիայի անդամակցության հարցում, կարելի է ասել, պահպանվում են վերջին տարիների միտումները` այս տարի անդամակցությանը կողմ է հանդես եկել հարցվածների 42.4 %-ը, իսկ դեմ` 36.9 %-ը: Բավական մեծ է հանրային բացասական վերաբերմունքը ԵՄ-ի նկատմամբ: Հարցվածների 68. %-ի կարծիքով՝ ԵՄ-ը Թուրքիայի նկատմամբ անկեղծ չի վարվում: Հարցվածների 47.6 %-ը նշել է, որ Թուրքիան երբևէ չի անդամակցի ԵՄ-ին և միայն 3.7 %-ի կարծիքով`կանդամակցի առաջիկա 5 տարիների ընթացքում: 72 %-ի կարծիքով ԵՄ-ին Թուրքիայի անդամակցության հարցում ստեղծվում են հատուկ խոչընդոտներ, իսկ անդամակցության ձախողման հարցում հիմնական պատճառը 46.2 %-ը համարել են կրոնի և ինքնության տարբերությունը:

Հարցվածների զգալի մասը (27.7 %) ԵՄ-ին որպես այլընտրանք է համարել «Թյուրքական միության» ստեղծումը, 14.2 %-ը` Իսլամական համագործակցության կազմակերպության մեջ Թուրքիայի դերակատարության բարձրացումը, 13.1%-ը ՆԱՏՕ-ի և ԱՄՆ-ի հետ սերտ համագործակցությունը, 11.2 %-ը` Ռուսաստանի հետ ռազմավարական համագործակցությունը և 4.9 %-ը` Շանհայի համագործակցության կազմակերպությանն անդամակցումը:

ԱՄՆ-Թուրքիա համագործակցության կարևորագույն ոլորտներն են համարվել երկկողմ ռազմական և տնտեսական համագործակցությունը, «Քրդստանի բանվորական կուսակցության» դեմ պայքարը և այլն: ԱՄՆ-Թուրքիա երկկողմ հարաբերություններում առկա հիմնախնդիրները գլխավորել են ահաբեկչության դեմ պայքարը (25.3 %), իսրայելապաղեստինյան հիմնախնդիրը (17 %), և Հայոց ցեղասպանության խնդիրը (15.7 %): Հարցվածների 51.9 %-ը ԱՄՆ-ն որակել է որպես Թուրքիայի համար անվստահելի, իմպերիալիստական ու թշնամի երկիր, իսկ միայն 38.9 %-ն է դիտարկել որպես բարեկամ, ռազմավարական դաշնակից երկիր: Էականորեն բարձր է ՆԱՏՕ-ին անդամակցությունը շարունակել պնդողների թիվը` 67.1 %: 2013 թ. Հետազոտության արդյունքներով այն կազմել է 32.9 %:

Լևոն Հովսեփյան, Թուրքագետ