Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Ես դատական կարգով բողոքարկեցի «Կոշ» ՔԿՀ-ի վարչական հանձնաժողովի՝ ինձ վաղաժամկետ չազատելու մասին որոշումը: Արագածոտնի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանն իր որոշմամբ վերականգնեց իմ ոտնահարված իրավունքները և պարտավորեցրեց «Կոշ» ՔԿՀ-ի վարչական հանձնաժողովին ինձ վաղաժամկետ ազատ արձակելու միջնորդագիր ներկայացնել՝ հաշվի առնելով ուղղման դրական աստիճանը, ընթացիկ վարքի գնահատման բարձր արդյունքները, ռիսկայնության աստիճանը՝ ցածր չափանիշների: Վարչական հանձնաժողովն ի կատար է ածում դատարանի որոշումը և իմ ազատման մասին դրական միջնորդագիր ներկայացնում անկախ հանձնաժողովին: Հանձնաժողովն ինձ մերժում է, դրանով իսկ մերժելով «Կոշ» ՔԿՀ-ի միջնորդագիրը, հետևաբար դատարանր որոշումը»: Սա մի հատված է «Կոշ» քրեակատարողական հիմնարկի դատապարտյալ Ռուբեն Ամատունու նամակից, որն ուղարկել էր Panorama.am-ի խմբագրություն:

Նա նաև գրում է, որ անկախ հանձնաժողովն անցել է իր լիազորության սահմանները, քանի որ դատարանի որոշմամբ ինքը համարվել է ուղղված դատապարտյալ, իսկ անկախ հանձնաժողովն իր փակ ու գաղտնի քվեարկությամբ մերժել է՝ գտնելով, որ դեռ պատիժը կրելու կարիք կա:

Անկախ հանձնաժողովներից մեկի անդամ ԵՊՀ ընդհանուր հոգեբանության ամբիոնի վարիչ, հոգեբանական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Հրանտ Ավանեսյանը Panorama.am-ի հետ զրույցում ասաց, որ նախքան վաղաժամկետ ազատ արձակման որոշում ընդունելը, հանդիպում են տվյալ դատապարտյալի հետ, դիտարկվում նրա հանցանքի բնույթը, սոցիալական ադապտացիային պատրաստ լինելը, մի քանի այլ չափանիշներ, հարցեր են տալիս՝ արդյո՞ք արդարացված համարում է իր պատիժը և այլն: Այնուհետև, ըստ նրա, հանդիպման արդյունքների, գործերի ուսումնասիրության հիման վրա անկախ հանձնաժողովը փակ քվեարկությամբ որոշում է կայացնում:

«Դատապարտյալների հետ հանդիպող մասնագետները դիտարկում են ամեն մի հանգամանք, որպեսզի հանկարծ չվրիպեն»,- ասաց Հ. Ավանեսյանը:

Պատասխանելով հարցին, թե ավելի հաճախ դրակա՞ն, թե՞ բացասական եզրահանգումների եք գալիս դատապարտյալների հետ հանդիպումներից հետո, նա նշեց, որ կախված է հանցագործության տեսակից. եթե կրիմինալ էլեմենտ կա արարքում, կրկնակի հանցագործ է, ուղղվածի մասին հնարավոր չէ խոսել, իսկ եթե հանցագործությանը կատարվել է պատահական, առաջին դատվածությունն է, նույնիսկ այդ մարդկանց՝ կալանավայրում գտնվելը, ավելի վատ է, կամ պետք է դատապարտվեն ազատազրկման՝ պատիժը պայմանական չկիրառելու պայմանով կամ պրոբացիոն ծառայության առկայության դեպքում լինեին այդ ծառայության հսկողության տակ:

Գոյություն ունի անկախ երեք հանձնաժողով, որոնցից յուրաքանչյուրը կանոնակարգում է մի քանի քրեակատարողական հիմնարկների վարչական հանձնաժողովների գործերը: Հանձնաժողովները բաղկացած են 8 հոգուց, ընդգրկված են տարբեր գերատեսչությունների ներկայացուցիչներ:

ՀՀ ոստիկանապետի տեղակալ, ոստիկանության գեներալ-մայոր Գագիկ Համբարձումյանի ղեկավարած անկախ հանձնաժողովը քննարկում է չորս ՔԿՀ-ի, այդ թվում նաև «Կոշ»-ի վարչական հանձնաժողովների գործերը:

Ռուբեն Ամատունու գործով հանձնաժողովի նախագահն ասաց. «Որևէ վատ բան չի կատարվել: Աշխատանքային պրոցես է, հանձնաժողովում քննարկվել, մերժվել է: Վարչական հանձնաժողովը թույլատրել է, իսկ մեր հանձնաժողովը ստեղծվել է վարչական հանձնաժողովների տված եզրակացությունները ֆիլտրացնելու համար: Շատ են դեպքերը, ոչ միայն ձեր նշած դեպքում, որ վարչական հանձնաժողովը դրական եզրակացություն է տալիս, իսկ մենք մերժում ենք»:

Գ. Համբարձումյանը նշեց, որ պայմանական վաղակետ ազատման ինստիտուտը խրախուսական նորմ է, ոչ թե պարտադիր, պայմանավորված է շատ հանգամանքերով՝ արդյոք դատապարտյալն ուղղվել է, վերադաստիարակվել է, հետ է կանգնել հանցավոր գործունեությունից. «Պետք է համոզված լինենք, որ նա փոխվել է: Խիստ անհատական է»:

«Հանձնաժողովի անդամները հոգեբաններ են, առողջապահության նախարարության ներկայացուցիչներ: Շատ են լինում դեպքերը, որ մի մասը դեմ է քվեարկում, մի մասը կողմ, կամ ես կողմ եմ քվեարկում, մյուսները դեմ»,- ասաց անկախ հանձնաժողովի նախագահը:

Նշենք, որ անկախ հանձնաժողովի կողմից համաձայնության դեպքում էլ գործը պետք է գնա առաջին ատյանի դատարան, որտեղ կարող են բավարարել, կամ մերժել միջնորդությունը:

«Տասից վեց-յոթին մերժում ենք: Վարչական հանձնաժողովի անդամները տվյալ կալանավայրի աշխատակիցներն են, դրա համար էլ անկախ հանձնաժողովները վերահսկում են այդ հանձնաժողովների աշխատանքները»,- նշեց Գ. Համբարձումյանը:

Անկախ հանձնաժողովներից մեկի նախագահն էլ ՀՀ ոստիկանապետի առաջին տեղակալ,  ոստիկանության գեներալ-լեյտենանտ Հունան Պողոսյանն է: Նա նույնպես մեզ հետ զրույցում նշեց, որ ավելի հաճախ մերժում են վարչական հանձնաժողովների միջնորդությունները:

«Քրեակատարողական հիմնարկների վարչակազմերը սահմանված ժամկետներում և ըստ ընթացակարգերի ներկայացնում են միջնորդագիր: Քննարկում ենք կոլեգիալ կարգով: Մեր հանձնաժողովների անդամներն ազատ են իրենց բոլոր դրսևորումներում: Բռնանալ, որևէ մեկին ստիպել, թե ինչպիսի որոշում պետք է կայացնի, չկա: Ազատ քննարկում է, որից հետո փակ քվեարկություն: Կանոնակարգով արգելվում է, որ հանձնաժողովների քննարկումներին հասարակական կազմակերպություններից, լրատվամիջոցներ ներկայացուցիչներ մասնակցեն, այլապես ես դեմ չէի լինի, քանի որ քննարկումը նորմալ պայմաններում է ընթանում»,- ասաց նա:

Ի դեպ, նշենք, որ այսօր շատերն են բողոքում, որ պայմանական վաղաժամկետ ազատման համակարգը Հայաստանում գրեթե չի գործում, դեռևս տարիներ առաջ Սահմանադրական դատարանն իր որոշման մեջ ամրագրել է, որ Հայաստանում բացակայում են պատժից վաղաժամկետ ազատման հստակ սահմանված չափանիշները: Վերջին շրջանում շատ են դեպքերը, որբ դատապարտյալը դիմում է որևէ քայլի (հացադուլ, բերանն է կարում )` բողոքելով հենց այդ համակարգից: Այսօր դատաիրավական բարեփոխումների շրջանակում նաև փորձում են այս համակարգում հստակեցումներ մտցնել՝ մշակելով պատժից վաղաժամկետ ազատման վերաբերյալ հստակ չափանիշներ: