Ձեր վստահելի աղբյուրը

Ներառական կրթության մասին շատ է խոսվում, սակայն ներառական կրթությունը միայն դպրոցից չէ, որ սկսվում է ու դպրոցահասակ երեխաների ներառման գաղափարը չէ: Պարզվեց, որ նախադպրոցական հաստատություններում `մանկապարտեզներում, խնդիրները եթե ոչ ավելի շատ են, ապա հաստատ քիչ չեն:

Օրերս «disabilityinfo.am» կայքում հրապարակում եղավ այն մասին, որ Երևանի թիվ 92 մանկապարտեզում, որը բոլորովին վերջերս է հիմնանորոգվել, հաշմանդամություն ունեցող երեխաների համար երեք առանձնացված խմբասենյակ է նախատեսվել: Սա, նախևառաջ, խտրական մոտեցում է և բոլոր իմաստներով հակասում է ներառման գաղափարին, որի ներդրմամբ պարծենում է Հայաստանը բոլոր հնարավոր հարթակներում:

Panorama.am-ի հետ զրույցում Հաշմանդամություն ունեցող անձանց շահերի պաշտպանության դաշինքի նախագահ Զարուհի Բաթոյանն ասաց, որ առանձնացված դասասենյակները ցանկացած կրթօջախում ոչ միայն չեն համապատասխանում, այլև ամբողջությամբ դեմ են ներառման գաղափարին: Բարեբախտաբար, ասաց նա, այդ մանկապարտեզում դեռ երեխաներ չկան` այն իմաստով, որ մանկապարտեզը նախատեսել է ու ստեղծել է պայմաններ, բայց խումբը գործող չէ:

Ամենակարևոր միջավայրը, ըստ Զ.Բաթոյանի, որտեղ շատ քիչ ներդրումներ են հարկավոր դա մանկապարտեզն է, որտեղ երեխաները ավելի լայն հնարավորություններ ունեն շփվելու միմյանց հետ:

«Երեխաներն այստեղ իրար ավելի լավ են ընդունում, ավելի հեշտ են միմյանց տարբերություններն ընկալում, որից հետո, բնական է, որևէ խնդիր չի լինում: Այսինքն ամենամեծ խնդիրը, որ մենք այսօր ունենք` հասարակության վերաբերմունքի իրազեկության մասով, գալիս է նրանից, որ մանկապարտեզներում հնարավորություն չի եղել հաշմանդամություն ունեցող երեխաների հետ լիարժեք շփում ապահովելու: Իսկ այսօրվա մանկապարտեզները շատ լավ հնարավորություն են տալիս, որպեսզի երեխաները բնական միջավայրում մեծանան ու հետագայում որևէ տարբերություն չտեսնեն միմյանց միջև»,- նշեց մեր զրուցակիցը:

Նա տեղեկացրեց, որ World Vision ընկերությունը բավականին երկար ժամանակ աշխատել է տարբեր մանկապարտեզների հետ, մեծ ներդրումներ են արվել թե’ մասնագետների վերապատրաստումների, թե’ նյութատեխնիկական բազան համալրելու համար: Բայց այդուհանդերձ մանկապարտեզները ներառման գաղափարի կոնտեքստում դեռ խնդիրներ ունեն, թեև, օրինակ, շենքային պայմանների հարմարեցման խնդիրը ավելի հետ է լուծել, քան դպրոցում.

«Այս դեպքում, քանի որ երեխաները փոքր են, բացի այդ վերջին շրջանում բավականին մեծ ուշադրություն է դարձվում մանկապարտեզների վերանորոգման և վերակառուցման աշխատանքների վրա, հնարավորություն կա հենց այդ աշխատանքների ժամանակ նկատի ունենալ և’ մուտքերը, և’ խմբասենյակները, և’ սանհանգույցները հաշմանդամություն ունեցող երեխաների համար հարմարեցնելու մասին: Որքան երեխան փոքր է, այնքան ավելի հեշտ է այդ հարմարությունները նրա համար ստեղծել»:

Բայց միայն շենքային խնդիրները չեն, որ մանկապարտեզներում խոչընդոտում են ներառման տարածմանը: Ամենալուրջ խնդիրը այն է, որ հաշմանդամություն ունեցող երեխաներն են քիչ մանկապարտեզներում, թեև նրա կարծիքով, երեխաների թիվը շատ ավելի մեծ կարող էր լինել, որովհետև այս հաստատություններում հարմարությունների հարցը լուծելը շատ ավելի դյուրին է, միջավայրն էլ ավելի ճկուն:

«Այսօր բազմաթիվ հասարակական կազմակերպություններ ունեն երեխայի զարգացման կենտրոններ, որոնք ունենա լավ մասնագետներ ու առհասարակ` մասնագետի խնդիր մենք չունենք: Այդ դեպքում ինչո՞ւ մենք չենք զարգացնում մանկապարտեզներում էլ»,- հավելեց Զ.Բաթոյանը:

Ստացվում է, որ ունենք մի իրավիճակ, երբ ողջ ուժերը պետությունը կենտրոնացրել է դպրոցներում ներառական կրթության ներդրման, առաջխաղացման վրա, մինչդեռ երեխայի կրթությունը սկսվում է նախադպրոցական կրթօջախներից:

Կրթության ազգային ինստիտուտի փոխտնօրեն Անահիտ Բախշյանը, ով Հայաստանում առաջիններից էր, որ իր տնօրինած դպրոցում ներդրեց ներառական կրթությունը, Panorama.am-ի հետ զրույցում ասաց, որ որքան փոքր տարիքից սկսվի ներառումը, այնքան դա անցավ է լինելու ու ավելի ընկալելի երեխաների, ծնողների կողմից:

«Մանկապարտեզներում այդ խնդիրը իրապես կաղում է, որովհետև մանկապարտեզները որպես համայնքային հաստատություններ ֆինանսավորվում են զուտ սննդի համար, իսկ ներառական կրթությունը ենթադրում է բազմամասնագիտական թիմ, լրացուցիչ մասնագետներ: Այսինքն գործ ունենք ֆինանսավորման խնդրի հետ` մասնագետներին ֆինանսավորելու դժվարություն ունենալով համայնքային պետական մարմինները մի տեսակ շատ չեն խորանում դրա մեջ»,- կարծիք հայտնեց տիկին Բախշյանը:

Կա մեկ այլ խնդիր ևս` մանկապարտեզների դաստիարակներն ու տնօրենները ներառական գաղափարախոսությանը դեռ խորթ են նայում: Եթե դպրոցներում այդ գաղափարը ներդրվեց, մանկավարժների հետ վերապատրաստման ծրագրեր են տարբեր եղել, ուսուցիչներն էլ բավականին ընդունել են այդ գաղափարախոսությունը, ապա մանկապարտեզների գործունեությունը այդ ուղղությամբ շատ սահմանափակ է: Օրինակ, նշեց Ա.Բախշյանը, թիվ 92 մանկապարտեզը ամբողջությամբ վերանորոգվել է ու պատրաստ է ընդունել հաշմանդամություն ունեցող երեխաների, սակայն այդտեղ էլ մեկ այլ խնդիր է առաջ քաշվել` առանձնացված խմբասենյակների, ինչը խորթ է ներառման գաղափարին.

«Այդ մանկապարտեզի տնօրենը ինձ հարազատ անձնավորություն է, նա դեռ մեկ-մեկուկես ամիս առաջ ինձ խնդրեց, որ խոսեմ համայնքի ծնողների հետ այդ մասին: Անշուշտ այդ աշխատանքը համայնքում պետք է տանել, որպեսզի թե տնօրինությունը, թե հատկապես ծնողները համայնքի հասկանան ինչ է նշանակում ներառական կրթություն և որ այն ոչ թե իրենց երեծաներչի հաշվին է իրականացվելու, այլ հակառակը` բոլոր երեխաներն են շահում դրանից»:

Վերադառնալով առանձնացված խմբասենյակի խնդրին, տիկին Բախշյանը կարծիք հայտնեց, որ այն թելադրվել է մանկապարտեզին, այսինքն ղեկավարության նախաձեռնությունը չի դա: Եվ հույս հայտնեց, որ այդ խտրական մոտեցումը կվերանայվի: