Ձեր վստահելի աղբյուրը

 Ուղիղ 6 ամիս առաջ`Դոնեցկի մարզում մալայզիական «Բոինգ 777»-ի կործանումն առիթ հանդիսացավ, որ արևմտյան երկրներում հզոր արշավ սկսվի Ռուսաստանի դեմ ու ձեռնարկվեն կոնկրետ միջոցառումներ: Դեռ «սև արկղերի» ձայնագրությունները չվերծանած` Արևմուտքը տեղեկատվական ու քաղաքական հարթակներում զգալի ջանքեր գործադրելուց հետո պատժամիջոցների լայն փաթեթ կիրառեց Ռուսաստանի նկատմամբ և մեծ թվով գործիչների ներառեց սև ցուցակներում:

Ուկրաինայի Մարիուպոլ քաղաքում հունվարի 24-ին տեղի ունեցած ողբերգական դեպքից  հետո, երբ մահացավ 30 և վիրավորվեց 93 մարդ, նկարագրված մեխանիզմը կրկին գործի դրվեց: Իհարկե, տեղեկատվության պակասի ու վստահելիության ցածր մակարդակի պատճառով դժվար է ասել` ուկրաինական այդ «թեժ» քաղաքներում իրականում ով է կրում ցավալի դեպքերի պատասխանատվությունը, սակայն ակնհայտ է, որ եղածը մեծ վարպետությամբ օգտագործվում է Ռուսաստանի դեմ, ինչը տալիս է իր արդյունքները:

Դեռ հունվարի սկզբին եվրոպացի որոշ պաշտոնյաներ խոսում էին պատժամիջոցների որոշ թուլացման հնարավորության մասին: Սակայն Դոնբասում անջատողականների կտրուկ առաջընթացն ու ռազմական հաջողությունները եվրոպացիների մեջ կասկած ծնեց, որ Ռուսաստանը «Նորմանդական քառյակի» ֆոնին երկակի խաղ է խաղում: Մարիուպոլում տեղի ունեցածը հանդիսացավ այն շեմը, որից այն կողմ ԵՄ-ն չանցավ ու կրկին վերադարձավ «խրամատ»`ձեռնամուխ լինելով նոր պատժամիջոցների:

Մարիուպոլի ողբերգության կապակցությամբ ԵԱՀԿ-ն, ԵՄ-ն սլաքներն անմիջապես ուղղեցին Ռուսաստանի դեմ, իսկ ՆԱՏՕ-ն ուղղակիորեն մեղադրեց Ռուսաստանին` ապստամբներին ժամանակակից զենք տրամադրելու մեջ:  Այս հայտարարություններից շատ քիչ ժամանակ անց սկսվեց ծրագրի երկրորդ փուլը` ԵՄ-ն, ԱՄՆ-ն և Կանադան լծվեցին պատժամիոցների երկարաձգման ու խստացման հերթական փուլին:

Հենց Մարիուպոլի ողբերգության օրը Պետրո Պորոշենկոյի հետ զրույցում ԱՄՆ փոխնախագահ Ջո Բայդենը վստահություն հայտնեց,  որ «Ուկրաինայի նկատմամբ ագրեսիայի դրսևորումը Ռուսաստանի վրա ավելի թանկ կնստի»: Պատժամիջոցների ընդլայնման մասին իր նպատակադրվածությունը հայտնեց  նաև Կանադան` Ռուսաստանին մեղադելով Ուկրաինայում իրավիճակի լարման համար:

ՌԴ-ի դեմ պատժամիջոցների ամենամեծ փաթեթը, ինչպես և նախկինում, պատրաստեց Եվրոպական միությունը: Չնայած Հունաստանի նոր կառավարությունը որոշ ինտրիգ մտցրեց ԵՄ-ի միասնական դիրքորոշման մեջ, սակայն հունվարի 29-ին անդամ երկրների արտգործնախարարներին հաջողվեց  համաձայնություն ձեռքբերել նոր պատժամիջոցների հարցում:

ԵՄ-ն ոչ միայն երկարաձգեց գործող պատժամիջոցները 6 ամսով, այլ նաև նոր մարդկանց ընդգրկեց «սև ցուցակում» և նախաձեռնեց նոր միջոցառումներ:

«Նոր միջոցառումներով» եվրոպական երկրները նախատեսում են կապիտալի շուկայում հավելյալ սահմանափակումներ մտցնել ռուսական ընկերությունների համար, որպեսզի էլ ավելի դժվարեցնեն դրանց վերաֆինանսավորումը: Բացի դրանից, նախատեսվում է միջոցառումներ ձեռնարկել ռուսական պետական պարտատոմսերի դեմ և խոչընդոտել նավթի արդյունահանման նոր տեխնոլոգիաների ձեռքբերման գործում: Շրջանառվում են նաև լուրեր, որ ԱՄՆ Պետդեպի նախաձեռնությամբ ռուսական բանկերը հնարավոր է անջատվեն SWIFT միջազգային բանկային ցանցից, ինչը, իհարկե, կաթվածային վիճակի կհասցնի ոչ միայն ռուսական, այլ նաև դրա հետ կապված երկրների ֆինանսական համակարգերը: Դրա մասին խոստովանում են նաև ռուս պաշտոնյաները, և նշում են, որ այդ պարագայում Ռուսաստանը ստիպված կլինի ստեղծել սեփական ցանցը: Սակայն հասկանալի է, որ նման ցանցի ստեղծումը նույնիսկ մի քանի ամսվա ընթացքում խելամիտ չի թվում:

Ռուսաստանի համար տնտեսական ճգնաժամի, մեկուսացման, ինչպես նաև մի շարք այլ տնտեսական գործոնների երկարատև ազդեցությունը կարող է բերել սոցիալական ճգնաժամի, ինչի հետևանքները Ռուսաստանի պես երկրի համար ամբողջովին անկանխատեսելի են:

«Նոր մակրոտնտեսական կանխատեսումը կլինի ծայրաստիճան դաժան»
Ռուսաստանի փոխվարչապետ Իգոր Շուվալովը ՌԴ կառավարության նոր մակրոտնտեսական կանխատեսումը բութագրել է «ծայրաստիճան դաժան» արտահայտությամբ: Ռուս պաշտոնյաների գնահատմամբ` սպասվում է, որ 2015թ-ի արդյունքներով Ռուսաստանը կգրանցի 4-5 տոկոս տնտեսական անկում, իսկ առաջիկա 2 տարիների ընթացքում աճը չի գերազանցի 0,5 տոկոսը:

Որ ռուսական տնտեսությունը զգալի անկում է ունենալու`համաձայն են թե արևմտյան և ռուսաստանցի գործիչները:
Համաշխարհային բանկը 2015թ-ի իր կանխատեսումներում  Ռուսաստանի տնտեսական անկումը գնահատում է 2,9%, իսկ 2016թ-ին կանխատեսում է 0,1% աճ: Ավելի վատ սցենարի է սպասում Արժույթի միջազգային հիմնադրամը` 2015թ-ին ՌԴ տնտեսական անկումը գնահատելով 3%, իսկ 2016թ-ին` 1%:

Օրերս միջազգային Standard & Poor’s գործակալությունը նվազեցրեց Ռուսաստանի Դաշնության վարկանիշը մինչև BB+, ինչն արդեն համարվում է ոչ «ներդրումային» կամ «սպեկուլյատիվ» մակարդակ, քանի որ ռուսական կազմակերպություններում ներդրումներ կատարելն ավելի ու ավելի ռիսկային է դառնում: Դեռևս Moody's և Fitch գործակալությունները Ռուսաստանի վարկանիշը պահպանում են «ներդրումային» մակարդակում, սակայն նվազեցման մասին լուրերն ակտիվորեն շրջանառվում են:

Ռուսաստանը դիրքերը զիջել է նաև տնտեսական ազատությունների մասով` մեկ տարվա ընթացքում 3 տեղով հետընթաց գրանցելով ու հայտնվելով 143-րդ տեղում:

Ելնելով այս կանխատեսումներից և ընթացիկ զարգացումներից` կարող ենք նկատել, որ Ռուսաստանը, մտադիր չլինելով զիջել դիրքերը Ուկրաինայում, պատրաստ է կրել տնտեսական զգալի կորուստներ, որոշակիորեն մեկուսանալ միազգային տնտեսական հարաբերություններից, ռիսկի ենթարկել սեփական ֆինանսական համակարգն ու արտադրող տնտեսությունը, ինչպես նաև լարված իրավիճակ ստեղծել սոցիալական հարթությունում:

ՌԴ արտգործնախարարի խոսքերից դատելով` «Սկզբունքորեն կարևոր է, որպեսզի Ուկրաինան պահպանի ոչ բլոկային կարգավիճակը», Ռուսաստանը նպատակ է դրել ինչ գնով էլ լինի թույլ չտալ, որ Ուկրաինան ռազմաքաղաքական առումով հայտնվի Արևմուտքի ձեռքերում: Թերևս, հենց այս հանգամանքն է պայմանավորում Ուկրաինայի արևելքում լարված իրավիճակի պահպանումը: Ռուսաստանը որպես այս խնդրի լուծում տեսնում է դաշնային պետության ստեղծումը, որտեղ «ԴԺՀ»-ն և «ԼԺՀ»-ն կունենան ինքնիշխանության հստակ մակարդակ:

Նման պարագայում անհրաժեշտության դեպքում Մոսկվան Ուկրաինայի ներքին գործերին միջամտելու իրական հիմքեր ու լծակներ կունենա` թե քաղաքական ճնշումների միջոցով և թե խժդժություներ հրահրելու մշտական սպառնալիքով:

Դրան հակառակ` Ուկրաինայի իշխանությունները մտադիր են «ԴԺՀ»-ն և «ԼԺՀ»-ն ճանաչել որպես ահաբեկչական կազմակերպություններ, իսկ Ռուսաստանին` «ագրեսոր պետություն», ու չի պատրաստվում բանակցությունները տեղափոխել պետության վերաձևման տիրույթ: Սա նշանակում է, որ կոնֆլիկտի քաղաքական լուծման հիմքերն ամբողջությամբ խարխլված են, և կողմերը գնում են ճգնաժամի խորացման:

Ամփոփելով պետք է նկատել, որ Ռուսաստան-Արևմուտք հակադրության պայմաններում Ռուսաստանի տնտեսությունը կանգնած է լրջագույն մարտահրավերների առաջ, և այդ համապատկերում արդեն իսկ իրենց դրսևորած տնտեսական ցնցումները Հայաստանի համար ավելի մտահոգիչ կարող են դառնալ: Ակնհայտ է, որ Հայաստանի կառավարությունը խիստ օպերատիվ պետք է հետևի արտաքին զարգացումներին և ունենա պատրաստի լուծումներ՝ մի քանի սցենարների համար:

Գոռ Ծառուկյան, տնտեսագետ