Ադրբեջան. Անխոհեմ քաղաքական մարկետինգի օրինակ
Նիկոլա Մարֆինին Hurriyet Daily News-ում տպագրված իր հոդվածում անդրադառնում է Ադրբեջանի իշխանությունների՝ երկրի վարկանիշի բարձրացմանն ուղղված նախաձեռնություններին և դրանց արդյունավետությանը։
Ստորև ներկայացնում ենք հոդվածը մասնակի կրճատումներով.
«Վերջին տարիներին աննախադեպ արշավ է ձեռնարկվել Ադրբեջանը միջազգային մամուլում ներկայացնելու ուղղությամբ։ Ադրբեջանի կառավարությունը հսկայական գումարներ է շռայլել երաժշտական մրցույթ և սպորտային առաջնություն կազմակերպելու ու հյուրընկալելու համար։
Առաջին Եվրոպական խաղերը տեղի են ունեցել Բաքվում հունիսի 12-28-ը, ինչն Ադրբեջանի մայրաքաղաքը վերածել էր գլոբալ մակարդակի սպորտային և ժամանցային հարթակի։ Ադրբեջանի 20 նորակառույց հաստատություններում հյուրընկալվել է գրեթե 6000 եվրոպական մարզիկ։ Ըստ պաշտոնական տվյալների՝ խաղերի ծախսերի ընդհանուր գումարը կազմել է ավելի քան մեկ միլիարդ եվրո։
Սակայն սպորտում «Ադրբեջան» բրենդը միայն չի սահմանափակվում Եվրոպական խաղերով։ 2013 թվականից ի վեր Ադրբեջանը իսպանական Atletico Madrid հայտնի ֆուտբոլային թիմի գլխավոր հովանավորն է, ինչը միջազգային մրցույթների ժամանակ հսկայական հանրաճանաչություն է բերել Ադրբեջանին։ Միայն Atletico Madrid-ի հովանավորությունն արժեցել է 12 միլիոն եվրո։
2012 թվականին Ադրբեջանը հյուրընկալել է «Եվրատեսիլ» երգի մրցույթը։ Այս դեպքում, Ադրբեջանի նավթային «պայթյունի» շնորհիվ այն ավելի քան 73 միլիոն եվրո է ծախսել մրցույթի նախապատրաստման համար՝ Բաքվի եվրատեսիլյան մրցույթը դարձնելով «Եվրատեսիլի» պատմության ընթացքում մինչ այժմ եղած ամենաթանկ միջոցառումը։ Ավելին, Բաքվի «Եվրատեսիլի» անցկացման վայրը՝ «Քրիստալ Հոլը», առաջացրել է լրացուցիչ 240 միլիոն եվրոյի ծախս։ Այդպիսով, մրցույթի ընդհանուր ծախսը կազմել է ավելի քան 310 միլիոն եվրո։
Այս ընդգրկուն, թանկ և բարձր մակարդակի մարկետինգի հիմնական նպատակը միջազգային հարթակում Ադրբեջանի կառավարության՝ դրական և գլոբալ ճանաչում ունեցող վարկանիշի ստեղծումն է։ Բոլոր այս մակրո-միջոցառումները կարելի է նկարագրել որպես «բրենդավորմանն» ուղղված հսկայական, թեև բավականին հասարակ գործողություններ։
Ադրբեջանի իշխանությունը կիրառում է «փափուկ իշխանության» երկու աղբյուր։ Սպորտին և զվարճանքին վերաբերող միջոցառումների նպատակն է Ադրբեջանը միջազգային հանրությանը ներկայացնել որպես հարուստ, ժամանակակից և գործուն պետություն։ Միաժամանակ, քաղաքական մակարդակում Ադրբեջանը ինտենսիվ լոբբիստական գործունեություն է սկսել ԱՄՆ Կոնգրեսում՝ իր հիմնական դաշնակիցներից մեկի փոխըմբռնումը ձեռք բերելու համար։
Սակայն քաղաքականության մեջ և զանգվածային լրատվամիջոցներում Ադրբեջանի և, հետևաբար, ադրբեջանական կառավարության «գերներկայացումը» կողմնակի հետևանքներ է ունենում։ Ադրբեջանը գրեթե անհայտ էր միջազգային լսարանին, ուստի կառավարությունն ունի նոր վարկանիշը ստեղծելու առավելություն։ Այդուհանդերձ, ազատ հաղորդակցության հասանելիությունը թույլ է տվել տարածել մեծ քանակությամբ տեղեկատվություն երկրում մարդու իրավունքների ոտնահարման, կաշառակերության և քաղաքական մասնակցության սահմանափակման վերաբերյալ։
Ադրբեջանի կառավարության մարկետինգային պլանը գրեթե կատարյալ է, սակայն ճշգրտորեն չի գնահատում միջազգային տարակարծության հավանականությունը։ Ինչ-որ չափով Ադրբեջանի կառավարության քարոզչական գործունեությունն առավել լավ է գործում ներքին լսարանի համար, որտեղ տեղեկատվությունը որոշակի առումով վերահսկվում է՝ ի տարբերություն միջազգային հարթակի։
Կոնսենսուսի հաստատման նպատակով միջոցառումների կազմակերպումը բավականին հին տեխնոլոգիա է, որը կիրառվում էր դեռևս Հին Հռոմում։ Հռոմեական քաղաքական էլիտան հսկայական գումարներ էր շռայլում քաղաքացիների համար բացառիկ ներկայացումներ կազմակերպելու համար։ Այդ ճանապարհով հռոմեական էլիտան կարողացել էր խթանել կոնսենսուսի հաստատումը՝ «panem et circenses» («հաց և տեսարաններ») նշանաբանի ներքո, որը հիմնված էր երկու սյուների վրա՝ հարստություն և զվարճանք։ Ադրբեջանի գործողությունների նշանաբանը կարելի է բնութագրել որպես «լոբբիզմ և տեսարաններ»։
Այսօր Ադրբեջանը նոր մարտահրավերների է առերեսվում, որը կարող է սպառնալիք դառնալ ներքին քաղաքական և սոցիալական կայունության համար։ Պաշտոնական կանխատեսումների համաձայն՝ 2015 թվականին նախատեսվել էր 19.3 միլիարդ մանաթ (1 մանաթը հավասար է 0.85 եվրոյի) եկամուտ։ Սակայն նման կանխատեսումը հիմնված էր նավթի՝ մեկ բարելի դիմաց 90 ԱՄՆ դոլար գնային հաշվարկով։ Ներկայումս նավթի գինն անկում է ապրել մինչև մեկ բարելի դիմաց 50 ԱՄՆ դոլար։ Նման զարգացումները լուրջ վտանգ են պարունակում Ադրբեջանի սոցիալ-քաղաքական համակարգի համար։ Նավթը և գազը կազմում են կառավարության եկամուտների 75 տոկոսը և, ընդհանուր առմամբ, ազգային արտահանման 95 տոկոսը։ Նավթի ներկա գնը սպառնալիք է ներքին քաղաքական զարգացումների և վերաբաշխման համակարգի համար։
Քանի որ հավանական չէ, որ նավթի գինը վերադառնալու է իր նախկին բարձրակետին, Ադրբեջանը պետք է համակերպվի իրականությունը և սկսի աշխատել անցումային այլ ուղիների ուղղությամբ։ Նման ուղին պետք է հիմնված լինի քաղաքական և տնտեսական բարեփոխումների վրա, որոնք հանգեցնելու են քաղաքական և տնտեսական մրցակցության մեծացմանը։ Սակայն, ներկա դրությամբ, ադրբեջանական էլիտան, կարծես թե, առավել կենտրոնացած է ազգային «բրենդի», քան կառուցվածքային բարեփոխումների խրախուսման վրա։ Տնտեսական և քաղաքական բարեփոխումները միակ հավանական գովազդն է, որից շահելու է երկիրը, ինչպես նաև միակ հնարավորությունն է խաղաղ արձագանքել սոցիալ-տնտեսական կառուցվածքային անկանխատեսելի փոփոխություններին»։
Լրահոս
Տեսանյութեր
Արևմտյան Հայաստանի ու արդեն Արցախի հուշարձանները՝ «ցեղասպանված հուշարձաններ»
