Ձեր վստահելի աղբյուրը

Սիրիայում արդեն հինգերորդ տարին է, ինչ քաղաքացիական պատերազմ է ընթանում, և դեռևս հայտնի չէ՝ երբ այն կավարտվի: Հեղինակավոր «Foreign Affairs» ամսագրի թղթակիցը Դամասկոսում հանդիպել է Սիրիայի նախագահ Բաշար ալ-Ասադի հետ՝ ընթացող հակամարտությունը քննարկելու համար: Այդ բացառիկ հարցազրույցի կրճատ թարգմանությունը ներկայացնում ենք ստորև:

-Կուզեի սկսել զրույցը պատերազմից: Այն արդեն չորս տարի տևել է, և հայտնի է վիճակագրությունը. 200.000 մարդ սպանվել է, մեկ միլիոնը՝ վիրավորվել, իսկ մոտ 3 միլիոն սիրիացիներ, ՄԱԿ-ի տվյալներով լքել են երկիրը: Ձեր ուժերը ևս ծանր կորուստներ են կրել: Պատերազմը հավետ չի կարող շարունակվել: Ինչպիսի՞ն եք տեսնում պատերազմի ավարտը:
-Աշխարհում բոլոր պատերազմները քաղաքական որոշմամբ են ավարտվել, քանի որ պատերազմն ինքնին լուծում չէ, այն քաղաքականության գործիքներից մեկն է: Այսպիսով, պատերազմը քաղաքական լուծմամբ է ավարտվում: Մենք այդպես ենք կարծում: Դա է գլխավորը:

-Չե՞ք կարծում, որ այս պատերազմը ռազմական լուծում կստանա:
-Ոչ: Ցանկացած պատերազմ քաղաքական լուծում է ստանում:

-Ձեր պետությունը գնալով բաժանվում է երեք մինի-պետությունների՝ կառավարության կողմից վերահսկվողը, ԻՊ և ալ-Նուսրայի կողմից վերահսկվողը, և աշխարհիկ սուննի ու քրդական ընդդիմության կողմից վերահսկվող մինի-պետությունը: Ինչպե՞ս եք պատրաստվում Սիրիան երբևէ հետ միավորել:
-Նախևառաջ, այդ նկարագրությունը ճշգրիտ չէ: Հնարավոր չէ խոսել մինի-պետությունների մասին առանց հաշվի առնելու դրանց սահմաններում ապրող մարդկանց: Սիրիայի ժողովուրդը դեռ Սիրիայի միասնականության կողմից է, այն աջակցում է կառավարությանը: Ձեր նշած ֆրակցիաները, որոնք որոշակի տարածքների հանդեպ վերահսկողություն ունեն, իրականում մի տեղից մյուսն են տեղափոխվում, կայուն չեն: Բացի այդ, չկա հստակ տարբերակում այդ ուժերի միջև: Երբեմն նրանք միախառնվում են և տեղափոխվում: Բայց հիմնական հարցն այստեղ բնակչությունն է: Բնակչությունը դեռ աջակցում է պետությանը, անկախ նրանից՝ քաղաքականապես կողմնակից է իշխանություններին, թե ոչ: Նկատի ունեմ՝ նրանք աջակցում են պետությանը, որպես Սիրիայի միասնականության ներկայացուցիչ: Քանի դեռ սիրիացի ժողովուրդը հավատում է Սիրիայի միասնությանը, ցանկացած կառավարություն և ցանկացած պաշտոնյա կարող է միավորել Սիրիան: Եթե ժողովուրդը բաժանվի երկու, երեք կամ չորս խմբավորումների միջև, ոչ-ոք չի կարողանա միավորել այս երկիրը: Սա է մեր կարծիքը:

-Դուք իրո՞ք կարծում եք, որ սուննիներն ու քրդերը դեռ հավատում են միասնական Սիրիայի հնարավորությանը:
-Եթե նայեք Դամասկոսին, կտեսնեք, որ այստեղ միասին ապրում են մեր հասարակության տարբեր շերտերը: Բաժանումները Սիրիայում էթնիկ կամ սեկտաներ հողի վրա չեն կատարվում: Եվ նույնիսկ քրդական հատվածում, որի մասին դուք խոսեցիք, արաբներն ավելի շատ են, քան քրդերը: Հետևաբար, հարցն այստեղ էթնիկ պատկանելությունը չէ, այլ այն խմավորումները, որոնք վերահսկում են որոշակի տարածքներ ռազմական ուղով:

-Մեկ տարի առաջ ընդդիմությունը և օտարերկրյա կառավարությունները պնդում էին, որ Դուք, որպես բանակցությունների նախապայման, հրաժարական տաք: Հիմա էլ չեն պնդում: Դիվանագետները հիմա փորձում են ժամանակավոր լուծում գտնել, որը Ձեզ թույլ կտա որոշակի դերակատարում ունենալ: Հենց այսօր «New York Times»-ում մի հոդված կար, որտեղ նշվում էր ԱՄՆ կողմից ՌԴ և ՄԱԿ-ի խաղաղության նախաձեռնություններին լայ աջակցության տրամադրման մասին: Հոդվածում ընդգծված էր, որ «Արևմուտքը հետ է կանգնում Սիրիայի նախագահի անհապաղ հրաժարականի իր պահանջներից»: Հաշվի առնելով Արևմուտքի վերաբերմունքի նման փոփոխությունը՝ պատրա՞ստ եք բանակցային լուծման, որը կհանգեցնի քաղաքական փոփոխությունների:
-Մենք ի սկզբանե պատրաստ ենք եղել դրան: Մենք երկխոսության ենք մտել Սիրիայում գործող բոլոր կողմերի հետ: Կողմ ասելով նկատի չունեմ քաղաքական կուսակցություններ, դա կարող է լինել թե կուսակցություն, թե կոնկրետ անձնավորություն, և ցանկացած քաղաքական միավոր: Մենք փոխեցինք սահմանադրությունը և պատրաստ ենք ամեն ինչի: Բայց երբ ուզում ես որևէ քայլ կատարել, այն չպիտի կապ ունենա կառավարության կամ ընդդիմության հետ: Այն պետք է սիրիացի ժողովրդին վերաբերվի: Երբեմն հնարավոր է, որ մեծամասնությունը որ ընդդիմությանը պատկանի, ոչ էլ կառավարությանը: Հետևաբար, եթե փոփոխություն է արվելու, որը ազգային խնդրին է վերաբերում, յուրաքանչյուր սիրիացի պետք է իր ձայնն ունենա դրանում: Երբ երկխոսություն է տեղի ունենում, այն կառավարության և ընդդիմության միջև չէ, այլ Սիրիայում գործող տարբեր ուժերի ու միավորների: Մենք այդպես ենք տեսնում երկխոսությունը: Սա մեկ: Երկրորդ, ինչ լուծում էլ ցանկանաս տալ, վերջում պետք է դիմես ժողովրդին՝ հանրաքվեի համար, քանի որ խոսքը սահմանադրության, քաղաքական համակարգի փոփոխության կամ այլ հարցի մասին է: Հետևաբար, երկխոսության մեջ մտնելն այլ բան է, որոշումներ կայացնելը՝ այլ, քանի որ վերջինս կառավարության կամ ընդդիմության կողմից չի արվում:

-Այսինքն Դուք չեք համաձայնի ցանկացած քաղաքական անցումային վիճակի, մինչև հանրաքվե չլինի՞:
-Անշուշտ: Ժողովուրդը պետք է որոշումներ կայացնի, այլ ոչ թե ցանկացած մեկը:

-Արդյոք դա նշանակում է, որ բանակցություններ վարելն անհնար է:
-Ոչ, մենք կգնանք Ռուսաստան: Մենք կգնանք այդ բանակցություններին, բայց այստեղ մեկ այլ հարց կա: Ո՞ւմ հետ ենք բանակցելու: Որպես կառավարություն, մենք ունենք ինստիտուտներ, մենք ունենք բանակ, մենք ունենք ազդեցություն՝ լինի դրական, թե բացասական, ցանկացած ուղղությամբ, ցանկացած պահին: Մինչդեռ, ո՞վ են այն մարդիկ, որոնց հետ մենք բանակցելու ենք, ո՞ւմ են նրանք ներկայացնում: Սա է հարցը: Երբ խոսում ենք ընդդիմության մասին, այն պիտի նշանակություն ունենա: Ընդհանուր առմամբ, ընդդիմությունը պետք է ներկայացուցիչներ ունենա տեղական վարչական մարմիններում, խորհրդարանում, այլ հաստատություններում, նրանք պետք է հասարակությունից ներկայացուցիչներ ունենան, որոնք կխոսեն իրենց անունից: Ներկայիս ճգնաժամի պայմաններում անհրաժեշտ է ճշտել ընդդիմության ունեցած հիմնական ազդեցությունը: Պետք է հիշել, թե ինչ էին հայտարարում ապստամբները, նրանք բազմիցս ասել են, որ ընդդիմությունն իրենց ներկայացուցիչը չէ: Եթե ուզում եք արդյունավետ երկխոսություն, այն կառավարության և ապստամբների միջև է: Այստեղ մի ուրիշ հարց էլ կա: Ընդդիմությունն ազգային երևույթ է, դա նշանակում է, որ այն պետք է աշխատի հօգուտ Սիրիայի ժողովրդի: Այն չի կարող համարվել ընդդիմություն, եթե Քաթարի, Սաուդյան Արաբիայի կամ Արևմուտքի ցանկացած պետության, այդ թվում և՝ ԱՄՆ-ի խամաճիկն է, որն աջակցություն է ստանում դրսից: Այն պետք է սիրիական լինի: Մենք ունենք ազգային ընդդիմություն, ես դա չեմ հերքում: Ես չեմ ասում, թե բոլոր ընդդիմադիրներն անօրինական են: Բայց անհրաժեշտ է տարբերակում մտցնել ազգային ընդդիմության և խամաճիկների միջև: Ոչ բոլոր երկխոսություններն են արգասաբեր:

-Արդյոք դա նշանակում է, որ դուք չէիք ցանկանա հանդիպել այն ընդդիմադիր ուժերի հետ, որոնք աջակցություն ստանում են արտերկրից:
-Մենք պատրաստվում ենք բոլորին էլ հանդիպել: Մենք պայմաններ չենք դրել:

-Ոչ մի պայմաննե՞ր:
-Ոչ մի:

-Կհանդիպե՞ք ցանկացածի հետ:
-Այո, մենք կհանդիպենք բոլորի հետ: Բայց անհրաժեշտ է յուրաքանչյուրից ճշտել՝ ում են նրանք ներկայացնում: Ես սա նկատի ունեմ:

-Եթե չեմ սխալվում ՄԱԿ-ի ներկայացուցիչ դե Միստուրայի տեղակալը հիմա Սիրիայում է: Նրանք, որպես ժամանակավոր միջոց, առաջարկում են հրադադար և կոնֆլիկտի սառեցում Հալեպում: Դուք դրան կհամաձայնե՞ք:
-Այո, իհարկե: Մենք դա մինչև դե Միստուրայի առաքելության սկիզբն ենք կիրառել: Մենք այն կիրառել ենք Հոմս քաղաքում: Մենք այն փոքր մասշտաբներով ենք իրականացրել՝ արվարձաններում, գյուղերում, և այլն, և դա աշխատեց: Գաղափարը շատ լավն է, բայց այն մանրամասն ծրագրելու կարիք ունի: Դե Միստուրան Սիրիա է եկել կոնկրետ առաջարկներով: Մենք համաձայնել ենք որոշ առաջարկների հետ, և հիմա սպասում ենք, որ նա մանրամասին խրագիր ներկայացնի՝ սկզբից մինչև վերջ: Մենք սա քննարկում ենք դե Միստուրայի տեղակալի հետ:
-Նախկինում, որպես հրադադարի նախապայման, Դուք պնդում էիք, որպեսզի ապստամբներն առաջինը զենքը ցած դնեն, որը նրանց տեսանկյունից անհնար էր: Դուք դեռ նման նախապայման ունե՞ք:
-Մենք ընտրում ենք տարբեր սցենարներ կամ իրադարձությունների շրջադարձեր: Որոշ շրջաններում մենք թույլ տվեցին, որպեսզի նրանք լքեն բնակելի տարածքները, որպեսզի կանխենք քաղաքացիների շրջանում պատահարները: Նրանք լքեցին այս շրջաններն իրենց սպառազինություններով: Այլ շրջաններում նրանք հանձնեցին իրենց զենքերը, նոր լքեցին տարածքը: Դա կախված է նրանից, թե մենք ինչ կառաջարկենք, իսկ իրենք՝ ինչ:

-Դուք հստակ չպատասխանեցիք: Դուք կպնդե՞ք, որպեսզի նրանք զենքերը ցած դնեն:
-Ոչ, ոչ: Ես դա նկատի չունեի, որոշ շրջաններ նրանք իրենց զենքերով լքեցին: Դա էի ուզում ասել:

-Մոսկովյան բանակցություններին լավատեսորե՞ն եք տրամադրված:
-Այն, ինչ տեղի է ունենալու Մոսկվայում, հակամարտության լուծման բանակցություններ չէ, այլ պատրաստություն խորհդրաժողովի համար:

-Այսինքն՝ բանակցություններ են տարվելու բանակցությունների մասին:
-Ավելի ճիշտ՝ ինչպես պատրաստվել բանակցություններին: Երբ խորհրդաժողովի ես պատրաստվում, պետք է դրա սկզբունքներն իմանաս: Թույլ տվեք անկեղծանալ: Ինչպես ասացի՝ խմբերից որոշները խամաճիկներն են այլ երկրների: Նրանք պետք է օրակարգն իրականացնեն, և ես վստահ եմ, որ շատ երկրներ, օրինակ՝ Ֆրանսիան, որ մի շահ չեն հետապնդում, որպեսզի խորհրդաժողովը հաջողությամբ պսակվի: Ուրեմն, այդ երկրներն իրենց ներկայացուցիչներին կհրահանգեն անել հնարավորը, որպեսզի խորհրդաժողովը ձախողվի: Կան մարդիկ, որոնք Սիրիայի ոչ մի միավորի չեն ներկայացնում, նրանք երբեք Սիրիայում չեն ապրել և չեն ճանաչում երկիրը: Իհարկե, կան նաև այլ մարդիկ, որոնք ազգային շահերն են ներկայացնում: Հետևաբար, եթե խոսում ենք ընդդիմության մասին, ով է ազդեցություն ունենալու մյուսների վրա: Սա է հարցը, այն դեռ պարզ չէ: Հետևաբար, լավատեսությունն այստեղ ավելորդ է: Չէի ասի, թե ես հոռետես եմ: Պարզապես մենք հույս ունենք ցանկացած քայլ անելիս:

-Թվում է՝ վերջին օրերին ամերիկացիները սկսել են ավելի շատ աջակցել մոսկովյան բանակցություններին: Ի սկզբանե նրանք կողմ չէին: Երեկ ԱՄՆ պետքարտուղար Քերին այնպիսի հայտարարություն արեց, որով կարծես ԱՄՆ-ը հույս է հայտնում, որ բանակցությունները հաջողությամբ կպսակվեն:
-Նրանք միշտ ինչ-որ բաներ են ասում, բայց կարևորն այն է, թե ինչ են նրանք պատրաստվում անել: Գիտեք, որ Սիրիայի և ԱՄՆ միջև վստահության պակաս կա: Ուրեմն, սպասենք ու տեսնենք, թե ինչ կլինի խորհրդաժողովի ժամանակ:

-Իսկ ինչպե՞ս եք պատկերացնում Սիրիայի տարբեր ուժերի միջև համաձայնության կայացումը:
-Անհրաժեշտ է անմիջականորեն ապստամբների հետ գործ ունենալ: Բայց ապստամբների երկու տեսակ կա: Հիմա մեծ մասն ալ-Քաիդայից են՝ ԻՊ և ալ-Նուսրան: Հիմա այն ինչ մնացել է, այն, ինչ Օբաման «չափավոր ընդդիմություն» էր կոչում, ընդդիմություն չէ, դրանք ապստամբներ են: Նրանց մեծ մասն Ալ-Քաիդային են միացել, մի մասն էլ հետ է վերադարձլ բանակ:

-Պատրա՞ստ եք ընդդիմությանն ասել, որ եթե զենքերը ցած դնեն, նրանց անվտանգությունը կապահովեք: Եվ ինչպե՞ս կարող եք ապահովել նրան անվտանգությունը:
-Այո, պատրաստ եմ: Ես այդ մասին իմ ելույթներից մեկում ասել եմ: Հնարավոր չէ 100 տոկոսով երաշխավորել նրանց անվտանգությունը, ոչինչ բացարձակ չէ: Բայց 50 տոկոսով հաջողության հասնելն իսկարդյունք է:

-Հըզբոլլահը, Իրանի շիա աշխարհազորայինները ապստամբների դեմ պայքարում մեծ դեր են խաղում: Դուք անհանգստացած չե՞ք երկրի վրա Իրանի ունեցած ազդեցությամբ:
-Իրանը տարածաշրջանում ազդեցիկ երկիր է, և մինչև հակամարտությունն էլ այն ազդեցություն է ունեցել ռեգիոնում: Իրանը Սիրիայում ոչ մի ամբիցիաներ չունի: Մենք, որպես անկախ երկիր, թույլ չենք տա այլ երկրի ազդեցություն ունենալ մեր ինքնիշխանության վրա:

-Իսկ ի՞նչ եք մտածում Իսրայելի օրակարգի մասին:
-Նրանք աջակցում են Սիրիայում ապստամբներին: Երբ մենք որևէ վայրում առաջխաղացում ենք ունենում, նրանք հարձակում են իրագործում՝ բանակը թուլացնելու նպատակով: Սիրայում ոմանք նույնիսկ կատակում են՝ «ո՞վ է ասել, թե Ալ-Քաիդան չունի օդային ուժեր: Նրանք Իսրայելի օդուժն ունեն»:

-Ինչ ԱՄՆ-ը ձեռնարկել է ԻՊ դեմ իր արշավը, Սիրիան և ԱՄՆ-ը արդյունավետ կերպով համագործակցում են այս պայքարում: ԱՄՆ հետ խորացված համագործակցության հնարավորություններ տեսնո՞ւմ եք:
-Այո, տեսնում եմ, բայց այդ հնարավորությունները քաղաքական կամք են պահանջում: Որքա՞ն կամք կներդնի ԱՄՆ-ը ահաբեկչության դեմ պայքարում: Բացի հյուսիսային Սիրիայում ԻՊ վրա հարձակումներից, մենք կոնկրետ ոչինչ չենք տեսել:
ԱՄՆ-ից ավելի մեծ ռազմական ներկայություն պետք չէ, անհրաժեշտ է քաղաքական ներկայություն: Հարցն այն է, թե որքան կճնշի ԱՄՆ-ն թուրքերին: Եթե ահաբեկիչները այսքան երկար դիմանում են հարվածներին, նշանակում է Թուրքիան նրանց զենքով ու գումարով է ապահովում:
Նախ, անհրաժեշտ է, որպեսզի ԱՄՆ-ը ճնշում գործադրի Թուրքիայի, Սաուդյան Արաբիայի և Քաթարի վրա, որպեսզի դադարեն աջակցել ահաբեկիչներին: Երկրորդ, հարվածներ հասցնելուց առաջ ԱՄՆ-ը պետք է Սիրիայի կառավարությունից թույլտվություն ստանա:

-Ի՞նչ եք կարծում, երբևէ կկարողանա՞ք ռազմական ճանպարհով հաղթել ապստամբներին:
-Եթե նրանք դրսից աջակցություն չստանան, ապա այո: Հարցն այն է, որ նրանք ապահովված են զինամթերքով և գումարով, որը հիմնականում գալիս է Թուրքիայից: Էրդողանը պատկանում է «Մուսուլման եղբայրների» գաղափարախոսությանը, որն Ալ-Քաիդայի հիմքն է: Նա շատ մոլեռանդ է, և դա է պատճառը, որ շարունակում է օգնել ԻՊ-ին:

-Եթե Օբամային մեսիջ ուղարկեիք այսօր, ի՞նչ կասեիք:
-Հարցը, որ ես կտայի ցանկացած ամերիկացու, հետևյալն է՝ ի՞նչ եք դուք ստանում այլ երկրներում ահաբեկիչներին աջակցելուց: Դուք հիմա աշխարհի ամենահզոր երկիրն եք, աշխարհում տարածելու շատ բան ունեք՝ գիտելիք, նորարարություն, IT ոլորտ…Ինչպե՞ս կարող եք լինել լավագույնն այդ ոլորտներում, և վատագույնը՝ քաղաքականության մեջ: Ինչո՞ւ եք դուք միշտ անհաջողություն գրանցում պատերազմներում: Դուք կարողանում եք պատերազմներ ծնել, բայց չեք կարողանում լուծել դրանք: Պաղեստինում և Իսրայելում արդեն քսան տարի խաղաղության գործընթաց է, բայց դուք չեք կարողանում այս առումով ոչինչ անել, չնայած այն փաստին, որ հզոր պետություն եք:

-Իսկ Սիրիայի համատեսքտում ո՞րը կլիներ լավագույն քաղաքականության տարբերակը:
-Մերձավոր Արևելքում կայունություն հաստատելուն միտված քաղաքականությունը: Պետք է աջակցել տարածաշրջանում խաղաղությանը, պայքարել ահաբեկչության դեմ, խթանել աշխարհիկությունը,աջակցել տարածաշրջանի տնտեսությանը, բարելավել հասարակության վիճակն, ինչպես ձեր երկրում արեցիք: Դա է ԱՄՆ ենթադրյալ առաքելությունը, այլ ոչ թե պատերազմներ սկսելը: Պատերազմներ սկսելը ձեզ գերտերություն չի դարձնում: