Քաղաքական
16:00 29/10/2007
PANORAMA.AM ԹԵՐԹ. ԻՆՉՊԵ՞Ս ՀԱՂԹԵՆՔ /ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ/
«Մտքի և ոգու զարգացման հազարամյակների պատմությունը քսաներորդ դարում բերեց արդեն ազատության հստակ ձևակերպման` այն մարդու հատկություններից ու պահանջմունքներից չէ, այլ սուբստանցիան, գոյության ձևը: Ավելին, ըստ Հայդեգերի, մարդուն ազատության է մղում չգոյության վախը, որն էլ պարտադրում է տարանջատվել, վերանալ իրականության պայմանականություններից և հենց այսպիսով ազատ լինել: Այս բոլորը` գոյաբանական հարթությունում:
Հանրային փոխհարաբերությունների հարթությունում, հասարակություններում ազատությունը ձևակերպվում է արդեն որպես իրավունք և պատասխանատվություն, նաև` մտածելու, ստեղծագործելու, շրջապատի հետ սեփական փոխհարաբերությունները կառուցելու ունակություն ու չպարտադրված, չսահմանափակված հնարավորություն:
Քսաներորդ դարն, ի վերջո, նաև պրագմատիկ եզրահանգումների ժամանակաշրջան էր: Հեղափոխությունների, Գենոցիդի, Համաշխարհային երկու պատերազմների, Հոլոկոստի, Սառը պատերազմի, դիկտատուրաների և ավտորիտարիզմի միջով անցնելով` մարդկությունը (գոնե մի մասը) եկավ այն եզրահանգման, որ զարգացման, և հետևաբար նաև` որպես ընդհանրություն մարդկության գոյության, միակ իրական ռեսուրսը հենց ազատությունն է ու դրանից հետևող նախաձեռնողականությունը: Այլ ճանապարհ պարզապես չկա:
Աշխարհում ռեսուրսներն անհավասարաչափ են բաշխված, իսկ մարդիկ բնական և հոգևոր պահանջմունքներ ունեն, որ պետք է բավարարել: Բացի այդ, ռեսուրսներն, ի վերջո, սպառվելու են, դրանց փոխարինող որևէ այլ բան պետք է գտնվի: Հետո, նոր ժամանակաշրջանը նշանավորվեց նաև նրանով, որ գնալով ահագնանում են մարդկությանն ուղղված մարտահրավերները, լինեն դրանք բնական, թե հենց անտրոպոգեն:
Մի կենտրոնից կառավարվելով, պլանային գործելակերպով` մարդկությունն այլևս չի կարող դիմագրավել իր գոյությանն ուղղված մարտահրավերներին, առավել ևս` զարգանալ, ինչն, ըստ էության, նույնն է: Առանց զարգացման գոյատևում նույնպես հնարավոր չէ: Անհրաժեշտ էր հարյուր հազարավոր, միլիոնավոր, հարյուր միլիոնավոր մարդկանց ազատ ստեղծագործելու, նախաձեռնողականություն դրսևորելու, ունակությունը: Հենց այս անհրաժեշտությունից ելնելով էլ` անցած դարի երկրորդ կեսից սկսած պետություններն ու վերպետական գոյացությունները սկսեցին տրանսֆորմացվել` խնդիր ունենալով արդեն ոչ թե կանոնակարգել, ուղղորդել և վերահսկել մարդկանց կյանքն ու գործունեությունը, այլ ապահովել ազատությունը, վերացնել դրան ուղղված սպառնալիքները:
Ասում են` գլոբալացվող-միասնական աշխարհ: Ասում են` Մեծ Գյուղ: Ասում են` մարդկության ճակատագիրն այլևս միասնական է: Դա իրականում էլ այդպես է: Բայց յուրաքանչյուրը նաև սեփական աշխարհը, տիեզերքն ունի: Ցանկանում է, որ սեփականն այսօր արդեն, ժամ առաջ, հավասար ու մրցունակ լինի: Յուրաքանչյուրին հենց սեփական պրոբլեմներն են ամենաառաջնայինը և գլոբալը թվում: Յուրաքանչյուրն իրեն որպես «աշխարհի կենտրոն» դիտելու բնական ցանկություն ունի:
Այդ «յուրաքանչյուրը» նաև մենք ենք, ու մեր աշխարհը դա մեր երկիրն է` Հայաստանը: Ու եթե բաց աչքերով նայենք ինքներս մեզ և նաև` մեր շուրջը, կտեսնենք, որ մեր պրոբլեմները նույնն են, ինչ մնացած աշխարհինը: Գոյատևելու համար մեզ զարգանալ է պետք: Զարգացման որևէ այլ ռեսուրս, անգամ` ժամանակ շահելու, «շունչ քաշելու», կողքներս լավ զննելու ու կողմնորոշվելու համար, սա ազատությունն է` մենք չունենք:
Ուրեմն, էլ ի՞նչ կա մտածելու: Ինչու՞ ենք այնպիսի համակարգեր ստեղծում, որ մարդկանց կախվածության մեջ են պահում, կոնֆորմիզմ պարտադրում, զրկում նախաձեռնողականությունից, իսկ ազատ, ինքնուրույն վարք ունեցողներին էլ` օտարում հանրությունից, հեռանկարում նաև` հենց Հայաստանից:
Հայաստանում հերթական ընտրություններն են սկսվում: Յուրաքանչյուր երկրում էլ դրանք ինչ-որ նոր փուլ են նախանշում: Մեզ մոտ էլ կարող է այդպես լինել: Կարող է, եթե Ազատությունը, Նախաձեռնողականությունը, Նորացումը դառնան ընտրական կամպանիայի առանցք, բոլոր կողմերի համար: Իսկ այնուհետև նաև` ազգային ծրագիր: Որ համազգային կոնսենսուս լինի հենց այս գաղափարների շուրջ:
Երեկվա հանրահավաքը կարելի է դիտել որպես նախընտրական կամպանիայի ֆիզիկական ստարտ: Սակայն նույն օրը մեկ այլ կարևոր իրադարձություն էլ է Հայաստանում եղել` բացվել է բարձր տեխնոլոգիաներին նվիրված Digitec ցուցահանդեսը: Ցավոք, տպավորություն կա, որ այս Հայաստաններն առայժմ միմյանց անհաղորդ են, և յուրաքանչյուրն ապրում է սեփական կյանքով»:
Հանրային փոխհարաբերությունների հարթությունում, հասարակություններում ազատությունը ձևակերպվում է արդեն որպես իրավունք և պատասխանատվություն, նաև` մտածելու, ստեղծագործելու, շրջապատի հետ սեփական փոխհարաբերությունները կառուցելու ունակություն ու չպարտադրված, չսահմանափակված հնարավորություն:
Քսաներորդ դարն, ի վերջո, նաև պրագմատիկ եզրահանգումների ժամանակաշրջան էր: Հեղափոխությունների, Գենոցիդի, Համաշխարհային երկու պատերազմների, Հոլոկոստի, Սառը պատերազմի, դիկտատուրաների և ավտորիտարիզմի միջով անցնելով` մարդկությունը (գոնե մի մասը) եկավ այն եզրահանգման, որ զարգացման, և հետևաբար նաև` որպես ընդհանրություն մարդկության գոյության, միակ իրական ռեսուրսը հենց ազատությունն է ու դրանից հետևող նախաձեռնողականությունը: Այլ ճանապարհ պարզապես չկա:
Աշխարհում ռեսուրսներն անհավասարաչափ են բաշխված, իսկ մարդիկ բնական և հոգևոր պահանջմունքներ ունեն, որ պետք է բավարարել: Բացի այդ, ռեսուրսներն, ի վերջո, սպառվելու են, դրանց փոխարինող որևէ այլ բան պետք է գտնվի: Հետո, նոր ժամանակաշրջանը նշանավորվեց նաև նրանով, որ գնալով ահագնանում են մարդկությանն ուղղված մարտահրավերները, լինեն դրանք բնական, թե հենց անտրոպոգեն:
Մի կենտրոնից կառավարվելով, պլանային գործելակերպով` մարդկությունն այլևս չի կարող դիմագրավել իր գոյությանն ուղղված մարտահրավերներին, առավել ևս` զարգանալ, ինչն, ըստ էության, նույնն է: Առանց զարգացման գոյատևում նույնպես հնարավոր չէ: Անհրաժեշտ էր հարյուր հազարավոր, միլիոնավոր, հարյուր միլիոնավոր մարդկանց ազատ ստեղծագործելու, նախաձեռնողականություն դրսևորելու, ունակությունը: Հենց այս անհրաժեշտությունից ելնելով էլ` անցած դարի երկրորդ կեսից սկսած պետություններն ու վերպետական գոյացությունները սկսեցին տրանսֆորմացվել` խնդիր ունենալով արդեն ոչ թե կանոնակարգել, ուղղորդել և վերահսկել մարդկանց կյանքն ու գործունեությունը, այլ ապահովել ազատությունը, վերացնել դրան ուղղված սպառնալիքները:
Ասում են` գլոբալացվող-միասնական աշխարհ: Ասում են` Մեծ Գյուղ: Ասում են` մարդկության ճակատագիրն այլևս միասնական է: Դա իրականում էլ այդպես է: Բայց յուրաքանչյուրը նաև սեփական աշխարհը, տիեզերքն ունի: Ցանկանում է, որ սեփականն այսօր արդեն, ժամ առաջ, հավասար ու մրցունակ լինի: Յուրաքանչյուրին հենց սեփական պրոբլեմներն են ամենաառաջնայինը և գլոբալը թվում: Յուրաքանչյուրն իրեն որպես «աշխարհի կենտրոն» դիտելու բնական ցանկություն ունի:
Այդ «յուրաքանչյուրը» նաև մենք ենք, ու մեր աշխարհը դա մեր երկիրն է` Հայաստանը: Ու եթե բաց աչքերով նայենք ինքներս մեզ և նաև` մեր շուրջը, կտեսնենք, որ մեր պրոբլեմները նույնն են, ինչ մնացած աշխարհինը: Գոյատևելու համար մեզ զարգանալ է պետք: Զարգացման որևէ այլ ռեսուրս, անգամ` ժամանակ շահելու, «շունչ քաշելու», կողքներս լավ զննելու ու կողմնորոշվելու համար, սա ազատությունն է` մենք չունենք:
Ուրեմն, էլ ի՞նչ կա մտածելու: Ինչու՞ ենք այնպիսի համակարգեր ստեղծում, որ մարդկանց կախվածության մեջ են պահում, կոնֆորմիզմ պարտադրում, զրկում նախաձեռնողականությունից, իսկ ազատ, ինքնուրույն վարք ունեցողներին էլ` օտարում հանրությունից, հեռանկարում նաև` հենց Հայաստանից:
Հայաստանում հերթական ընտրություններն են սկսվում: Յուրաքանչյուր երկրում էլ դրանք ինչ-որ նոր փուլ են նախանշում: Մեզ մոտ էլ կարող է այդպես լինել: Կարող է, եթե Ազատությունը, Նախաձեռնողականությունը, Նորացումը դառնան ընտրական կամպանիայի առանցք, բոլոր կողմերի համար: Իսկ այնուհետև նաև` ազգային ծրագիր: Որ համազգային կոնսենսուս լինի հենց այս գաղափարների շուրջ:
Երեկվա հանրահավաքը կարելի է դիտել որպես նախընտրական կամպանիայի ֆիզիկական ստարտ: Սակայն նույն օրը մեկ այլ կարևոր իրադարձություն էլ է Հայաստանում եղել` բացվել է բարձր տեխնոլոգիաներին նվիրված Digitec ցուցահանդեսը: Ցավոք, տպավորություն կա, որ այս Հայաստաններն առայժմ միմյանց անհաղորդ են, և յուրաքանչյուրն ապրում է սեփական կյանքով»:
Տեքստում սխալ կամ վրիպակ նկատելու դեպքում, ուղարկեք խմբագրին հաղորդագրություն` նշելով տվյալ սխալը, այնուհետև սեղմելով Ctrl-Enter:
Լրահոս
23:47
Ուժային կառույցի առանձին ստորաբաժանումներ դուրս են եկել իրավական վերահսկողության տիրույթից. Ռուբեն Մելիքյան
Իրավապաշտպան Ռուբեն Մելիքյանը գրում է.
«ԶԼՄ-ների տարածած կադրերից պարզ երևում է, որ այսօր «ԱԺԲ»-ի կողմից իրականացվող խաղաղ...
Աղբյուր` Panorama.am
23:33
Իսկ Տավուշում տեղի ունեցող դեպքերից մեր՝ արցախահայերիս մոտ դեժավյու է.Մետաքսե Հակոբյան
Գորիս տեղափոխվելուց հետո, ինչ նպատակով են ռուս սահմանապահները վերադարձել Արցախ, Տավուշում ու առհասարակ Հայաստանում տեղի ունեցող գործընթացները...
Աղբյուր` Panorama.am
23:11
Բաղանիսի հարևանությամբ բնակիչները նոր սյուներ են նկատել
Դեռ անցած կիրակի բաղանիսցիներն իրենց քթի տակ նոր սյուներ են նկատել, որ նախկինում այդտեղ չէին։ Այդ մասին հայտնում է «Ազատություն»...
Աղբյուր` Panorama.am
22:53
Պարզ չէ, թե այս պահին որտեղ է գտնվում Սուրեն Պետրոսյանը.Սուրեն Սարգսյանը՝«Իմնեմնիմի»-ի եթերում
Մեկնարկել է «Իմնեմնիմի»-ի փոթքասթի հերթական թողարկումը, հերթապահներն են թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյանը և քաղաքագետ Սուրեն...
Աղբյուր` Panorama.am
22:38
Ցեղասպանությունը մոռացության տվողները չեն մարսելու. Ռոբերտ Քոչարյան
«Ավելի լավ, քան Արշակ սրբազանն ասաց երեկ, դժվար է ասել։ Իմ տպավորությամբ, կարելի է այդ ելույթը դնել ու մի հազար անգամ կրկնել։ Ամեն ինչը...
Աղբյուր` Panorama.am
22:27
2023 թվականի սեպտեմբերի 19-ին ԼՂ-ի վրա հարձակումից հետո 42 հայ է անհետ կորել. ԱՄՆ պետդեպարտամենտ
«Լեռնային Ղարաբաղի ավելի քան 100,000 էթնիկ հայ բնակիչներ սեպտեմբերի 24-ից հոկտեմբերի 1-ն ընկած ժամանակահատվածում փախել են Հայաստան՝...
Աղբյուր` Panorama.am
22:03
Ադրբեջանի նման պնդումները դուրս են դատարանի՝ գործի քննության ժամկետային շրջանակից. Լոուրենս Մարտին
ՄԱԿ-ի Արդարադատության միջազգային դատարանում Հայաստանի շահերը ներկայացնող փաստաբան Լոուրենս Մարտինն անդրադարձավ դատարանի ժամկետային...
Աղբյուր` Panorama.am
21:34
«Բևեռ» շարժման մասնակիցները ուժի կիրառմամբ բերման են եթարկվել
«Բևեռ» շարժումն իր ֆեյսբուքյան էջում հայտնում է.
«Ոստիկանությունը աննախադեպ ուժ կիրառեց. գետին գցելով` բերման ենթարկեցին...
Աղբյուր` Panorama.am
21:19
Վերջոււմ՝ Նիկոլի բարեկամ թուրքերը մեզնից են պահանջելու ներողություն խնդրել Հայոց ցեղասպանության համար. Արտակ Զաքարյան
ՀՀ պաշտպանության նախկին նախարար Արտակ Զաքարյանը գրում է.
«Թուրքիայի պաշտպանության նախարարությունը տարածել է հետևյալ հայտարարությունը....
Աղբյուր` Panorama.am
20:50
Բագրատ Սրբազանը նախանշեց տարաձայնությունների հաղթահարման հնարավորությամբ պայքարի հստակ ուղին․ Ոսկանյան
Իրանագետ Վարդան Ոսկանյանը գրում է․
«Բագրատ Սրբազանն այսօրվա իր հարցազրույցում երկու կարևորագույն գաղափարական առանցքի բանաձևմամբ, ըստ...
Աղբյուր` Panorama.am
20:33
Հայոց ցեղասպանության մասին մտածելիս ինձ համակում են զգացմունքներն ու զայրույթը․ Վալերի Բուայե
Ֆրանսիայի Սենատի «Հանրապետականներ» խմբակցության անդամ Վալերի Բուայեն հարգանքի տուրք է մատուցել Հայոց ցեղասպանության 109-րդ տարելիցի...
Աղբյուր` Panorama.am
20:22
Ռոբերտ Քոչարյանը կնոջ` Բելլա Քոչարյանի հետ այցելել է Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիր
ՀՀ երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը կնոջ` Բելլա Քոչարյանի հետ այցելել է Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիր՝ հարգանքի տուրք մատուցելու Ցեղասպանության...
Աղբյուր` Panorama.am
20:15
Դատապարտում ենք այս ինքնաբուխ շարժումն առաջնորդողների դեմ հալածանքների և հեղինակազրկման ուղղորդված արշավը․ հայտարարություն
«Ջենեսիս Արմենիա» ուղեղային կենտրոն/հիմնադրամը հայտարարություն է տարածել, որում ասվում է․
«Վերջին օրերին Տավուշի մարզի...
Աղբյուր` Panorama.am
20:04
Պետք է սովորենք մեր հույսը դնել Աստծո վրա․ Թովմաս Առաքելյան
«Սա մեր բնական կյանքն է։ Հիմա այս իրավիճակի հետ կապված է պարզապես մարդկանց ուշադրությունը կենտրոնացել, որ հոգևորականներն այստեղ են, գնում...
Աղբյուր` Panorama.am
19:38
Ժխտողականությունը ոչ թե բարոյական, այլ անվտանգային դաշտի իրական սպառնալիք է․ Վիգեն Սարգսյան
ՀՀ պաշտպանության նախկին նախարար Վիգեն Սարգսյանը գրել է.
«Ցեղասպանությունը ողբերգություն լինելուց առաջ` հանցագործություն է: Ցեղասպանի...
Աղբյուր` Panorama.am
19:22
Սուրեն Պետրոսյանի աջակիցներն այս պահին ՁՎՊ-ի դիմաց են
Սուրեն Պետրոսյանի աջակիցներն այս պահին ՁՎՊ-ի դիմաց են։ Այս մասին տեղեկանում ենք Պետրոսյանի ֆեյսբուքյան էջից։
Նշենք, որ երեկ Տավուշի մարզում...
Աղբյուր` Panorama.am
19:12
Կամո գյուղում այրվել է տուն և անասնագոմ
Ապրիլի 24-ին, ժամը 15:05-ին Շիրակի մարզային փրկարարական վարչության ճգնաժամային կառավարման կենտրոն ահազանգ է ստացվել, որ Կամո գյուղում այրվում են...
Աղբյուր` Panorama.am
18:59
Խաղաղության Նոբելյան մրցանակը կօգնի՞ ազատել Ռուբեն Վարդանյանին․ իրավապաշտպանի կարծիքը
Խաղաղության Նոբելյան մրցանակի շնորհումը կարող է լուրջ միջազգային օգնություն դառնալ Բաքվի բանտում գտնվող Լեռնային Ղարաբաղի նախկին պետնախարար,...
Աղբյուր` Panorama.am
18:50
ՀՀ իշխանություններն, առանց սահմանազատման, միանգամից սահմանագծում են իրականացնում․ Օհանյան
ՀՀ իշխանությունները միանգամից սահմանագծում են իրականացնում, մինչդեռ պետք էր այն իրականացնել սահմանազատումից հետո։ Այս մասին...
Աղբյուր` Panorama.am
18:15
Առանց 1915-ի ցեղասպանության հարցը քննարկելու ժողովրդավարեցումը հնարավոր չէ․Էրեն Քեսքին
Թուրքիայի Մարդու իրավունքների միության (İHD) նախկին համանախագահ Էրեն Քեսքինն անդրադարձել է 1915-ին Օսմանյան կայսրության գոյության տարիներին...
Աղբյուր` Panorama.am
18:00
Մատենադարանում Ժամանակավոր ցուցադրության է ներկայացվել ձեռագրի ՝ Ավրորա Մարդիգանյանին նվիրված հուշակոթողի մասին էջը
Հայոց ցեղասպանության հիշատակի օրը՝ ապրիլի 24-ին, Մատենադարանում ցուցադրության է ներկայացվել «Մատյան մարդասիրաց» ձեռագիրը: Ցուցադրվող...
Աղբյուր` Panorama.am
17:54
Ջերմաստիճանը կհասնի +33-34 աստիճանի
Հայաստանի տարածքում ապրիլի 25-29-ին սպասվում է առանց տեղումների եղանակ։ Քամին՝ հարավարևելյան՝ 2-4մ/վ: Օդի ջերմաստիճանն ապրիլի 25-29-ին...
Աղբյուր` Panorama.am
17:38
Մերժիր գժին. Բողոքի ակցիա Հանրապետության հրապարակում
«Մերժիր գժին» գրությամբ սպիտակ շաիկներ հագած բազմաթիվ քաղաքացիներ այսօր հավաքվել էին Հանրապետության հրապարակում։ ...
Աղբյուր` Panorama.am
17:28
Պետությունն է Երկրապահին պաշտպանում, ով փողը տալիս է, նա էլ երաժշտությունն է պատվիրում. Մանվել Եղիազարյան
«Մենք այսօր թույլ չենք, մեզ այդպես սարքել են։ Մեծ երկրներն ամեն ինչ արել են, որպեսզի ազգային ոգին կոտրվի և ժողովրդին հասցնեն այս վիճակին։...
Աղբյուր` Panorama.am
17:10
Չալաբյան. Նրանք, ովքեր կատարել են այս զազրելի հանցագործությունը, անձնապես հայտնի են
«Երեկ վարչախբի անուղեղ և անպատիվ կամակատարները դաժան ծեծի էին ենթարկել Տավուշի դիմադրության ակտիվ դեմքերից մեկին, պահեստազորի գնդապետ...
Աղբյուր` Panorama.am
17:02
Սոցցանցերի ամենախորը վերլուծությունը
Նիկոլ Փաշինյանի կնոջ ինչ-որ տեղ գնալը միշտ դառնում է հանրության քննարկման առարկա՝ եթե լուսանկարվի այդտեղ՝ կհանձնի, կամ գնացել է...
Աղբյուր` Panorama.am
16:56
Տիգրան Մանսուրյան. Չէի ուզենա նրա հետ կապված որևէ խոսք կիսել
«Սրբադասված մեր մեծերի՝ հայրերի, մայրերի հիշատակի առաջ խոնարհվելու օրն է այսօր»,- Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիրում լրագրողների հետ...
Աղբյուր` Panorama.am
16:41
Վթարային ջրանջատում Գեղարքունիքում
«Վեոլիա Ջուր» ընկերությունը տեղեկացնում է իր հաճախորդներին և սպառողներին, որ վթարի վերացման աշխատանքներով պայմանավորված, ս.թ. ապրիլի...
Աղբյուր` Panorama.am
16:39
Արդյո՞ք սա սահմանազատում է, թե՞ ճնշման տակ ինչ-որ բան տալ. Սերժ Սարգսյան
«Կանխելու միայն մեկ ձև կա՝ իրենց ուղարկել իրենց տեղերը»,- Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիրում Հայոց ցեղասպանության 109-րդ տարելիցի...
Աղբյուր` Panorama.am
16:15
Նզովվելու են ոչ միայն ցեղասպանության նահատակներին, այլև սեփական հայրենի հողը ուրացողները. Բագրատ Սրբազան
«Այսօր մեր սրբադասված նահատակների հիշատակի օրն է և, առաջին հերթին, մեր հարգանքի և խոնարհումի ընծայումն և բարեխոսության հայցումն է իրենցից։...
Աղբյուր` Panorama.am