Ովքեր չեն ասում ու ովքեր են ասում ամբողջ ճշմարտությունը Փակ շուկայի մասին- մաս 2
Ճարտարապետ Արսեն Կարապետյանի հետ հարցազրույցի շարունակությունը` Փակ շուկայի մասին:
Panorama.am.- Եվրոպան լրիվ անփորձ է ինքնակամների առումով. Ինչ-որ բան շինել օրենքից դուրս` նրանք չեն էլ պատկերացնում, թե դա հնարավոր է: Սեփականությունից զրկում են, եթե սեփականատերն ասենք մշակութային հուշարձանը չի կարողանում պահպանել: Զրկում են ու վերցնում պետության պահպանության տակ: Հիմա Փակ շուկայի հետ կապված` սեփականատերը այն ոչ ժառագություն է ստացել, ոչ էլ անվերադարձ ու առանց պայմանների են տվել: Մշակութային արժեք հանդիսացող շենքը ոչ միայն չի պահպանվել, այլև վայրենաբար քանդել է այժմյան «սեփականատերը»: Ինչո՞ւ պիտի առաջին հերթին չզրկեն նրան սեփականատիրոջ իրավունքից: Նախ զրկեն սեփականության իրավունքից, ապա հարկադրեն փոխհատուցել, վերականգնելու և այլ: Ինչ կասե՞ք, Արսեն:
Ինչո՞ւ պիտի մենք մտածենք կամ քննարկենք այս մասով մեկի իրավունքները, ով հանցագործ է ու, մեղմ ասած` խախտել է բոլորիս իրավունքը:
Արսեն Կարապետյան. - Սեփականության իրավունքից զրկելու, փոխհատուցման, վերականգնելու և այլ հարցերը պետք է հուզական դաշտից տեղափոխել իրավական դաշտ, բոլոր կարծիքները այստեղ անիմաստ են, քանի որ կա օրենք, որը սահմանում է բոլոր քայլերը.
Հոդված 40. Հուշարձանների օգտագործման իրավունքի դադարումը
Հոդված 45. Հուշարձաններին կամ դրանց պահպանական գոտիներին վնաս պատճառելու դեպքում դրանց վերականգնումը և վնասի հատուցումը
Կարծում եմ, միակ ճանապարհը դատախազություն և դատարան դիմելն է: Այստեղ երկրորդ կարծիք լինել չի կարող:
Ուրիշ հարց է, որ, իմ խորին համոզմամբ, շեշտը պետք է դնել ոչ թե սեփանակատիրոջ, այլ պետական մարմինների պատասխանատվության վրա, քանի որ ինչպես այս, այնպես էլ ուրիշ բազմաթիվ դեպքերը կատարվել են համապատասխան մարմինների անգործության և անթաքույց աջակցության պայմաններում:
Panorama.am. - Մենք բազմիցս գրել ենք, դիմել ենք, գրել ենք, դիմել ենք… Վերջին նամակին Մշակույթի նախարարությունը պատասխանել է շաբաթ օրը, հայտնելով երկու, իմ գնահատմամբ, տարօրինակ բան` մեկը, որ մշակույթի նախարարությունը իրավասու չէ այլ պետական կառույցի դեմ հայցով ներկայանալ, մյուսը` որ Փակ շուկայի շինարարությունը դադարեցված է:
Դադարեցված չէ:
Մնացածը` ստանդարտ` չեղած նախագծի մասին, թե` երբ կլինի:
Փակ շուկա չէ, փակ շրջան է:
Ի դեպ, մենք հորդորում էինք, որ Մշակույթի նախարարությունը բողոքի քաղաքապետարանի գործելաոճի դեմ:
Արսեն Կարապետյան. - Փաստորեն, Շուկայի պարագայում քաղաքապետարանը, մշակույթի նախարարությունը, հսկող ուրիշ մարմինները զբաղվել են միայն նրանով, որ փորձել են կասկածելի բացատրություններ և հիմնավորումներ գտնել արդեն կատարված ապօրինի քանդումների և շինարարական աշխատանքների համար: Եթե ուշադիր ուսումնասիրեք փաստերը, կտեսնեք, որ բոլոր պաշտոնական պատասխանները, ծիծաղելի տույժերը և մնացած արձագանքները մենք տեսել ենք միայն հասարակության կողմից բարձրացրած աղմուկից հետո:
Փաստորեն, այսօր հասարակությունը իր վրա է վերցրել պետական մարմինների ֆունկցիաների մեծ մասը, և հարց է առաջանում` այդ դեպքում ու՞մ են պետք միայն բյուջեից սնվող օղակները: Զավեշտի է հասնում, երբ, ասենք, ստուգող և վերահսկող օղակները հասարակական ճնշման արդյունքում մեծ ուշացումով ստիպված «հայտնաբերում են» խախտումներ և իրենք իսկ սկսում են սեփականատիրոջ փոխարեն արդարացումներ որոնել կատարվածի համար:
Սակայն հավաստիացնում եմ, որ նույն մարմինները սովորական մահկանացուների նկատմամբ միշտ աջալուրջ և անողոք են:
Մյուս հարցը, որը ինձ անհանգստացնում է, դա քաղաքապետի վերաբերմունքն է: Ցանկացած ղեկավար պարտավոր է զգալ պատասխանատվությունը իրեն վստահված գույքի համար, լինի դա պահեստ, խանութ, գործարան թե քաղաք: Չեմ կարծում, թե իրեն հարգող տնօրեն թույլ կտա, որ իր կողմից տնօրինվող տարածքում առանց համապատասխան թույլտվության, ժողովրդի ասած՝ իր գլխից թռնելով ինչ-որ մեկը գործունեություն ծավալի, գույք փչացնի, գողանա, ձեւափոխի: Սա ղեկավարման տարրական սկզբունք է, որը աշխատում է միշտ՝ թե դարեր առաջ, թե այսօր:
Զարմանալի է, բայց պետք է լիովին զուրկ լինել սովորական մարդկային ինքնասիրությունից և հպարտությունից, որպեսզի թույլ տալ, որ մայրաքաղաքում այսպիսի բարբարոսություն տեղի ունենա` առանց ԳՈՆԵ որևէ շինծու փաստաթղթի: Շատերը ինձ չեն հավատում, երբ ասում եմ, որ Շուկայի վերակառուցման նախագիծ գոյություն չունի, բայց դրա մասին է վկայում մեր կողմից Նախագահին գրված նամակի քաղաքապետարանից ստացված պաշտոնական պատասխանը:
Փաստորեն, քաղաքապետարանը համաձայն է, որ չունի ոչ ուժ եւ կամք, որպեսզի կանգնեցնի հանցագործությունը, ոչ էլ գոնե ուժ և լկտիություն, որ գոնե տոտալիտար մեթոդով իր վրա վերցնի պատասխանատվությունը (ինչպես նախկինում էին անում):
Panorama.am- Համոզված եմ, որ եթե մշակույթի նախարարությունը այլ մոտեցում ունենար, քան ունի, այս ու հերթական խնդիրներին, երբ գետին է հավասարեցվում հերթական մշակութային արժեքը, հարցը այսքան «փակուղային» չէր դառնա: Երբ հանրային քննարկման ժամանակ ազգագրագետ Հրանուշ Խառատյանը, դիմելով փոխնախարար Ա. Սամուելյանին, առաջարկել է դատի տալ Երևանի քաղաքապետարանին` մեղադրելով անգործության մեջ, վերջինը պատասխանել է, որ քաղաքապետարանը անգործության մատնված չէ:
Դա հայտարարվել է ճարտարապետների, «գործին տեղյակ» մարդկանց ներկայությամբ: Ես ուզում եմ առաջ վազել. Նման լսումներն ու քննարկումները, Ձեր գնահատմամբ, բացի հարցը այլ հարթակում, քան լրատվամիջոցն է, բարձրաձայնելուց, լուծում կարո՞ղ է տալ: Ասեմ նաև, որ մեր ցանկությունը` ներկա լինել նախագծի քննարկմանը, մշակույթի նախարարությունը մերժեց, պատճառաբանությամբ, որ «ներկա են լինելու մասնագետները միայն»:
Արսեն Կարապետյան. -Հասարակական լսումների պատճառա-հետևանքային կապը խառնված է: Երբ գլխավոր ճարտարապետը կամ մշակույթի նախարարությունը խոսում է այն մասին, թե` հասարակությունը չի կարող մասնակցել մասնագիտական հարցերի քննարկմանը և որոշումներ ընդունելու գործում, ապա մոռանում են ասել, որ դա ճիշտ է զուտ մասնագիտական աշխատանքի փուլում:
Միանշանակ, կան փուլեր, երբ պետք է աշխատեն մասնագետները, որոնք հնարավոր է առաջարկեն լուծումներ, որոնք կարող է և սկզբից միանշանակ չընդունվեն, կան ստեղծագործական հարցեր և այլն: Սակայն մեծ ծրագրեր նախաձեռնելիս, միանշանակ հասարակությունը պետք է իրազեկված լինի և համապատասխան չափով հնարավորություն ունենա արձագանքելու և մասնակցելու որոշումներ ընդունելու ընթացքին:
Շուկայի դեպքում իհարկե պետք չէ, որ ամբողջ Երևանի բնակչությունը հավաքվի և որոշի ծածկի նիշերը, պատերի գույները կամ դռների բռնակների ձևը, սակայն դեռևս հարցը բաց է. Արդյո՞ք շուկայի իրական տերերը՝ երևանցիները համաձայն են, որ շենքը սկզբունքորեն ձևափոխվի, ներքին տարածությունը փոփոխվի, ետնամասում ուրիշ կառույց տեղադրվի: Եթե երկարատև լրջագույն աշխատանքից, քննարկումներից հետո նման որոշում ընդունվի, միայն դրանից հետո կարելի է խոսել նրա մասին, թե ինչ մեթոդով կմշակվի վերջնական նախագիծը, թե ինչպես կկազմվի բոլոր սահմանափակումներով և չափորոշիչներվ կոնկրետ առաջադրանքը, թե ինչպես կանցկացվի մրցույթը, թե ինչ մասնագիտական հանձնաժողով է աշխատելու, ով է ընտրելու, ով է վերահսկելու:
Դրանից հետո միայն կարելի է վերջնական լուծումները ներկայացնել հանրությանը և ասել` «Սա է»: Այո, սա երկար ճանապարհ է, բայց փորձված է աշխարհի բոլոր իրենց հարգող քաղաքներում
Panorama.am.-Շնորհակալ եմ: Ոչ միայն զրույցի համար:
Զրուցեց` Ա. Ոսկանյանը
Լրահոս
Տեսանյութեր
«Հավերժի ճամփորդներ». Զոհված տղաների պատմություններն ու երազանքները՝ առցանց ցուցադրությամբ
