«Սիրավը և նկարչությունը, Սիրավը և Հայաստանը, Սիրավն ու իր տեսակը»... Ցուցահանդես՝ նվիրված «եզակի մարդու» 85-ամյակին
«Մարդամոտ»: «Կյանքը սիրող մարդ էր»: «Սրամիտ»: «Լուսավոր, վառ անհատականություն»: «Եզակի մարդ»: «20-րդ դարի հրաշալի նկարիչ»: ... Այս բոլորը մեկ մարդու մասին է՝ գեղանկարիչ Հենրիկ Սիրավյան:
Ազգային գրադարանում կայացավ գեղանկարիչ 85-ամյակին նվիրված հուշ – ցերեկույթ, որի ընթացքում ցուցադրվեց նաև «Սիրավ. Դու հավերժող իմ Հայաստան» տեսաֆիլմը: Ֆիլմը նկարահանել է «ՎեբԹՎ»-ին, հեղինակն է Գայանե Դավթյանը:
«Ֆիլմում շեշտը դրել ենք նկարչի անձնական արխիվի վրա: Հեղինակային խոսք չկա, միայն արխիվն ու դրա տրամաբանական շարունակությունը, ընտանիքի անդամների, ընկերների խոսքը: Ֆիլմը կոչվում է «Սիրավ. դու հավերժող իմ Հայաստան»: Սիրավյանի շատ մտերիմ ընկեր Հրանտ Մաթևոսյանը մի անգամ խոսքի մեջ ասել էր՝ երանի ես լինեի Սիրավի ցուցահանդեսին, այն կվերնագրեի՝ «Դու հավերժող Իմ հայաստան»,- Panorama.am-ի հետ զրույցում պատմեց Գայանե Դավթյանը:
«Հենրիկ Սիրավյանի դստեր՝ արվեստագետ Նունե Սիրավյանի նկարագրությամբ, հոր հետ ապրած ամեն մի օր եղել է տոն. «Մարդամոտ, հումորով, սրամիտ, կյանքը սիրող անձնավորություն էր: Շատ էր սիրում Հայաստանը: Հայրս շատ է ճանապարհորդել, ձևավորել է տարբեր ցուցահանդեսների տաղավարներ, սակայն մշտապես ասում էր, որ Հայաստանից դուրս ապրելու չի ուզում»:
Նունե
Նկարչի որդին, կրկին նկարիչ Գագիկ Սիրավյանն իր հորը ներկայացրեց այսպես. «Լուսավոր, վառ անհատականություն էր, աննկարագրելի հետաքրքիր էր իր հետ շփվելը, ապրելը, զրույցները, պատմությունները լսելը: Մեծ բախտ է, որ իր ընտանիքում եմ ծնվել, ապրել իր հետ: Ձայնը ականջներումս է, դեմքը՝ աչիքս առաջ»:
Հենրիկ և Գագիկ Սիրավյաններ
Ազգային պատկերասրահում բացվեց նաև նկարչի աշխատանքների ցուցահանդեսը: Գագիկ Սիրավյանն ասաց, որ ներկայացված են հիմնականում Հ. Սիրավյանի վերջին շրջանի աշխատանքները, կան նաև մինչ այժմ չցուցադրված ստեղծագործություններ: «Յուրահատուկ տոն է արվեստասեր հասարակության համար, նաև նկարների, քանի որ նկարներն էլ են սպասում ներկայանալու առիթի»,- ասաց նկարչի որդին:
Ազգային պատկերասրահի տնօրեն Փարավոն Միրզոյանի խոսքով, Հենրիկ Սիրավյանը 20-րդ դարի հրաշալի նկարիչներից է, ում ճանաչում էին բոլորը. «Նրա ամեն մի խոսք արժանի է հիշելու»:
Գեղարվեստի ակադեմիայի ռեկտոր Արամ Իսաբեկյանի բնութագրմամբ էլ, Հ. Սիրավյանը հիանալի արվեստագետ է. «Նա ներկայացրեց Շորժայի բնությունն այնպես, որ ոչ ոք չէր կարողացել դա անել: Դա ունի մեկ բացատրություն ունի. հենց այնպես բնություն չէր նկարում, մոտենում էր փիլիսոփայորեն: Սիրավը գիտեր՝ ինչ պետք է աներ»:
Արվեստաբան Պողոս Հայթայանն իր խոսքում ասաց. «Հարուստ անհատականություններ ենք ունեցել: Հիմա էլ ունենք: Սիրավի նմանը չեմ տեսել: Սիրավը և նկարչությունը, Սիրավը և Հայաստանը, Սիրավն ու իր տեսակը՝ եզակի, Այնպիսի դեպք էր, որ չես իմանում, թե որտեղ էր ինքն ավելի բարձ, լավ: Ամեն տեղ՝ նկարչության մեջ, կյանքում, որպես ծնող:
Նրա ամբողջ ստեղծագործության հենքը Հայաստան աշխարհն էր: Մենք ինչ օրեր ենք անցկացրել այդ փորքիկ Շորժայում, Սևանի ափին՝ Սիրավի խնջույքները, խնջույքներ-դասերը, իմաստասիրական խորհուրդներ: Այսօրվա պես լավ հիշում եմ. հերթական երեկոյան քեֆից հետո բոլորը խոնջացել էին, մենք նստած իր բալկոնում նայում էինք դեպի Արագածը: Ասաց՝ Արագածն այստեղից երևում է: Մենք շատ երկար նայելուց հետո տեսանք, որ Սիրավն իսկապես տեսել է Արագածը Շորժայից: Տարիներ հետո երբ հերթական անգամ Շորժայում էի ու նայում էի դեպի Արագածը, որպեսզի մեկ անգամ էլ տեսնում, այլևս չտեսա, տեսնում եմ Սիրավին»:
Գագիկ Սիավյանը պատմում է. «Հայրս ասում էր՝ սպունգի նման Սարյանի ասածները քաշում էի:
Սարյան և Սիրավյան
Հակոբ Հակոբյանը հորս մոտ ընկերներից էր: Վերջին տարիներին ամեն օր ժամը 12-1-ն ընկած հատվածում խոսում էին, կամ պապան էր զանգում, կամ Հակոբը: Շատ հետաքրքիր էր: Ամեն ինչ անում էի, որ լսեի: Պարզապես խոսակցություններ չէին, զրուցներ էին արվեստի, արվեստագետների մասին: Ոնց որ արվեստի մասին դասախոսություններ լինեին, բայց հումորով շաղախված:
Հրանտ Մաթևոսյան, Հենրիկ Սիրավյան, Հակոբ Հակոբյան
Պաշտում էր Կոմիտասին: Ամեն նյութ Կոմիտասի մասին ուսումնասիրել էր:
Փարաջանովի կերպարը ոգևորում էր: Մի քանի ձեռերով էր նկարել, ասում էր, որ Փարաջանովն ինչ-որ բան է պատմում, խոսում, կարծես մի քանի ձեռք ունի, երկուսն իրեն չի հերիքում:
Ուշքումիտը միայն նկարելն էր: Հակոբ Հակոբյան ասում էր՝ «չեմ պատկերացում, ինչպես կարող է քո նման նկարիչը չզբաղվի ինքն իրենքով», այսինքն չէր հետաքրքրվում ցուցահանդեսներով: 65 տարեկան հասակում ունեցել է իր առաջին անհատական ցուցահանդեսը»:
Հրանտ Մաթևոսյան
Հայրենի լեռներում (Վիլյամ Սարոյան)
Ինքնադիմանկար
Նախորդող հրապարակումներ՝
«Նա ոտաբոբիկ քայլեց Հայաստանով…»… Հենրիկ Սիրավյան (տեսանյութ, լուսանկարներ)
Լրահոս
Տեսանյութեր
Ամեն սարի գլխին, փեշին, անտառներում հայկական հետքեր են. Քաշաթաղի հուշարձանները՝ մեկ գրքում