Ձեր վստահելի աղբյուրը

Բրիտանացի լրագրող Ռոբերտ Ֆիսկը The Independent թերթում «Գալիպոլիի հարյուրամյակը Հայոց ցեղասպանությունը թաքցնելու ամոթալի փորձ է» վերնագրով հոդված է տպագրել, որում անդրադարձել է Թուրքիայի նենգ դիվանագիտությանը, որով փորձում է ստվեր գցել Հայոց ցեղասպանության հարյուրամյակի վրա:

Հոդվածը ներկայացնում ենք որոշ կրճատումներով:

«Երբ աշխարհի առաջնորդները, այդ թվում արքայազն Չարլզը, Ավստրալիայի և Նոր Զելանդիայի վարչապետները, ապրիլին Թուրքիայի կառավարության հրավերով հավաքվելու են Գալիպոլիում` հարգանքի տուրք մատուցելու Առաջին համաշխարհային պատերազմի ընթացում տեղի ունեցած ճակատամարտի զոհերին, մեկ ու կես միլիոն սպանված քրիստոնյա հայերի ուրվականները երթ են անելու իրենց հետ:

Թուրքիան աննախադեպ դիվանագիտական հիմարություն է անում` փորձելով կոծկել օսմանյան թուրքերի կողմից 1915 թվականին իրականացրած հայերի կոտորածը` 20-րդ դարի առաջին ցեղասպանությունը: Թուրքիան ապրիլի 24-ին 102 երկրի հրավեր է ուղարկել` մասնակցելու Գալիպոլիի ճակատամարտին նվիրված միջոցառումներին, այն օրը, երբ Հայաստանը հարգանքի տուրք է մատուցում Օսմանյան Թուրքիայի կողմից ցեղասպանված իր զոհերին: Իմանալով, որ մերժվելու է, այնուամենայնիվ Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը հրավեր ուղարկեց Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսյանին, ով ավելի վաղ Էրդողանին էր հրավիրել մասնակցելու Հայոց ցեղասպանության 100-ամյակի տարելիցին:

Սա միայն դիվանագիտական չարիք չէ: Թուրքերը քաջատեղյակ են, որ Գալիպոլիի ճակատամարտը սկսվել է ապրիլի 25-ին: Երկու տարի առաջ Թուրքիայի նախկին նախագահ Աբդուլա Գյուլի հրամանով այն նշվեց մարտի 18-ին, այն օրը, երբ բրիտանական ռազմածովային ուժերը ռմբակոծեցին Դարդանելի թերակղզին: Այդ ժամանակ Թուրքիայում ոչ ոք չառաջարկեց Գալիպոլիի ճակատամարտը (Չանաքքալեի, թուրքերեն) նշել ապրիլի 24-ին:

Թուրքերը, բնականաբար, վախենում են, որ 1915 թվականը կհիշվի որպես իրենց երկրի` մարդկության դեմ իրականացրած սարսափելի հանցագործության տարի: Պատմության հեգնանքով այդ գործողությունները շարունակում է «Իրաքի և Լևանտի իսլամական պետության» «ցեղասպան» բանակը, որը Սիրիայի Դեր Զոր քաղաքում ավերեց ցեղասպանությանը նվիրված հայկական եկեղեցին:

Հայոց ցեղասպանությունը, որը շարունակվել է մինչև 1917 թվականը, ճանաչել են հարյուրավոր գիտնականները, այդ թվում և թուրք, եվրոպական բազմաթիվ երկրներ, սակայն Թուրքիան հայտարարում է, որ հայերը եղել են պատերազմի սոցիալական ցնցումներ զոհ: Հայերը ցեղասպանության օրը նշում են ապրիլի 24-ին, երբ ոչինչ տեղի չէր ունեցել Գալիպոլիում: Գալիպոլիի թուրք հերոսը փոխգնդապետ Մուստաֆա Քեմալն էր` Աթաթուրքը, ժամանակակից Թուրքիա պետության հիմնադիրը: Գալիպոլիում դաշնակիցների պարտությունը պետք է ստվեր գցեր Ուինսթոր Չերչիլի ողջ կարիերայի վրա՝ փաստ, որը լավ հայտնի է հազարավոր ավստրալացիների ու նորզելանադցիների, ովքեր պատրաստվում են ժամանել պատերազմական գործողությունների վայր: Այլ հարց է, թե ապրիլի 24-ի մեկ այլ սարսափելի տարելիցի մասին նրանք որքան կիմանան»,-գրել է հեղինակը: