«Armenian Weekly». Արևմտյան Հայաստանի ծպտյալ հայերը
«Armenian Weekly» պարբերականը ներկայացրել է Մեթյու Կարանյանի «Պատմական Հայաստանը 100 տարի անց» գրքից մի հատված, որտեղ պատմվում է Հայոց ցեղասպանության ժամանակ թուրքերի կողմից իրագործված ջարդերից փրկված մի աղջկա և նրա սերնդի պատմությունը:
Ըստ այդմ` հեղինակը նշում է, որ մինչ 1915 թվականը Չունկուշ ավանը ավելի քան 10.000 հայերի տունն էր, իսկ երբ սկսվեցին օսմանյան թուրքերի կողմից հայերի ջարդերը, ավանի ողջ բնակչությանը քշեցին ու տարան Դուդան կոչվող կիրճ, իսկ այնտեղից էլ մահակներով ու սվիններով ուղղեցին դեպի անդունդը:
«Մի մանկահասակ հայուհի` 10 տարին հազիվ բոլորած, կանգնած էր մահվան եզրին: Նա այդ օրը Չունկուշից տեղահանված խմբի մեջ էր, որը երթով շարժվում էր դեպի մահը: Աղջնակը գեղեցիկ էր և գրավել էր թուրք երիատասարդներից մեկի ուշադրությունը: Նրա կյանքը փրկեցին և 10 տարեկանում նա դարձավ թուրք զինվորականի հարսնացու»,- հեղինակի խոսքերն է մեջբերում պարբերականը:
Հինգ տարի հետո, ինչպես նշում է հեղինակը, հայուհին Ասյա անունով աղջիկ երեխա է ունեցել, որին մեծացրել է Չունկուշ ավանում: 2014 թվականին Ասյան արդեն 95 տարեկան զառամյալ կին է, և հեղինակի դիտարկմամբ, Չունկուշի միակ հայը:
Հեղինակի հետ մասնավոր զրույցի ժամանակ Ասյան նրան պատմել է, որ մայրը իրեն դաստիարակել է որպես հայ, միշտ պատմել իր հայկական արմատների և ինքնության մասին, սակայն միաժամանակ հորդորել է թուրք հասարակության մեջ չխոսել այդ մասին` ելնելով իր իսկ անվտանգության նկատառումներից:
Պատասխանելով հեղինակի այն հարցին, թե ինչպես է իրեն զգում, երբ լինելով Չունկուշի միակ հայը, սփյուռքից իր ազգակից հայերի է հանդիպում, Ասյան ասել է. «Լեռան չափ երջանիկ եմ դառնում»:
Նկատենք, որ Մեթյու Կարանյանի «Պատմական Հայաստանը 100 տարի անց. Անի, Կարս և Արևմտյան Հայաստանի վեց նահանգները» գիրքը լույս է տեսնելու փետրվար ամսին: Կարանյանը հեղինակել է նաև Հայաստանի և Արցախի մասին պատմող «Քարերի այգի» ճամփորդական անգլալեզու ուղեցույցը: