Ձեր վստահելի աղբյուրը

Գերմանացի քաղաքագետ Ալեքսանդր Ռարը «Ռեգիոն» հետազոտական կենտրոնի կազմակերպած առցանց-հարցազրույցի շրջանակներում պատասխանել է Panorama.am-ի թղթակցի հարցերին:

-Իրանի նկատմամբ պատժամիջոցների վերացումը և Թեհրանի` մեծ քաղաքականություն անկաշկանդ վերադարձը ինչպե՞ս կազդեն Հարավային Կովկասում աշխարհաքաղաքական, ինչպես նաև տնտեսական իրավիճակի վրա:
-Կսպասենք, կտեսնենք: Որքա՞ն շատ էին ժամանակին խոսում Մերձավոր Արևելքի քարտեզի արմատական փոփոխությունների մասին 2003թ-ի Իրաքի «ազատագրումից» հետո: Եվ ի՞նչ, ի՞նչ արդյունք եղավ, արդյո՞ք իրաքյան նավթը գրավեց համաշխարհային շուկան: Ոչ: Այդպես կարող է լինել նաև Իրանի պարագայում: Իրանը աշխարհագրորեն մեկուսացված է: Չկան ժամանակակից ենթակառուցվածքներ իրանական գազը միանգամից համաշխարհային շուկա հասցնելու համար: Եվ արդյո՞ք կարող ենք վստահ ասել, որ Իրանը հավերժ հրաժարվել է միջուկային զենք ունենալու ծրագրից: Իրանի հարաբերությունները Ադրբեջանի և Վրաստանի հետ լարված են: Թեհրանում հիշում են, թե այդ երկրներում ինչպես էին խոսում ՆԱՏՕ-ի համար պլացդարմ ծառայելու ուղղությամբ, որոնք պետք է ռմբակոծեին Իրանի միջուկային ծրագրի կառույցները: Թուրքիան նախանձով է վերաբերվում Իրանի կողմից արաբական տարածաշրջանի շիաների համախմբան մտադրությանը: Հետաքրքրությամբ սպասում եմ Թուրքիայում սպասվող «Մեծ քսանյակի» գագաթնաժողովին, որտեղ Իրանի թեման լինելու է գլխավորը:

-Ռուսաստան-Արևմուտք հակադրությունն ապագայում ինչպե՞ս կանդրադառնա Ղարաբաղյան հակամարտության լարվածության խորացման վրա և ինչպե՞ս կազդի այն բանակցային գործընթացի վրա:
-Արևմուտքին և Ռուսաստանին ոչ մի դեպքում հարկավոր չէ լարվածության նոր օջախ: Դոնբաս, ԻՊ, Սիրիա՝ Արևմուտքը հոգնել է ռազմական հակամարտություններից: Այս պարագայում կգործի հակամարտության աստիճանական դիվանագաիտական կարգավորման մեխանիզմը:

-Ի՞նչ արդյունավետությամբ է այսօր գործում ԵՏՄ-ն և արդյո՞ք գոհացնում է համահիմնադիր երկրների ակնկալիքները:
-ԵՏՄ-ի կայացումը իրապես արգելակվեց ուկրաինական ճգնաժամի պատճառով, սակայն այն թափ կհավաքի Մերձավոր Արևելքում տեղի ունեցող իրադարձությունների ֆոնին: Ղազախստանին ԵՏՄ-ն հարկավոր է Եվրոպայի հետ կապ հաստատելու համար: Բելառուսի համար ԵՏՄ-ն տնտեսապես գոյատևելու հնարավորություն է տալիս, նույնը նաև Ղրղզստանի և Տաջիկստանի համար:

-Ղարաբաղյան հակամարտության շուրջ սահմանային լարվածության դեպքերի հետ կապված թե ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի և թե տարբեր Արևմտյան երկրների կողմից հնչեցվող հայտարարություններում հաճախ հավասարության նշան է դրվում հակամարտության կողմերի միջև, անգամ այն դեպքում, երբ ակհայտ է, որ սահմանային լարվածության պատասխանատվությունը Ադրբեջանինն է: Չե՞ք կարծում, որ նման մոտեցումը մեղմ ասած ոչ ադեկվատ է և կարող է Բաքվին նոր արկածախնդրությունների մղել:
-Հակամարտությունը պետք է կարգավորվի բացառապես միջազգային իրավունքի նորմերին համապատասխան: Բարդությունը կայանում է նրանում, որ վեճեր են ծավալվում, թե որ իրավունքն է առավել կարևոր՝ տարածքային ամբողջականությունը, թե ազգերի ինքնորոշման իրավունքը:

-Ի՞նչ հեռանկարներ եք տեսնում ՀԱՊԿ-ի համար`որպես հետխորհրդային տարածաշրջանում ՆԱՏՕ-ին հակակշիռ ռազմական կառույցի և կազմակերպության անդամ երկրների անվտանգության երաշխավորի: Արդյո՞ք այն կընթանա ընդլայնման կամ տրոհման ճանապարհով:
-Պետք է անկեղծ լինել, ՀԱՊԿ-ը դա Ռուսաստանն է: Այո ՀԱՊԿ-ն ունի ապագա, քանի որ Միջին Ասիայի երկրները ունեն նման համակարգի կարիք: Ուրիշ ի՞նչ ճանապարհով կարող են այդ երկրները ապահովել իրենց անվտանգությունը: ՆԱՏՕ-ն չի կարողանա այլևս առաջընթաց գրանցել հետխորհրդային տարածքում, նրան արդեն թույլ չեն տա Ռուսաստանը և Չինաստանը: