Ձեր վստահելի աղբյուրը

Սեռով պայմանավորված հղիության արհեստական ընդհատումը շարունակում է մտահոգիչ խնդիր մնալ Հայաստանում: Հայ հասարակության մեջ ավանդաբար նախընտրելի է համարվում առաջին հերթին տղա երեխայի ծնունդը, սակայն սեռով պայմանավորված աբորտները տասը-տասնհինգ տարի հետո լուրջ խնդիր կարող են դառնալ՝ հատկապես ժողովրդագրական վիճակագրության տեսանկյունից:

Այդ է պատճառը, որ ՀՀ առողջապահության նախարարությունը հանդես է եկել օրենսդրական նախաձեռնությամբ, որով առաջարկվում է արգելել հղիության ընդհատումը՝ պայմանավորված երեխայի սեռով:

Հիշեցնենք, որ ՀՀ կառավարության հուլիսի 2-ի նիստում գործադիրը հավանություն է տվել «Մարդու վերարտադրողական առողջության և վերարտադրողական իրավունքների մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» և «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքների նախագծերի փաթեթին: Ըստ պաշտոնական տեղեկատվության, առաջարկվող փոփոխություններով նախատեսվում է սեռով պայմանավորված հղիության ընդհատումների արգելքը ամրագրել օրենքով, ինչպես նաև սահմանել օրենսդրական լրացուցիչ կարգավորումներ և մեխանիզմներ: Ըստ այդմ, առաջարկվում է ամբողջովին նոր խմբագրությամբ շարադրել «Մարդու վերարտադրողական առողջության և վերարտադրողական իրավունքների մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 10-րդ հոդվածը: Առաջարկվող փոփոխությունները հստակ սահմանում են, թե ի՞նչ ժամկետում, ո՞ր դեպքում կարելի է դիմել հղիության արհեստական ընդհատման, սահմանվում են նաև հղիության արհեստական ընդհատումից առաջ և հետո բժշկի անելիքները: Դրանք չանելու դեպքում բժիշկներին տուգանքներ են սպառնում:

Panorama.am-ի թղթակցի հետ զրույցում ՀՀ առողջապահության նախարարի տեղակալ Սերգեյ Խաչատրյանը նշեց, որ օրենսդրական նախաձեռնությամբ հանդես գալու անհրաժեշտությունը բխել է նախկինում ունեցած տվյալների հետազոտություններից:

Ըստ փոխնախարարի՝ հղիության արհեստական ընդհատման խնդիրը իրականում բազմաշերտ է և ամբողջությամբ առողջապահության նախարարության իրավասությունների մեջ չէ:

«Խնդիրը ավելի շատ սոցիալական բնույթի է: Շատ ընտանիքներ տղայի հետ կապում են ազգանվան շարունակությունը, տղա երեխա ունենալուն նախապատվություն է տրվում, քանի որ նա դիտվում է որպես աշխատող ձեռք` աջակցություն տունը կերակրող հորը: Սակայն ժամանակակից աշխարհում այս մոտեցումները փոխվել են, այսօր կանայք էլ իրականացնում են նույն գործառույթները, ինչ տղամարդիկ, ուստի մեր գիտակցության մեջ պետք է մտնի, որ անկախ սեռից, այդ երեխան քոնն է, քո արյուն է և տարբերություն չկա աղջիկ է, թե տղա»,- ասաց Սերգեյ Խաչատրյանը:

Նրա խոսքերով՝ Հայաստանում հղիության արհեստական ընդհատումը հիմնականում տեղի է ունենում երրորդ երեխայի դեպքում, այսինքն՝ երբ ընտանիքների մեծամասնությունն ունի երկու դուստր և խուսափում է երրորդ աղջկանից: Երկրորդ հղիության դեպքում արհեստական ընդհատումներն ավելի քիչ են, իսկ առաջին երեխայի ծնունդի ժամանակ զույգերը երեխայի սեռի խնդիր չեն ունենում:

Անդրադառնալով ներկայացված նախագծին, Ս. Խաչատրյանն ասաց, որ մինչև նախաձեռնությամբ հանդես գալը քննարկել են տարբեր տարբերակներ՝ ընդհուպ մինչև արհեստական ընդհատումը պտղի սրտի բաբախի բարձրաձայն լսելը, որը հետ է կանգնեցնում զույգերին այդ քայլից: Սակայն փոխնախարարը կարծում է, որ նման դաժան մեթոդներով հարցը լուծում չի ստանում:

Ս.Խաչատրյանի խոսքերով՝ այս նախագծով սահմանվում է, որ հղիության արհեստական ընդհատման համար կինը պետք է գրավոր դիմում ներկայացնի: Հղիությունն ընդհատել ցանկացող կնոջը տրվում է 3 օր՝ սպասման ժամանակահատված:

Նախագիծը սահմանում է. յուրաքանչյուր կին ունի հղիության արհեստական ընդհատման (աբորտ) իրավունք: Հղիության արհեստական ընդհատումը.

1) մինչև 12 շաբաթական հղիության ժամկետը` կատարվում է կնոջ գրավոր դիմումի համաձայն: Բժշկական ցուցումների դեպքում ընդհատումը մինչև 12 շաբաթական հղիության ժամկետը իրականացվում է կնոջ գրավոր համաձայնությամբ,

2) 12-ից մինչև 22 շաբաթական հղիության ժամկետը` կատարվում է բացառապես բժշկական (ներառյալ սեռի հետ կապված հիվանդության ժառանգման հավանականության դեպքում) կամ սոցիալական ցուցումների առկայության դեպքում՝ կնոջ գրավոր համաձայնությամբ:

3) Բժշկի կողմից բԺշկական կամ սոցիալական ցուցումների` սույն հոդվածի 8-րդ մասով նախատեսված կարգով ընդունված ցանկում չնախատեսված որևէ այլ դեպքում, ներառյալ սեռով պայմանավորված 12-ից մինչև 22 շաբաթական ընդհատումն արգելվում է:

Այսպիսով, այս առաջարկով փորձ է արվում ՝ պահպանելով հղիության արհեստական ընդհատման կնոջ իրավունքը, օրենսդրորեն արգելելել պտղի սեռով պայմանավորված աբորտները, քանի որ այս հարցի հետագա չկարգավորումը լի է ժողովրդագրական սպառնալիքներով և կանանց նկատմամբ խտրականության դրսևորման խորացմամբ:

Նշենք նաև, որ ընդհատման բժշկական միջամտությունը իրականացնելուց անմիջապես առաջ բժիշկը պարտավոր է կնոջը տրամադրել անվճար խորհրդատվություն ընդհատման հնարավոր բացասական հետևանքների վերաբերյալ, ինչի մասին բժիշկը գրառում է կատարում կնոջ բժշկական փաստաթղթերում, և կինն էլ ստորագրությամբ հաստատում է, որ տեղյակ է այդ ամենի մասին։

Այս բոլոր պահանջները խախտողները կենթարկվեն վարչական պատասխանատվության։ Օրինակ՝ բժշկի կողմից աբորտից առաջ կնոջը հղիության արհեստական ընդհատման հնարավոր բացասական հետևանքների վերաբերյալ անվճար խորհրդատվություն չտրամադրելը կամ խորհրդատվություն տրամադրելու մասին բժշկական փաստաթղթերում գրառումներ չկատարելը առաջացնում է տուգանքի նշանակում՝ սահմանված նվազագույն աշխատավարձի 40-50-ապատիկի չափով։ Եթե բժիշկը աբորտի ցանկությամբ դիմած կնոջը չի տալիս վերջնական որոշում կայացնելու ժամանակահատվածը, ապա այս դեպքում էլ տուգանքի չափը նվազագույն աշխատավարձի 80-100-ապատիկի չափն է։ Եթե բժիշկը այս դեպքերով սխալ արարքը կրկնի մեկ տարվա ընթացքում, ապա կվճարի տուգանքի կրկնապատիկի չափով։

«Առաջին հայացքից այս փոփոխությունը դեկլարատիվ բնույթ է կրում, բայց սա զգոնացնող, գիտակցության վրա ազդեցություն ունեցող դրույթ է»,- ասաց Ս.Խաչատրյանը՝ հավելելով, որ այն երկրները, որտեղ այս հարցն ավելի կոշտ է դրվել, մասնավորապես, աբորտներն ընդհանրապես արգելել են, դրանք ամեն դեպքում տեղի են ունեցել, սակայն այս երկրներում ավելացել է մայրական մահացությունը:

Ուստի Հայաստանում առաջարկվում է կնոջը վերջնական որոշում կայացնելու համար տրամադրել երեք օրացուցային օր: Օրենսդրական նախաձեռնության հեղինակները կարծում են, որ ժամանակի տրամադրումը մեծապես կնպաստի կնոջ կողմից հիմնավորված որոշում կայացնելուն:

Փոխնախարարը տեղեկացրեց նաև, որ 1990-ականների համեմատ 2010թ-ին շեշտակի անկում է ապրել ընդհանուր աբորտների թիվը:

«Աբորտների թիվը կտրուկ նվազել է: Սա խոսում է նաև այն մասին, որ մարդկանց գիտակցությունն է բարձրացել: Մենք չենք խոսում ընտանիքի պլանավորման մասին, բայց մեր երիտասարդները շատ խելացի են, հասկանում են, որ աբորտները բերում են անպտղության, ուստի պլանավորում են հղիությունը, ինչն էլ իր հերթին բերում է աբորտների թվի կրճատման, ինչպես նաև երկրորդային չբերության նվազեցման»,- ընդգծեց ԱՆ փոխնախարարը:

Ս. Խաչատրյանը վստահություն հայտնեց, որ այս փոփոխությունները դրական ազդեցություն կունենան. «Կարևոր այն է, որ օրենքով ամրագրենք՝ սեռով պայմանավորված աբորտներն արգելվում են»: