Ձեր վստահելի աղբյուրը

Միլիարդավոր դոլարներ ներդրումներ կատարելով Կենտրոնական Ասիայում, Չինաստանը կարող է փոխել ուժերի հարաբերակցությունը տարածաշրջանում, որտեղ երկրների տնտեսությունները զգալիորեն տուժել են նավթի գների անկումից և Ռուսաստանում տիրող տնտեսական անբարենպաստ իրավիճակից: Այս մասին գրում է Վեդոմոստի գործակալությունը՝ լայնածավալ հոդվածում ներկայացնելով Չինաստանի ներկայացվածության աճը Կենտրոնական Ասիայում:

Հոդվածագիրը միաժամանակ նշում է, որ Չինաստանի կողմից տնտեսական էքսպանսիան Կենտրոնական Ասիայում ռիսկեր է պարունակում նաև հենց Չինաստանի համար, քանի որ միլիարդավոր ներդրումներ կատարելով Աֆղանստանին հարևան երկրներում, մեծ է հավանականությունը, որ Պեկինը կներքաշվի տարածաշրջանի քաղաքական և ռազմական հարցերում:

«Արևմուտքի հետարքրությունները այդ տարածաշրրջանում նվազում են, իսկ Ռուսաստանի հնարավորությունները ներդրումներ կատարելու հարցում սահմանափակ են՝ հաշվի առնելով տնտեսական անկումը: Չինաստանը վերջին քսանամյակում դարձել է Կենտրոնական Ասիայի տնտեսական շարժիչ ուժը: Չինաստանի առևտրաշարջանառությունը կենտրոնասիական 5 երկրների՝ Ղազախստանի, Ղրղզստանի, Թուրքմենստանի, Ուզբեկստանի, Տաջիկստանի հետ 2000թ-ին կազմում էր 1.8 մլրդ դոլար, իսկ արդեն 2013թ-ին՝ 50 մլրդ: Այդ երկրներից մի մասի կառավարությունները չինական ներդրումները դիտարկում են որպես տնտեսության խթանման և քաղաքական կայունության պահպանման վերջին հնարավորություն»,- գրում է գործակալությունը:

Հոդվածագիրը ընդգծում է, որ չինական ընկերությունների ներկայացվածությունը հատկապես մեծացել է հաքահումքային վառելիքաէներգետիկ ոլորտներում:

«Ղազախստանում նավթարդյունաբերության մեջ չինական ընկերությունների մասնաբաժինը կազմում է 20-25%, որը շատ քիչ չափով է զիջում պետական «Կազմունայգազ»-ին: Թուրքմենստանում Չինաստանը որպես գազի հիմնական գնորդ շրջանցել է «Գազպրոմին»(թուրքմենական գազի 61%-ը արտահանվում է Չինաստան): Վերջինս կատարվեց շնորհիվ 2009թ-ին շահագործման հանձնված գազատարին, որի 4-րդ խողովակաշարը այժմ կառուցման փուլում է: Չինական ներդրումների ծավալը Կենտրոնական Ասիայի երկրներում 10.7 անգամ գերազանցում են ռուսական ներդրումներին և ապագայում այդ հարաբերակցությունը ավելի կմեծանա ի օգուտ չինականի»,- նշված է հոդվածում:

 Հոդվածագիրը անդրադարձել է նաև Չինաստանի և Ղազախստանի սահմանին կառուցված «Խորգոս» տրանսպորտային լոգիստիկ կենտրոնին, որը հիշյալ կենտրոնի ղեկավարի խոսքով՝  «Այդ կետում Արևմուտքը հանդիպում է Արևելքի հետ»:
««Մետաքսի ճանապարհի տնտեսական գոտի» կոչվող տրանսպորտային միջանցք ծրագրի մեկնարկից հետո չինական ներդրումների աշխարհագրությունը զգալիորեն մեծացել է: Եթե մինչ այդ ներդրումների հիմնական ոլորտը նավթագազային սեկտորն էր, ապա այժմ այն ներառում է նաև ենթակառուցվածքները, արդյունաբերությունը, զբոսաշրջությունը և այլ ոլորտներ»,- նշել է Չինաստանի ժամանակակից միջազգային համալսարանի կենտրոնասիական ծրագրի ղեկավար Դին Սաոսին:

Չինաստանի տնտեսական էքսպանսիան չի  կարող չանհանգստացնել Մոսկվային, որը տվյալ տարածաշրջանը ավանդաբար համարում է իր շահերի կենտրոններից մեկը:

«Երբ մեկնարկեց «Մետաքսի ճանապարհի տնտեսական գոտի» նախագիծը, Մոսկվան այն ընդունեց որպես մրցակից  սեփական ինտեգրացիոն միավորմանը՝ ԵՏՄ նախագծին, սակայն Չինաստանը հավաստիացրել է, որ երկու նախագծերը պետք է զարգանան իրար զոիգահեռ», - նման կարծիք է հայտնել Fudan University փորձագետ Չժաո Խուաշեն:

Քաղաքագետ Ֆեոդոր Լուկյանովի խոսքով՝ Չինաստանը և Ռուսաստանը պայքարում էին կենտրոնասիական երկրների նավթագազային պաշարներին հասանելիության համար, սակայն երկար ժամանակ Ռուսաստանը հետապնդում էր մեկ նպատակ՝ թույլ չտալ, որ նավթը և գազը հասնեն Եվրոպա, իսկ չինական շուկան հետաքրքրություն չէր ներկայացնում:
«Այժմ իրավիճակը փոխվել է: Ստացվել է այնպես, որ Ռուսաստանը ինքն է դուրս եկել ասիական շուկա և այդ պարագայում մրցակցությունը ավելի է սրվել»,- ընդգծել է Լուկյանովը:

Փորձագետները նշում են, որ Չինաստանի ներկայացվածության աճը տարածաշրջանում նրան չի կարող հեռու պահել մի շարք տարածաշրջանային անվտանգային հարցերի լուծմանը միջամտելուց: Չինաստանը արդեն սկսել է ռազմական օգնություն տրամադրել Ղրղզստանին և Տաջիկստանին: