Մշակույթ 09:16 16/02/2016 Հայաստան

Հին Երևան, թե «Հին Երևան». Արվեստաբան Ռուբեն Արևշատյան

««Հին Երևան» անվան տակ նախատեսվող նորակառույց համալիրի նախագիծը, ըստ իս, չափազանց լուրջ վտանգներ է իր մեջ պարունակում զուտ միայն իր մոտեցմամբ։ Արդեն բազմիցս է խոսվել նրա մասին,  որ հուշարձանը չի կարող դիտարկվել իր միջավայրից կտրված։ Լինում են, իհարկե, դեպքեր, որ այն ստիպված կտրվում է իր միջավայրից ինչ-ինչ պատճառներով․ դա կարող է լինել բնածին պատճառ, պատերազմի կամ գաղութացման հետևանքով՝ թանգարանային միջավայր տեղափոխվելու հետ կապված պատճառ, ինչն արդեն ենթադրում է թե՛ համատեքստի, և թե՛ բուն միջավայրի հետ կապված կտրուկ փոփոխություն, որի դեպքում պետք է արդեն կիրառվի խիստ գիտական, ինչպես նաև ստեղծագործական մոտեցում՝ ուղղված վերստեղծելու և ընդգծելու կառույցի պատմական նախնական համատեքստը:

Սակայն, նույնիսկ եթե շենքը պահպանվում է իր հարազատ միջավայրում, բայց այդ շենքի հետ կապված որոշակի փոփոխություններ՝ ռեստավրացիա, մասնակի վերակառուցում է արվում, դա պետք է նույնպես արվի շատ զգույշ և նրբանկատորեն՝ անդրադառնալով հուշարձանի յուրաքանչյուր մանրուքին,  որպեսզի զերծ մնալ կառույցի ընդհանուր կերպարային և պատմական աղավաղումից:

«Հին Երևանի» դեպքում նկատելի է արդեն նախագծային մակարդակի վրա շատ վայրագ մոտեցման միտում, քանի որ հուշարձանների տեղահանումը ենթարկվում է ոչ թե գիտական, պատմական  այլ զուտ բիզնես տրամաբանությանը։ Այսինքն, օգտագործելով հին շենքերի քարերը, երբեմնի հուշարձանների չափագրությունները,  փորձ է արվելու «վերստեղծել» պատմության՝ կոպիտ ասած «ֆասադ», որի ետևը  զարգանալու է լիովին այլ իրավիճակ՝ նախնական միջավայրի կամ համատեքստի հետ առնչություն չունեցող։ Կարելի էր լինել ավելի ուղիղ ձևակերպման առումով, որ կառուցվում է ՆՈՐ բազմաֆունցիոնալ հասարակական, ինչպես նաև բիզնես համալիր, որտեղ կիրառվելու են «անցյալից մեր վրա բեռ մնացած» հին շենքերի քարերը։ Իսկ «Հին Երևանը» գործածվելու է այդ համալիրի համար պարզապես որպես բռենդային մի անուն։     

Ռեստավրացիայի վերաբերյալ այդտեղ խոսք լինել չի կարող, ռեկոնստրուկցիայի տեսանկյունից վերակառուցումը գտնում եմ իրապես անիմաստ, քանզի այն ենթադրում է զուտ  բուտաֆոր երևույթ:

Որպես օրինակ հիշեցնեմ, երբ 1970-ականների վերջին և 1980-ականների սկզբին պատմական Թբիլիսիի վերակառուցումը տեղի ունեցավ, այն ժամանակ մեծ աղմուկ հանելով, արժանանալով ԽՍՀՄ պետական մրցանակի, միևնույն ժամանակ առաջացրել էր Խորհրդային Միության մասնագիտական շրջանակներում, այդ թվում նաև հենց Վրաստանում լուրջ քննադատություն՝ վերակառուցման թատերական բնույթի հետ կապված: Այդ քննադատության խորքում ընկած էր ռեվերակառուցման հետկուլիսային պատմությունը, թե ինչպես Հին Թիֆլիսի նոր մեկնաբանությամբ՝ ֆասադային վերակառուցման համար զոհ գնացին Քուռի կողմից այդ ճակատները «փակող» երկու-երեք շարքով ձգվող թիֆլիսյան քաղաքային հին կառուցապատման բնօրինակ շենքերը։ Սակայն Հին Թիֆլիսի վերկառուցումը միայն ճակատային չէր, և առավել ևս շենքերը գտնվում էին իրենց տեղերում։ Այն անդրադառնում էր նաև ներքին տարածությունների վերականգնմանը, ինչը արվում էր թե գիտական, սակայն ավելի շատ անցյալի մասին 1970-80-ականների դիրքից վրացի ճարտարապետների և նկարիչների պատկերացումների հիման վրա։  Անցավ ժամանակ։ Վերակառուցումից հետո թարմ ներկված շենքերի պատերի գույները խամրեցին և թվում էր, թե այդ շենքերը պետք է արդեն ձուլվեին քաղաքային ընդհանուր միջավայրի մեջ։ Սակայն որքան էլ դա տարօրինակ չթվա, այդ շենքերն առ այսօր շարունակում են պահպանել իրենց բուտաֆոր տեսքը, որտեղ շենքերի արտաքին, իսկ ավելի շատ ներքին էլեմենտների միջև խզված է ժամանակային սինքրոնացումը։ Պատերը, լուսամուտները, հատակը, աթոռները, դռների բռնակներն ապրում են տարբեր ժամանակային ռեժիմների մեջ (չնայած որ ենթադրվում էր, որ նրանք լուծված են ընդհանուր ոճային և նույնիսկ պատմագրական առումով՝ ընդհանրական տրամաբանության մեջ)՝ նույնացվելով ավելի շատ ուշ խորհրդային՝ 1980-ականների կամաց-կամաց ձևավորվող հետարդիական կիտչի հետ իր սառը, անհաղորդ միջավայրով, որը որևէ կերպ չի առնչվում Թիֆլիսի իրական, հին, ինչպես նաև նոր՝ 20-րդ դարի քաղաքային միջավայրերը ձևավորող և ապրեցնող՝ առկա ֆորմալ և ոչ ֆորմալ հորիզոնական հարաբերությունների հետ։

«Հին Երևան» նախագիծը կարծես ի սկզբանե ավելի է ընդգծում այդ միջավայրի արհեստական, թատերական բնույթը: Պարզապես հանրությանը նախագիծը ներկայացվում է որպես միջավայրի վերականգնում: Դա ձևավորելու է միջավայրի, քաղաքի, պատմության նկատմամբ նույն տեսակի արհեստական վերաբերմունք քաղաքացիների կողմից: Հետևանքները շատ ավելի խորն են լինելու իրենց լրջությամբ: Հանրային գիտակցության մեջ ձևավորվելու է նույն քաղաքի, սեփական պատմության վերաբերյալ այնպիսի վերաբերմունք, որ այդ պատմությունը կարող է լինել շատ հեշտ սինթեզված, սարքված, հորինված: Հեգնական մոտեցում, որն ընդհանրապես հանրային գիտակցության մեջ վտանգավոր մի բան է: Քաղաքային միջավայրի հարցը չափազանց նուրբ և փխրուն ոլորտ է իրենից ներկայացնում և այն նախ և առաջ պայմանավորված է այդ միջավայրը ձևավորող բազմաթիվ գործոնների միջև բարդ կապերի օրգանականության առկայությամբ, ինչի բացակայությունը կարող է տալ Դիսնեյլենդ հիշեցնող՝ միգուցե բիզնես տեսանկյունից շատ հաջող նախագիծ, սակայն ոչ քաղաքի պատմության հետ առնչություն ունեցող միջավայր»։

ՀՀ կառավարության 2014թ. նոյեմբերի 6-ի 1227-Ա որոշման (Երևան քաղաքի Գլխավոր պողոտայի՝ Աբովյան, Փավստոս Բուզանդի, Եզնիկ Կողբացու և Արամի փողոցներով պարփակված և Երևան քաղաքի Կոնդ թաղամասում գերակա հանրային շահ ճանաչված տարածքներում կառուցապատման նախապատրաստական միջոցառումների մասին) 3-րդ կետով Հայաստանի Հանրապետության քաղաքաշինության նախարարին պատվիրակվել էր՝ ապահովել Երևան քաղաքի Գլխավոր պողոտայի՝ Աբովյան, Փավստոս Բուզանդի, Եզնիկ Կողբացու և Արամի փողոցներով պարփակված տարածքներում, «Հին Երևան» համալիրի կառուցապատման նախագծի մշակումը: «Հին Երևան» նախագծի հեղինակն ու  ճարտարապետը Լևոն Վարդանյանն է: Ծրագրում ընդգրկված է 30 հուշարձան: 2014-ին ՀՀ կառավարությունն ի դեմս ՀՀ քաղաքաշինության նախարար Նարեկ Սարգսյանի, «Մուլտիկոնտինենտալ Դիստրիբյուշն» ՍՊԸ-ն՝ ի դեմս շվեյցարաբնակ ներդրող Վարտան Սիրմակեսի լիազորված անձ Գևորգ Մաչանյանի, համաձայնագիր է ստորագրվել «Հին Երևան» կառուցապատման ներդրումային ծրագրի վերաբերյալ: Նախնական հաշվարկներով, ծրագրի իրականացման համար անհրաժեշտ է 120-150 միլիոն դոլար: Ծրագրի ավարտի վերջնաժամկետն է 5 տարի: Նշվում է, որ այս տարի արդեն  կսկսվեն լայնածավալ աշխատանքներ: 



Աղբյուր` Panorama.am
Share |

Հարակից հրապարակումներ`

Տեքստում սխալ կամ վրիպակ նկատելու դեպքում, ուղարկեք խմբագրին հաղորդագրություն` նշելով տվյալ սխալը, այնուհետև սեղմելով Ctrl-Enter:

Լրահոս

19:48
Վիշտը պետք է հոգու մեջ լինի, ոչ թե սոցիալական ցանցերում․ Ալլա Պուգաչովան՝ Մոսկվայում տեղի ունեցած դեպքերի մասին
Ալլա Պուգաչովան խախտել է լռությունը՝ Մոսկվայում տեղի ունեցած ողբերգությունից հետո. «Վիշտը պետք է հոգու մեջ լինի, ոչ թե սոցիալական...
Աղբյուր` Panorama.am
19:31
Ամուրի շրջանում երկինքը նարնջագույն է դարձել ավազային փոթորկի պատճառով
Ամուրի շրջանը տուժել է Չինաստանից և Մոնղոլիայից եկած ավազի փոթորկից։ Բլագովեշչենսկի վրա դեղին-նարնջագույն մշուշ է կախված։ Այս մասին գրում է МИР...
Աղբյուր` Panorama.am
19:17
Զելենսկի․ Գազայում իրավիճակը շեղել է համաշխարհային ուշադրությունն Ուկրաինայից
Վլադիմիր Զելենսկին ամերիկյան CBS հեռուստաալիքին տված հարցազրույցում կրկին դժգոհել է, որ պաղեստինա-իսրայելական հակամարտությունը շեղել է...
Աղբյուր` Panorama.am
18:53
Ֆրանսիական առագաստանավը օլիմպիական ջահը կտեղափոխի Միջերկրական ծովով
Ֆրանսիայի ծովային պրեֆեկտուրան հայտարարել է, որ մայիսի 8-ին իրենց երկիր հասնող օլիմպիական կրակը կուղեկցվի ծովային հսկայական շքերթով:Այս մասին...
Աղբյուր` Panorama.am
18:44
Հայաստանի տարածքում կան փակ և դժվարանցանելի ավտոճանապարհներ
Փրկարար ծառայությունը տեղեկացնում է, որ ՀՀ տարածքում կան փակ և դժվարանցանելի ավտոճանապարհներ։ «Փակ են Արագածոտնի մարզում...
Աղբյուր` Panorama.am
18:28
Ավագ հինգշաբթին Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում
Մարտի 28-ին՝ Ավագ հինգշաբթի, Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին հիշատակեց մեր Տեր և Փրկիչ Հիսուս Քրիստոսի Վերջին ընթրիքը և Սուրբ...
Աղբյուր` Panorama.am
18:13
Թուրքիան ԱՄՆ-ի հետ բանակցություններ է սկսել Ուկրաինային զինամթերք մատակարարելու հարցով
Ըստ թուրքական լրատվամիջոցների՝ Թուրքիան ԱՄՆ պաշտպանության նախարարությանը կմատակարարի զինամթերք՝ նախատեսված 116 հազար միավոր արկ 155մմ տրամաչափի...
Աղբյուր` Panorama.am
18:00
Կիրականացվի «Հարության Ավետիս» կանթեղներով երթը
Մարտի 30-ին` ժամը 20-ին, Արարատյան Հայրապետական թեմի առաջնորդանիստ Ս. Սարգիս եկեղեցուց կմեկնարկի «Հարության Ավետիս» խորագրով...
Աղբյուր` Panorama.am
17:49
20-ամյա հղի կնոջ մահվան գործով մեղադրանք է առաջադրվել երեք բժշկի
Քննչական կոմիտեի Լոռու մարզային քննչական վարչությունում քննվող քրեական վարույթի նախաքննության շրջանակներում պարզվել են 2022 թ․ օգոստոսին...
Աղբյուր` Panorama.am
17:32
Մեկնարկել է բարձրագույն կրթություն չունեցող մասնագետների արտահերթ կամավոր ատեստավորումը
ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարությունը, հաշվի առնելով բարձրագույն կրթություն չունեցող մասնագետների հետագա մասնագիտական...
Աղբյուր` Panorama.am
17:21
Հայաստանի և Վրաստանի միջև սահմանազատումն արագ լուծվող հարց չէ. Վրացագետ
«Այսօր մենք նաև քննարկել ենք Հայաստանի և Վրաստանի միջև սահմանազատման գործընթացի ակտիվացման հնարավորությունները»,-մարտի 25-ին...
Աղբյուր` Panorama.am
17:04
Ժաննա Անդրեասյանն ասում է՝ Կոնսերվատորիայի շուրջ ոչինչ տեղի չի ունենում, բայց 6290 ստորագրությունն այլ բան է վկայում
«Կոնսերվատորիայի շուրջ ոչինչ, որևէ իրադարձություն տեղի չի ունենում»,- Ազգային ժողովում քննարկման ժամանակ ասաց ԿԳՄՍ նախարար...
Աղբյուր` Panorama.am
16:21
ՄԻԵԴ-ը նախնական ընդունել է Արթուր Դանիելյանի ու Արմեն Աշոտյանի գործերով գանգատները
Փաստաբան Տիգրան Աթանեսյանը գրում է. «Այսօր Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանից ստացա երկու ծանուցում՝ իմ կողմից ներկայացված...
Աղբյուր` Panorama.am
16:11
Արցախի և արցախահայերի նկատմամբ վարվող քաղաքականությամբ Նիկոլը և Ալիևը վաղուց նույնացել են. Սաղաթելյան
«Վերստին հիշեցնեմ, ՀՀ անվտանգության գլխավոր սպառնալիքը Նիկոլ Փաշինյանն է, այլ ոչ թե Արցախի պետական ինստիտուտները»:
Աղբյուր` Panorama.am
16:10
Հայաստանում բռնության դեպքերի աճի պատճառները՝ հոգեբանի դիտարկմամբ
Ի պատասխան Panorama.am-ի հարցման ՆԳՆ-ն տրամադրել է 2022 և 2023 թվականների և 2024 թվականի առաջին երկու ամիսներին ֆիզիկական ներգործության (ծեծ),...
Աղբյուր` Panorama.am
16:03
«Այրում» գինիում գտել են սինթետիկ ներկանյութ ազորուբին. ՍԱՏՄ-ն Բելառուսից նամակ է ստացել
Արարատի կոնյակի գործարան ՍՊԸ-ում վերահսկողություն կիրականացվի
Աղբյուր` Panorama.am
15:37
Նազենի Հովհաննիսյան. Շատ դժվար անցավ այս անգամ Պահքն ինձ համար
Հաղորդավարուհի Նազենի Հովհաննիսյանը գրում է. «Արաբկիրի Ս. Խաչ եկեղեցում մարդկանց սիրտը բաց էր՝ աղոթքի եւ սիրո համար: Հաղորդվելու և...
Աղբյուր` Panorama.am
15:32
Ամուսնության առաջարկություն՝ «Հայաթ փրոջեքթի» համերգի ժամանակ
«Հայաթ փրոջեքթ» խմբի՝ Գյումրիում տեղի ունեցած համերգներից մեկի ժամանակ բեմում ամուսնության առաջարկություն է արվել։ Բեմ...
Աղբյուր` Panorama.am
15:06
Տղաները պինդ էին. Աղվան Վարդանյանն այցելել է Սամսոնյանին և Սաղաթելյանին
Այսօր «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Աղվան Վարդանյանն այցելել է «Արմավիր ՔԿՀ»-ում կալանքի տակ պահվող Վազգեն...
Աղբյուր` Panorama.am
14:55
Հայկ Մարությանը կուսակցություն է հիմնում
Երևանի նախկին քաղաքապետ Հայկ Մարությանն առաջիկայում կուսակցություն կհիմնի։ Այն կոչվում է «Նոր ուժ»։ Լուրը «Ազատության»...
Աղբյուր` Panorama.am
14:48
Հրազդանի 64-ամյա բնակչի սպանության դեպքի առթիվ նախաձեռնված քրեական վարույթի նախաքննությունը
Քննչական կոմիտեի Կոտայքի մարզային քննչական վարչությունում իրականացված քննչական և վարութային գործողությունների արդյունքում պարզվել են Կոտայքի...
Աղբյուր` Panorama.am
14:45
Ոսկեպարցիներն ասում են՝ ՔՊ-ականները, ովքեր հանձնվող գյուղերն ադրբեջանական են համարում, թող գան ու իրենց ներկայությամբ նման հայտարարություն հնչեցնեն
ԱԺ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության պատգամավոր Տիգրան Աբրահամյանը գրում է.  «Ոսկեպար և Բաղանիս կատարածս այցիս ու...
Աղբյուր` Panorama.am
14:39
ԵԱՏՄ անդամ ենք, զուգահեռաբար ԵՄ և այլ շուկաների ինտեգրման ուղղությամբ ենք աշխատում. Թունյան
«Այս պահին մենք ԵԱՏՄ անդամ ենք, կատարում ենք մեր պարտավորությունները, վճարում ենք ընդհանուր մաքսատուրքերն ու ստանում մեր բաժինը, ընդ...
Աղբյուր` Panorama.am
14:26
Բաքուն ռազմական է հռչակում Ստեփանակերտի մարզամշակութային համալիրը
Հուշահամալիրը հավերժացնելու էր ազգային պայքարի բոլոր զոհերի հիշատակը: Սակայն շինարարական աշխատանքներն անավարտ են մնացել 44-օրյա պատերազմի հետևանքով:
Աղբյուր` Panorama.am
14:10
Երթևեկության կազմակերպման փոփոխություն՝ Երևանի Միկոյան-Գալշոյան փողոցների խաչմերուկում
Երևանում տրանսպորտային հոսքերի անցանելիությունն ավելացնելու նպատակով մարտի 29-ից փորձնական տարբերակով երթևեկության կազմակերպման փոփոխություն...
Աղբյուր` Panorama.am
13:50
Ստեփան Դանիելյան. Հայաստանում ստվերային պետություն գոյություն չունի
Քաղաքագետ Ստեփան Դանիելյանը համարում է, որ Հայաստանում ստվերային պետություն գոյություն չունի, չնայած կա նման տարածված կարծիք։ Կարծիքներից մեկն...
Աղբյուր` Panorama.am
13:38
Սուրենյանց. Փաշինյանը որոշել է Ստեփանակերտի էլիտային ահաբեկել
Քաղաքագետ Սուրեն Սուրենյանցը, անդրադառնալով այսօր կառավարության նիստում Նիկոլ Փաշինյանի հնչեցրած հայտարարություններին, գրում է....
Աղբյուր` Panorama.am
13:24
ՌԴ ԱԳՆ-ն մտահոգված է ապրիլի 5-ին կայանալիք Հայաստան-ԵՄ-ԱՄՆ բարձր մակարդակի հանդիպումով
Հայաստան-Եվրամիություն-ԱՄՆ հանդիպումն անհանգստություն է առաջացնում Ռուսաստանում։ Այս մասին հայտարարել է ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Հիմա Հայաստանին դեմ են տվել 33 քարտեզ. Սուրենյանց
12:51 28/03/2024

Հիմա Հայաստանին դեմ են տվել 33 քարտեզ. Սուրենյանց

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}