Ձեր վստահելի աղբյուրը

Ընտրական օրենսգրքի նախագծով, որն այսօրվանից Ազգային ժողովում դրվեց պաշտոնական քննարկման, նախատեսվում է, որ Հայաստանի Ազգային ժողովում 54 տոկոսն է լինելու կայուն մեծամասնությունը:

Այսօր ԱԺ պետական-իրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նիստում ներկայացնելով Ընտրական օրենսգրքի նախագիծը, կառավարության աշխատակազմի ղեկավար-նախարար Դավիթ Հարությունյանը հայտարարեց, որ 54 տոկոս կայուն մեծամասնություն կա նաև օրինակ եվրոպական այնպիսի երկրում, ինչպիսին Իտալիան է:

Ինչպես են իրականացվելու ԱԺ ընըտրությունները.

Նախ՝ Հայաստանն ունենում է 13 ընտրատարածք: Հարությունյանի ներկայացմամբ, յուրաքանչյուր կուսակցություն պետք է ներկայացնի ընտրական ցուցակ: Ըստ այդմ, ամենամեծ ցուցակը համապետական ընտրությանը մասնակցող կուսակցության ցուցակն է: Կա նաև  թեկնածուների ցուցակներ՝ ըստ տարածքների: Այսինքն՝ յուրաքանչյուր կուսակցություն ներկայացնում է 13 տարածքային ցուցակ և ըստ Հարությունյանի, տարածքային ցուցակում գտնվող յուրաքանչյուր թեկնածու պետք է լինի նաև համապետական ցուցակում:

«Յուրաքանչյուր կուսակցություն ինքն է որոշում ընդգրկե՞լ փոքրամասնություններին իր ցուցակում, թե՞ ոչ: Յուրաքանչյուր կուսակցություն իրավունք ունի 4 ազգային փոքրամասնությունների մինչև 4 ներկայացուցչի ընդգրկել իր ցուցակում: Կարող է նաև չընդգրկել», -հավելեց Հարությունյանը:

Անդրադառնալով 13 տարածքային ցուցակներին`Հարությունյանն ասաց, որ առաջարկվում է, որ 15 հազար ընտրող ունեցող տարածքում պետք է լինի ոչ ավելի, քան մեկ թեկնածու:
Ինչպե՞ս է իրականացվելու ընտրությունը:

Ընտրողն իր ձայնը տալիս է կուսակցությանը՝ նաև ձայն տալով որոշակի թեկնածուին:

«Անշուշտ, ընտրողը կարող է իր ձայնը թեկնածուին չտալ և տալ միմիայն կուսակցությանը: Փաստորեն, ընտրողը յուրաքանչյուր կուսակցության հետ կապված մեկ քվեաթերթիկ է ունենում: Քվեաթերթիկի մի կողմում ներկայացված են լինում կուսակցության առաջին երեք տեղերը զբաղեցնող անձնանց անունները, հակառակ կողմում տվյալ տարածքում կուսակցության թեկնածուների անունները», -ներկայացրեց Հարությունյանը:

Ձայներն ամփոփելուց հետո իրականացվում է մանդատների բաշխման հաշվարկ, որն իրականացվում է Դոնթի բանաձևի սկզբունքով:

Նկատենք, որ Դոնթի բանաձևը տեղերի բաշխման համակարգ է, որը ընդունված է մի քանի տասնյակ երկրներում, ինչպիսիք են Ֆրանսիան, Ճապոնիան, Ֆինլանդիան, Չեխիան և այլն:

Երբ, ըստ Հարությունյանի, պարզվում է, թե որ կուսակցությունն է խորհրդարանական մանդատ ստացել, ապա բաշխումն իրականացվում է երկու մասով:

«Ենթադրենք որևէ կուսակցությանը բաժին է հասել 17 մանդատ: Առաջարկվում է, որ կիսվում են այդ մանդատները՝ 8 մանդատ գնալու է համապետական ցուցակին և 9 մանդատ գնալու է տարածքային ցուցակին: Ինչպես են բաշխվելու տեղերը տարածքների միջև: Այստեղ առաջարկվում է օգտագործել Դոնթի բանաձևը, որը եղել է Վենետիկի հանձնաժողովի առաջարկը: Դոնթի բանաձևի հիման վրա 9 մանդատները կբաշխվեն տարածքների միջև:

Ենթադրենք պատահում է, որ մեկ տարածք ստանում է 2 մանդատ. դրանք լինելու են այն թեկնածուները, որոնք ստացել են առավելագույն ձայներ: Երբ անձը տարածքային ցուցակով համարվում է ընտրված, ապա արդեն Ազգային ժողովում նա հանվում է կուսակցության համապետական ցուցակից: Դրանից հետո կլինի արդեն երկրորդ փուլը՝ երբ մնացած ութ մանդատները պետք է առաջարկվեն համապետական ցուցակից», -նշեց Հարությունյանը:

Եթե մանդատների բաշխումից հետո առաջանում է մի իրավիճակ, երբ ինչ-որ կուսակցություն ստացել է այնքան մեծ թվով ձայն, որ խորհրդարանական ընդդիմությունը Սահմանադրությամբ նախատեսված մեխանիզմներից օգտվել չի կարող, ապա այս դեպքում տեղի է ունենում փոքրամասնության բոնուսների բաշխում:

Օրինակ, Հարությունյանի ներկայացմամբ, եթե մյուս կուսակցությունները, որոնք ստացել են 20 տոկոս ձայն, ապա նրանց մանդատներն ավելացվում են այնքան, որպեսզի սահմանագիծը  հատի 33 տոկոսը:

«Ենթադրենք նման իրավիճակ չկա, ապա արվում է երկրորդ քայլը՝  եթե մի որևէ կուսակցություն արդեն ունի խորհրդարանական կայուն մեծամասնություն, ապա այդ դեպքում ԱԺ ընտրությունները, կարելի է ասել, գրեթե ավարտված են և մնում է կատարել ընդամենը մեկ քայլ՝ հայտարարել և բաշխել մանդատները», -նշեց Հարությունյանը:

ԸՕ նախագիծը մեկ այլ իրավիճակ ևս նախատեսում է. եթե կուսակցւոյթւոնը հավաքել է 50 տոկոս +1 ձայն, ապա այդ դեպքում այդ կուսակցության մանդատներն են ավելացվում, որպեսզի հատվի 54 տոկոս սահմանագիծը: Սա կոչվում է մեծամասնության բոնուս:

«Բայց ենթադրենք, թե որևէ կուսակցություն չունի 50 տոկոս+1 ձայն, ի՞նչ է կատարվում այդ պարագայում, -ասաց Հարությունյանը և ներկայացրեց այդ հարցի լուծումը, -Այս իրավիճակում հնարավորություն է ընձեռվում ձևավորել կոալիցիաներ, որոնք ստանձնում են իրենց վրա կառավարման պատասխանատվությունը:

Բայց այդ կոալիցիաների ձևավորման համար կա սահմանափակում՝ մինչև երեք կուսակցություն կարող են ձևավորել կոալիցիաներ: Եթե նրանց հաջողվեց հատել 50 տոկոս+1 սահմանագիծը, ապա դրանք ևս կստանան մեծամասնության բոնուս, որը դարձյալ Դոնթի բանաձևով կբաշխվի այդ կուսակցությունների միջև:

Եթե այդ կուսակցություններն իրենց մանդատները միավորելով ստանում են 54 տոկոսից ավելի մանդատ, բայց պակաս, քան երկու երրորդը, ապա նրանք պահպանում են իրենց մանդատները: Համարվում է, որ խորհրդարանում ձևավորվել է մեծամասնություն և ԱԺ ընտրությունները կարող են ավարտված հայտարարել»: