Սամվել Բաբայանի գործողությունները համարում եմ դիվերսիա մեր հասարակության, ինքնիշխան պետության հանդեպ. Լևոն Մնացականյան
«Ինձ համար ցավալի է, որ Պաշտպանության բանակի նախկին հրամանատարը կարծում է, թե ապրիլյան հարձակումը հակառակորդի դիվերսիոն գործողություն էր», -Արցախի հանրային հեռուստաընկերությանը տված հարցազրույցում հայտարարել է ԼՂՀ Պաշտպանության բանակի հրամանատար Լևոն Մնացականյանը՝ մեկնաբանելով ԼՂՀ ՊԲ նախկին հրամանատար Սամվել Բաբայանի հայտարարությունը, թե ապրիլի սկզբին Ադրբեջանը սահմանին դիվերսիոն գործողություն է ձեռնարկել։
Ներկայացնում ենք Արցախի պաշտպանության բանակի հրամանատար, գեներալ-լեյտենանտ Լևոն Մնացականյանի հարցազրույցը Արցախի հանրային հեռուստաընկերությանը
ԱՀՀ. -Ապրիլյան առճակատումից երկու ամիս է անցել, ինչպե՞ս կգնահատեք ՊԲ այդ օրերի գործողությունները:
Լևոն Մնացականյան.- Նորից կվերահաստատեմ իմ նախկին ասածները, մեկ անգամ ևս փաստենք, որ ՊԲ անձնակազմը կատարել է իր առջև դրված մարտական խնդիրները: Կարող եմ փաստել, որ ՊԲ անձնակազմը տիրապետում է իր զինանաոցում գտնվող զինատեսակներին, անձնակազմի և ստորաբաժանումների պատրասատակամությունը գտնվում են այնպիսի վիճակում, որ հնարավորություն է տալիս կատարել իր առջև դրված խնդիրները, ինչը ապացուցվեց քառօրյա պատերազմի օրերին:
ԱՀՀ.- Ոմանց կարծիքով` ապրիլյան առճակատումը ոչ թե լայնամասշտաբ պատերազմ էր, այլ դիվերսիոն գործողություն ընդամենը, որքանո՞վ է այս գնահատականը համապատասսխանում իրականությանը:
Լևոն Մնացականյան.- Իհարկե, եթե նման գնահատական տային քաղաքացիական անձինք կարելի է ինչ-որ տեղ հասկանալ այդ մարդկանց, որովհետև մարդիկ չեն տիրապետում, ինչ է մարտավարությունը, ինչ է ռազամավարությունը, բայց, եթե նման կարծիք հայտնում են նախկինում զինվորական բարձր պաշտոն զբաղեցրած անձնավորություններ, առավել ևս բանակի նախկին նախարարը, ինձ համար դա ցավալի է, որովհետև չեն հասկանում` ինչ է նշանակում դիվերսիոն հետախուզական գործողություններ, մինչև վերջ չեն վերլուծում ինչպիսի նպատակներ է հետապնդում դիվերսիոն հետախուզական խմբերի գործողությունները: Նշեմ, որ դիվերսիոն խմբերը իրենից ենթադրում է սահմանափակ ոժերով սահմանափակ խնդիրների կատարում, ինչ-որ տեղ եղանակային փակ և բարդ տեսանելիության պայմաններում, որի ընթացքում հնարավոր է կիրառել այլ զորատեսակների և սահմանափակ ուժեր և միջոցներ. այն, ինչ մենք չենք տեսել այդ մարտական գործողությունների ժամանակ: Այդ մարտական գործողությունների ժամանակ ականատես ենք եղել, որ հակառակորդը շփման գծի մոտավորապես մինչև 200 կմ հատվածում կիրառել է հատուկ նշանակության ջոկատայիններ: Ես մեկ անգամ նշել եմ, որ 73-րդ խմբի անձնակազմի փաստաթղթերը եղել են մեզ մոտ, դա արդեն ենթադրում է 1000 հոգուց ավելի հատուկջոկատայինների կիրառում:
Մենք ականատես ենք եղել 200-ից ավելի տանկերի կիրառման, ականատես ենք եղել զորամասերի, զորամիավորումների կիրառման բոլոր ուղղություններով` և' հյուսիսային, և' հարավային, և' կենտրոնական: Ականատես ենք եղել խոշոր տրամաչափի զանգվածային, համազարկային ռեակտիվ համակարգի կիրառման, ականատես ենք եղել խոշոր տրամաչափի փողային հրետանու կիրառման, ականատես ենք եղել արդի անօդաչու սարքերի կիրառման, ականատես ենք եղել հարվածային ԱԹՍ-երի կիրառման: Եվ այդ ամենի կիրառումը ընդամենը 3 օրվա ընթացքում: Ավելին, այդ երեք օրվա ընթացքում հակառակորդն արձակել է այնքան հրթիռ և արկ, որ չի կիրառվել մեր նախորդ մարտական գործողությունների` 92-94թթ-ի մեկ տարվա ընթացքում: Եթե մենք վերլուծելու լինենք նախորդ պատերազմի ընթացքում արձակած արկերի թիվը, ապա չի հասնում 100 հազարի, բայց այս պատերազմական գործողությունների ընթացքում հակառակորդի կողմից արձակվել է, մեր գնահատմամբ, մինչև 20 հազար արկ: Եվ դա երեք օրվա ընթացքում, ու ասում են` չի եղել հրետակոծություն: Իհարկե, ինչպես կլասիկ մարտն է ենթադրում, հրետանային նախապատրաստում չի եղել, բայց դա չի նշանակում, որ հրետանի չի կիրառվել և մարդկանց հիշողությունը երևի թե թույլ չի տալիս նրանց վերհիշելու, համեմատականներ տանելու նախորդ մեր գործողությունների և ապրիլյան գործողությունների հետ, ու տարբերել` ո՞րն է դիվերսիոն հետախուզական խմբերի գործողությունը, ո՞րն է լայնամասշտաբ հարձակումը: Դա միայն մի տեսակետը չի, ասեմ, որ շատ զինվորականներ համամիտ են մեր կարծիքների հետ:
ԱՀՀ.-ՊԲ նախկին հրամանատարը նաև բանակի ներկայիս հրամանատարաությանն է բավականին սուր քննադատության ենթարկում` նշելով, որ քառօրյա իրադարձությունների ժամանակ սխալներ են թույլ տվել, որոնք էլ պատճառ են դարձել հայկական կողմի կորուստներին:
Լևոն Մնացականյան.- Դա լոկ հայտարարություն է, կարելի է նման կերպ հայտարարել բոլորի վերաբերյալ, որ սխալներ են թույլ տվել, իսկ որո՞նք են սխալները, նա ընդհանրապես չնշեց, եթե այդպիսին եղել են: Ես համարում եմ, որ ԶՈւ, ՊԲ ղեկավար կազմի կողմից սխալներ թույլ չեն տրվել, բոլորն իրենց պարտականությունները կատարել են համաձայն զբաղեցրած պաշտոնների: Իհարկե, այնտեղ ներկայացվում է, որ ունեցել են կորուստներ և այլն, ես չեմ ժխտել, որ ունեցել ենք որոշակի տարածքային կորուստներ, բայց դա ռազմավարական կամ մարտավարական տեսանկյունից հաջողություն չէ անվանի թշնամու կողմից: Ես իրենց ԶՈւ հարձակողական գործողությունները համեմատել եմ վաշտի կամ դասակի մարտական խնդրի հետ` կապված խորության հետ, որովհետև այն խորությունները, որոնք իրենք ունեցել են, կարելի է համեմատել այդ ստորաբաժանումների հետ:
Դա համարել հաջողություն ամբողջ զինված ուժերի համար, իհարկե, պարտություն է հակառակորդի կողմից: Ես կասեի ավելին, եթե մարդիկ իրականացնում են այդպիսի վերլուծականներ, ապա կառաջարկեի վերլուծել 94 թվականի հունվար-փետրվար ամիսներին տեղի ունեցած դեպքերը, երբ մեկ օրվա ընթացքում հարավային ուղղությամբ` հակառակորդի ճնշման տակ, 21 կիլոմետր տարածք հանձնել են: Ո՞վ էր եղել այդ ժամանակ հրամանատարը, Ձեր կողմից նշված անձնավրությունը, իսկ եթե համեմատելու լինենք այն ժամանակվա հարաբերակցությունը, իհարկե, եղել է ի օգուտ մեզ: Բայց ինչպե՞ս ստացվեց. ես կառաջարկեի տվյալ մարդկանց` վերլուծելու ժամանակ ընդլայնված վերլուծականներ անել, հիշողությանը զոռ տալ և վերհիշել այն, ինչ տեղի է ունեցել: Կառաջարկեի, որպեսզի նման հայտարարություններով հանդես չգան:
ԱՀՀ.- Ի դեպ, մեղադրանքներում նաև առանձին կետեր կան, մասնավորապես, որ բանակի այսօրվա հրամանատարությունը սթափ չի վերլուծում, նաև պաշտպանական համակարգեր չեն ստեղծվում:
Լևոն Մնացականյան.-Ի՞նչ է նշանակում պաշտպանական համակարգ: Միգուցե Ձեր նշած անձնավորությունը գիտի, թե ինչ է իրենից ներկայացնում պաշտպանական համակարգը: Միգուցե, եթե նա գործոություններից հետո ևս գրեթե վեց տարի պաշտոնավարել է բանակի հրամանատարի պաշտոնում, ստողծել է արդյոք ինքը այդ պաշտպանական համակարգերը: Հեռավորութոյւններ է նշում` 200, 300 չպետք է թույլ տանք... այդ պաշտպանական համակարգերը ստեղծելուց, մարտական գործողությունների ընթացքում: Նշեմ, որ 96 թվականին, հենց իր պաշտոնավարման օրոք, մեր առաջնային գշի հենց դիմաց սկսել են 50, 100 մետր խորությամբ տեղադրել սյուներ, գծանշել, կարելի է պայմանականորեն ասել, սահմանները:
Եթե 200-300 մետր չպետք է թույլատրենք, ինչո՞ւ է ինքը գծանշել այդ սահմանները, փշալարերով գծանշումն իրականացրել: Բացի այդ, իր պաշտոնավարման օրոք մենք ունեցել ենք դիրքեր, որոնց միջդիրքային տարածությունը եղել է ընդամենը 50 մետր ինչո՞ւ է թույլ տվել հակառակորդին 50 մետր հեռավորության վրա դիրքեր տեղադրել: եղել են բոլոր ուղղություններում, մեծ քանակությամբ նման դիրքեր: Ավելին ասեմ, իր պաշտոնավարումից հետո, առ այսօր, մեր պաշտպանական համակարգերը կատարելագործվել են, զարգացել են: Այսօր էլ այդ ուղղությամբ համապատասխան աշխատանքներ տարվում են, եթե համեմատականներ անցնակցնելու լինենք 90-ականների և այսօրվա մեր համակարգերի միջև, ապա կարելի է ասել, որ բոլոր առումներով խտությունները մի քանի անգամ գերազանցում են 90-ականների խտություններին:
ԱՀՀ. -Պարոն Մնացականյան, հարցերը բխում էին դեռ Երևանում տված հարցազրույցից: Ինչպես գիտեք` երկար տարիների բացակայությունից հետո Սամվել Բաբայանն արդեն Արցախում է, ինչպե՞ս եք ընդունում նրա վերադարձը:
Լևոն Մնացականյան.- Եթե այցելեր իր Հայրենիք, տեսակցելու իր հարազատներին, մտերիմներին, ծնողներին, ես դա կընդունեի նորմալ, բայց երեկվա իրադարձություններ, որ տեղի են ունեցել մեր հուշահամալիրում և Վերածննդի հրապարակում, ես կասեի, որ ամեն ինչ դեռ պարզ չի, որովհետև իր հայտարարությունները ներառում են պաշտոնափոխություններ: Իր ընկերների հայտարարությունները ներառում են նույնի շարունակությունը, դա ես համարում եմ վտանգավոր, ոչ հարիր նախկինում նման պաշտոն զբաղեցնող անձնավորությանը:
Ինձ համար հասկանալի կլիներ, եթե նրա կողմից քայլեր ձեռնարկվեր համերաշխության բարձրացման, տրամադրությունների ստեղծման` մեր ընդհանուր հաջողությունների համար։ Իսկ հիմա ինձ համար անհասկանալի է, և իր գործողությունները համարում եմ որպես դիվերսիոն գործողություն մեր հասարակության, ինքնիշխան պետության, նրա պաշտպանության հանդեպ: Միայն այն, ինչ երեկ տեղի է ունեցել և' հուշահամալիրում, և' Վերածննդի հրապարակում, այս հետպատերազմյան տարիներին հակառակորդին այդքան ներքաղաքական խմորումներ իր գործողությունները չի բերել, ինչքան որ դրանք են բերել մեր հասարակությանը` ապակայունացնելով մեր վիճակը: Իհարկե, դա անընդունելի է, մեր հասարակությունը դրան համարժեք պատասխանը, իր գնահատականը պետք է տա:
Հարակից հրապարակումներ`
Լրահոս
Տեսանյութեր
Արևմտյան Հայաստանի ու արդեն Արցախի հուշարձանները՝ «ցեղասպանված հուշարձաններ»
