Ձեր վստահելի աղբյուրը

Երեխաների սնուցման առկա իրավիճակը

Ոչ թե հայկական խոհանոցն է վատ, այլ ժամանակակից հայի սննդակարգը: Նման համոզման է Պարենային իրավունքի փորձագետ, Սննդամթերքի անվտանգության դոկտոր Դավիթ Պիպոյանը:

Նրա խոսքով, հայկական խոհանոցը շատ մոտ է միջերկրածովային խոհանոցին, որն այսօր աշխարհում հանդիսանում է լավագույն սննդակարգերից ու խոհանոցներից մեկը: Այն շատ հարուստ է հակաօքսիդանտներով, իսկ դա հիվանդությունների կանխարգելման համար ունի կարևոր նշանակություն:

«Պետք է հասկանալ, թե որքանով է ժամանակակից հայը մոտ կանգնած այդ խոհանոցին»,-ասաց նա:

Սխալ սննդային սովորույթները, ճիշտ սնուցման ենթակառուցվածքների ու մշակույթի բացակայությունը, ոլորտում իրազեկման ու կրթության պակասը հանգեցրել են առկա իրավիճակին:

Մասնագետը եկել է եզրակացության, որ հայաստանցիների մեծ մասի գրաֆիկը, ինչպես նաև դպրոցական ու կրթական համակարգը թույլ չեն տալիս օրվա ընթացքում պահպանել ճիշտ սնուցման կանոնները:

«Երեխայի հետ տանից սնունդ դնելը խնդրի լուծում չէ: Մենք դպրոցներում չունենք ճաշարան, գոնե տարրական դասարանների երեխաների համար սննդակարգը պետք է կազմվի մասնագետների կողմից: Այդ տարիքից պետք է երեխայի գիտակցության մեջ մտցվի, թե որն է առողջ սնուցումը, թե ինչպիսի սննդատարրերից պետք է բաղկացած լինի առողջ սնունդը, թե ինչ դեր ունեն սպիտակուցները, ածխաջրերը, վիտամիները»,-շեշտեց նա:

Սննդագետը մատնացույց է անում առաջադեմ երկրների փորձը, որտեղ կրթական հաստատությունների մենյուն կազմվում է որակավորում ունեցող մասնագետի կողմից, ապա ուղարկվում է պետական լիազոր մարմնին, որն ուսումնասիրությունից ու անհրաժեշտ ուղղումներից հետո նոր հաստատում է սննդակարգը:

Պիպոյանն ընդգծում է, որ անվտանգ սնունդը ու առողջ սնուցումը բացարձակ տարբեր բաներ են: Օրինակ, բուլկին անվտանգ է, բայց դպրոցում բուլկի (այն պարունակում է  ածխաջրեր) ուտելով, երեխան չի ստանում իրեն անհրաժեշտ սպիտակուցները, ճարպերը, վիտամիները, այսինքն միակողմանի և չհավասարակշռված սնուցումը, որքան էլ անվտանգ մթերքներից բաղկացած լինի, չի կարող կոչվել առողջ:

Առողջ սնուցման հիմքը դրվում է փոքր տարիքից

Չիպսերից, գազավորված ըմպելիքներից, շոկոլադից կախվածության մեջ գտնվող փոքրիկների ծնողներին սննդագետը  հորդորում է՝  երեխային փոքր տարիքից սովորեցնել բնական համերի: Դա ավելի առողջարար է և օգտակար: Եթե երեխան փոքրուց սովորեց բնական համերի, ապա արհեստական բուրավետիչներից, համերից ու հավելումներից կամաց-կամաց կհրաժարվի:

Սննդամթերքի անվտանգության դոկտորը խորհուրդ է տալիս օրինակ, խանութից յոգուրտ գնելու փոխարեն, այն պատրաստել տանը, ձեռնպահ մնալ երեխաներին մայոնեզ, թթվասեր տալուց:

«Հայկական խոհանոցում մենք ունենք երկու հրաշք մթերքներ՝ մեր մածունն է, մեր «Նարինեն է», երրորդն էլ կա՝ կեֆիր: Յոգուրտը փորձեք պատրաստել տանը՝ անարատ մածունին ավելացնել մի փոքր դարչին կամ վանիլ»,-նշեց սննդագետը:

Մասնագետի հաշվարկով, դպրոցահասակ երեխաներն օրական անհրաժեշտ էներգիայի 35 տոկոսը պետք է ստանա դպրոցում, իրավունք չկա ճաշը բաց թողնել:

«Այդ 35 տոկոսը կազմում է 520-810 կալորիա:  Դրանից 10-15 տոկոսը պետք է կազմի պրոտեին կամ 15-30 գրամ,  ճարպերը՝ 30 տոկոսը կամ 18-20 գրամ, ածխաջրածիներ՝ 55-60 տոկոս, որը կազմում մոտ 80 գրամ, այստեղ շաքարը թույլատրվում է մինչև 15 գրամ: Նաև ունենք կալցիումի, երկաթի, թաղանթանյութի պահանջ»,-թվարկեց նա:




Դպրոցներում  պետք է լինեն մշակված ուղեցույցներ, և այն կառույցները, որոնք չեն հետևի դրանց, ըստ մասնագետի, պետք է ենթարկվեն պատասխանտվության: Ուղեցույցներով պետք է դասակարգվեն անհրաժեշտ սննդատարրերը և սննդամթերքի ցանկը, օրինակ շաբաթվա ընթացքում քանի անգամ կարելի է  օգտագործել բրինձ, գազար, հնդկաձավար և այլն:

Եթե երեխան դեռ դպրոցահասակ չի, մանկապարտեզ էլ չի գնում, Պիպոյանը ծնողներին խորհուրդ է տալիս, երբեք երշիկ, նրբերշիկ չտալ: Դրանք մեծ քանակությամբ սննդային հավելումներ են պարունակում:

Ընդհանրապես նա մեծահասակներին էլ խորհուրդ է տալիս կասկածելի կազմ, բաղադրություն, անվտանգություն ունեցող երշիկի, նրբերշիկի փոխարեն օգտագործել բնական հումքից պատրաստված ֆիլեներ ու պրոշուտտոներ:

Ինչ վերաբերում է շոկոլադին, ապա մասնեգտն ընդգծում է, որ երեխայի սննդի մեջ բոլոր տիպի շաքարները պետք է կազմեն 10 տոկոսից քիչ, իսկ մինչև երեք տարեկաններինը՝ ավելի քիչ:

«Թեյի մեջ 4 թեյի գդալ շաքարավազ լցնելով ծնողին թվում է, թե երեխային մեծ լավություն են անում»,-նկատեց նա:

Ի՞նչ տալ նախաճաշին, ճաշին ու ընթերիքին

Օրական անհրաժեշտ կալորիաներից բացի, երեխան պետք է անպայման ստանա իրեն անհրաժեշտ սննդատարերը: Նախ, երեխայի սննդակարգում  պարտադիր պետք է լինեն՝ միրգը, բանջարեղենը, ընդեղենը, միսը, ձուկը, լոբազգիները, կաթնամթերքը:

«Շատ կարևոր է, որ երեխան երեք անգամ սնվի: Չի կարելի ճաշերից որևէ մեկը բաղ թողնել»,-ընդգծեց Պիպոյանը:

Օրգանիզմի համար անհրաժեշտ շաքարը երեխան պետք է ստանա առավոտյան՝ բլիթներ: Դրանք ընտրելու հարցում  պետք է զգոն լինել: Սննդագետը խորհուրդ է տալիս վերցնել վարսակի բլիթները, որոնց մեջ մի փոքր շոկոլադ կա: Բլիթները կարելի է  պատրաստել տանը: Առավոտյան կարելի է երեխային տալ թեյ, կաթնամթերք:

Ճաշին երեխային պետք է տալ մի օր բրինձ, մի օր՝ հնդկաձավար, սպիտակուցներ ստանալու համար հավի, հնդուհավի միս, ձուկ, զեյթունի ձեթով պատրաստված կանաչ աղցաններ, որոնք թանթանյութի մեծ պաշար ունեն, կաղամբ, գազար, բազուկ:

Ընթրիքը պետք է լինի ավելի քիչ  կարբոհիդրատներ պարունակող, սննդագետը խորհուրդ է տալիս երեկոյան բանջարեղենով պատրաստված ճաշատեսակներ տալ՝ գազարով, բազուկով պատրաստված սուպեր, որոնք հակաօքսիդանտներ են պարունակում: Երեխաներին պետք է տալ թարմ լոլիկ, վարունգ, որոնք բնականոն աճի ու զարգացման համար կարևոր են: