Ձեր վստահելի աղբյուրը

Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը դիմել է Հայաստանի իշխանություններին՝ կապված «Կյանքի խոսք» կրոնական կազմակերպության դիմումի հետ։

Հայաստանում 1993թ.-ից գրանցված «Կյանքի խոսք» կրոնական կազմակերպությունը և նրա ղեկավար Արթուր Սիմոնյանը դիմել են ՄԻԵԴ 2013թ.-ի մայիսի 8-ին։ Դիմումատուներին ՄԻԵԴ-ում ներկայացնում է փաստաբան Արա Ղազարյանը։

Հայցվորները դիմել են ՄԻԵԴ՝ հենվելով Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի հիման վրա (արդար դատաքննության իրավունք), քանի որ, ինչպես նշվում է, վճռաբեկ դատարանը մերժել է ընդունել իրենց դիմումը տպագրական սխալի պատճառով, որով էլ խախտվել է դատարանի մատչելիության իրավունքը։

Հայցվորները բողոքում են նաև Կոնվենցիայի 9-րդ հոդվածի հիմքով (մտքի, խղճի և կրոնի ազատություն), նշելով, որ առաջին ատյանի դատարանի եզրակացությունը, որով աղանդ բառի կիրառումը հայցվողների հետ կապված արդարացված է, խախտել է կրոնական հարցերում չեզոքություն ու անկողմնակալություն դրսևորելու պետության պարտավորությունը։

ՄԻԵԴ-ը կողմերին ուղղված հարցերում նշում է՝
1․Արդյո՞ք վճռաբեկ դատարանի կողմից դիմումատուների բողոքի մերժումը խախտում է դատարանի մատչելիության իրավունքը՝ Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի առաջին կետով։
2․Արդյո՞ք եղել է դիմումատուների՝ կոնվենցիայի 9-րդ հոդվածով երաշխավորված մտքի, խղճի և կրոնի ազատության խախտում։ Մասնավորապես, արդյո՞ք առաջին ատյանի դատարանի կողմից դիմումատուների վերաբերյալ «աղանդ» բառի օգտագործումն  արդարացնում է պետության կողմից կրոնական հարցերի վերաբերյալ չեզոքություն ու անկողմնակալություն պահպանելու պարտավորության խախտումը։

ՄԻԵԴ կայքում հրապարակված գործով ներկայացված հանգամանքներում նշվում է, որ 2011թ․-ին իշխանությունները հետաքննություն սկսեցին  Կ․Ա․-ի (Կարեն Արայան- խմբ․) նկատմամբ՝ պոռնոգրաֆիկ նյութեր տարածելու ու անձնական գաղտնիության իրավունքի խախտման մեղադրանքով։ Ըստ մեղադրանքի, Կ․Ա-ն համացանցում հրապարակել էր մասնավոր կյանքին վերաբերող նյութեր, որտեղ նա մասնավորապես սեռական հարաբերություն էր ունենում Ա․Ս․ (Անժելա Սարգսյան-խմբ․) անունով կնոջ հետ։ Միջադեպը առաջացրել էր հանրային մտահոգություն ու հանգեցրել բանավեճի՝ մի կողմից մարդու անձնական կյանքի գաղտնիության հարգման, մյուս կողմից պոռնկագրական նյութեր տարածելու պատասխանատվության հետ կապված։

Այս գործով ԶԼՄ-ներում տեղի են ունեցել բազում հրապարակումներ, որոնց մի մասում եղել են շահարկումներ, որ Ա․Ս․-ն հանդիսանում էր «Կյանքի խոսքի» հետևորդ։ Այնուհետ ԶԼՄ-ներում եղան մեղադրանքներ՝ ուղղված դիմումատուներին, այն շահարկումներով, որ Ա․Ս․-ն ենթադրվում էր կազմակերպության անդամ լինելու մեջ։

2011թ․-ին հոկտեմբերի 19-ին «Իրավունք հետաքննություն» թերթը հրապարակել էր ծաղրանկար, որում կազմակերպության ղեկավար ու ՄԻԵԴ դիմումատու Արթուր Սիմոնյանը պատկերվել է որպես քահանա՝ հագուստի վրա գրված «Կյանքի խոսք»՝ թեքված դեպի կիսամերկ կինը, ով, ըստ երևույթին, Ա․Ս․-ն է։ Թերթի հոդվածքը վերնագրված է եղել «Աղանդախառն պոռնոլուսանկարների թեման «ծաղկեց» մանկապղծության մեղադրանքով»։ Հոդվածում «աղանդ» բառը հասցեագրվել է կրոնական կազմակերպությանը։

Այս նկարը 2011թ․-ի հոկտեմբերի 25-31-ին վերահրատարակվել է «Արգումենտի նեդելի վ Արմեննիի» ռուսալեզու շաբաթաթերթում ու վերնագրվել «История с сектатнтством и порнухой»։ Նշվում է, որ Ա․Ս-ն եթերում ասել է, որ երբեք չի եղել «Կյանքի խոսք»-ի կամ որևէ այլ կրոնական կազմակերպության անդամ։

Գործի փաստական հանգամանքներում նշվում է, որ Իրավունք Հետաքննությունն ու նրա գլխավոր խմբագիրը հետագայում կրկին նմանատիպ հրապարակումներ են արել դիմումատուների վերաբերյալ ու անգամ կոչ արել միանալ ընդդեմ դիմումատուների արշավին։

2011թ․-ի նոյեմբերի 18-ին դիմումատուները դիմել են առաջին ատյանի դատարան ընդդեմ Իրավունք մեդիա ՍՊԸ-ի՝ դատարանից խնդրելով վիրավորանքի հիմքով պարտավորեցնել լրատվամիջոցներին հրապարակել ներողություն ու վճարել փոխհատուցում՝ իրենց արժանապատվությանը հասցված վնասի համար։ Դիմումատուները նաև պնդել են, որ «աղանդ» բառն ունեցել է բացասական իմաստ ու նվաստացրել ու վիրավորել է կրոնական խմբի հետևորդներին։ Նշվում է, որ կրոնական կազմակերպությանն աղանդ անվանելը ազդել է մարդկանց վրա ու խանգարել նրանց դառնալ կազմակերպության հետևորդ։ Դատարան է ներկայացվել «աղանդ» բառի նշանակությունը՝ տարբեր աղբյուրներին հղումներով։

2012թ․-ի մարտի 22-ին պատասխանող կողմը դիմել է Հայ առաքելական եկեղեցուն ու խնդրել պարզաբանել՝ արդյո՞ք եկեղեցին կապ ունի կազմակերպության հետ, թե ոչ, ու արդյո՞ք այն «աղանդ» է։ Հայ առաքելական եկեղեցու պատասխանում նշվել է, որ եկեղեցին ոչ մի կապ չունի կազմակերպության հետ ու որ այն «աղանդ» է, քանի որ նրա հավատամքը շեղված է Հայ առաքելական եկեղեցու ճշմարիտ հավատից ու սկզբունքներից։

2012թ․-ի մարտի 23-ին տեղի է ունեցել դատական նիստ ու ակտիվիստների բողոքի ակցիա՝ «Ոչ ասենք աղանդների». «Ոչ  Կյանքի խոսքին», «Կյանքի խոսքն աղանդ է» կարգախոսներով։
2012թ․-ի հուլիսի 31-ի վճռում դատարանը մերժել է դիմումատուներին ու գտել, որ վիճարկվող հրապարակումները չեն պարունակում զրպարտչություն կամ վիրավորանք ու պաշտպանել է պատասխանող կողմի խոսքի ազատությունը։

Դիմումատուները 2012թ․-ի նոյեմբերի 8-ին դիմել են վերաքննիչ դատարան, որը ուժի մեջ է թողել առաջին ատյանի դատարանի վճիռը։ 2012թ․-ի դեկտեմբերի 3-ին դիմել են վճռաբեկ դատարան՝ բողոքարկելով վերաքննիչ դատարանի վճիռը, սակայն բողոքի վերջին պարագրաֆում դատարանից խնդրել են բեկանել առաջին ատյանի դատարանի վճիռը։

2013թ․-ի հունվարի 16-ի որոշմամբ վճռաբեկ դատարանն անընդունելի է համարել բողոքը՝ վերոնշյալ սխալի հիմքով։ 2013թ․-ի փետրվարին հայցվորները ներկայացրել են նոր ուղղված տարբերակով բողոքն ընդդեմ վերաքննիչ դատարանի, որը մերժվել է վճռաբեկի կողմից՝ ժամկետանց լինելու պատճառով։

ՄԻԵԴ կոմունիկացիայի մեջ մեջբերվում է նաև ՀՀ քաղաքացիական օրենսգիրքը, որը կարող է սահմանել ժամկետ՝ ընթացակարգային ճշտումների ու բողոքի կրկին ներկայացման համար։

Հեղինակ՝ Աննա Մկրտչյան