Ադրբեջանական սոփեստության առանձնահատկությունները
Խորհրդային տարիներին թևավոր դարձած մի ասույթ կար` «Իսկ Ձեր մոտ նեգրերին լինչի դատաստանի են ենթարկում» (А у вас негров линчуют), որով պատասխանում էին մարդու իրավունքների շուրջ ԱՄՆ կողմից հնչեցված քննադատություններին: Սա Tu quoque (դու նույնպես) կոչվող կանխամտածված տրամաբանական սխալի` սոփեստության ձև է, որի միտքն այն է, երբ որ մեկին քննադատում են ինչ-որ բան մեջ, նա որպես հակափաստարկ նշում է, որ քննադատողը կամ մեկ այլ անձ նմանատիպ արարք է կատարել և այդ կերպ փորձում է շեղել քննադատությունը:
Այսօր այս հնարքը լայնորեն կիրառում է ադրբեջանական քարոզչամեքենան, ում ինչ հարցով որ քննադատեն, նրա առաջին փաստարկներից է արդեն կլիշե դարձած` «Հայաստանը գրավել է Ադրբեջանի տարածքի 20%» կամ «Հայաստանն էլ չի անում» և նմանատիպ այլ ձևակերպումներ:
Սոփեստության այս ձևը թերևս Ադրբեջանում ամենատարածված ու սիրվածներից մեկն է: Դրան կարելի է հանդիպել ամեն օր ու ամենուր:
Եվրոպայի խորհուրդը քննադատում է Ադրբեջանին քաղբանտարկյալ Իլգար Մամմադովի վերաբերյալ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի վճիռը չկատարելու համար, Ադրբեջանը պատասխանում է` մյուսներն էլ չեն կատարում վճիռները:
Ընդհանրապես մարդու իրավունքների ոլորտում քննադատությանն ի պատասխան` Ադրբեջանը նշում է, որ իր տարածքներն «օկուպացված են» ու կան մեկ միլիոն «տեղահանվածներ», ու ավելի լավ է նրանց իրավունքները պաշտպանել:
Սոփեստության մյուս ձևը, որը լայնորեն կիրառվում է Ադրբեջանում, Ad hominem կոչված հնարքն է, երբ փաստարկին պատասխանելու փոխարեն հարձակվում են այն ներկայցնող անձի վրա: Այսպես ԵԽ գլխավոր քարտուղար Թորբյորն Յագլանդի անձը դարձավ ադրբեջանական քարոզչամեքենայի թիրախը, այն բանից հետո, երբ նա հանդես եկավ Ադրբեջանի հասցեին կոշտ քննադատությամբ:
Կամ ավելի մոտիկ օրինակ: Հոկտեմբերի 16-ին Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահների հանդիպումից հետո նախագահ Սարգսյանը հանդես եկավ հայտարարությամբ, որին ըստ էության պատասխանելու փոխարեն նախագահ Ալիևի օգնական Նովրուզ Մամեդովն անցավ անձնական դաշտ` կրկին «փայլատակելով» տրամաբանական սխալներով:
Սոփեստության ադրբեջանական տարբերակում կիրառելի է նաև այսպես կոչված թեզիսի գաղտնափոխման կամ նենգափոխման հնարքը: Բերենք մի օրինակ: Այսպես. Ադրբեջանում շատ են սիրում կրկնել, որ իրենք անկախ արտաքին քաղաքականություն են վարում, ինքնիշխան են, ոչ մեկից կախված չեն և պայքարելու են իրենց ինքնիշխանության համար: Առաջին հայացքից բավականին ազնիվ թվացող այս մղման հետևում Ադրբեջանում հաճախ թաքցնում են հենց արտաքին քաղաքական ձախողումները: Երբ Եվրոպական քաղաքական լանդշաֆտից Ադրբեջանի «իզգոյացումը» ներկայացվում է որպես երկրի ինքնիշխանության բարձր մակարդակ ունենալու հետևանք, ապա գործ ունենք դասական նենգափոխման հետ:
Այսպես, Եվրոպայի խորհրդում սկսվել է Ադրբեջանի անդամակցության հնարավոր դադարեցման գործընթացը, իսկ ադրբեջանցի «հայրենասերները» կոչ են անում հնարավորինս շուտ դուրս գալ այդ «անիմաստ» կառույցից ու դրա մաս կազմող դատարանից, քանի որ դրանք խաթարում են երկրի սուվերենությունը:
Այստեղ թերևս տեղին է նշել, որ ժամանակից աշխարհում բացարձակ ինքնիշխան պետություն գոյություն ոչ միայն չի կարող ունենալ, այլ նույնիսկ նպատակահարմար էլ չէ: Պետությունների միջև արդյունավետ փոխգործակցությունը և անդամակցությունը միջազգային կազմակերպություններին բխում է պետական շահերից, այլ ոչ թե հակառակը:
Եթե հարցին նայենք ռեալպոլիտիկի տեսակետից, ապա միջազգային հարաբերություններում սեփական կամքը կարող են պարտադրել մի քանի մեծ պետություններ: Վերջիններս թեև հակված են լինում միակողմանի լուծումներին, այդուհանդերձ անդամակցում են տասնյակ միջազգային կազմակերպությունների: Այնպես որ, Ադրբեջանի փորձերը ներկայացնելու իր արտաքին քաղաքականությունը որպես ինքնուրույն և անկախ, ոչ այլ ինչ են, քան սոփեստություն:
Լրահոս
Տեսանյութեր
Եթե մտանք նոր սահման գծելու տրամաբանության մեջ, մենք մեր բոլոր սահմանները կկորցնենք. Փաշինյան