Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հայերս ստեղծագործ ազգ ենք, սիրում ենք ամեն ինչում լինել տարածաշրջանում առաջինն ու աննախադեպը։ Երբեմն էլ հավակնում ենք համաշխարհային դափնիների՝ հիմնականում ամենահին կատեգորիաներում․ հիշենք միայն ամենահին կոշիկը, ամենահին «գինեգործարանը», առաջին քրիստոնյա ազգը, ժամանակակից բազմաթիվ տարածաշրջանային կենտրոնները և այլն։

Պետական խորհրդանիշների առումով ևս միտում կա առաջնորդվելու այս սկզբունքով։ Այսպես, մեր զինանշանի վրա ավելի շատ կենդանիներ կան քան Վրաստանի, Ադրբեջանի, Ռուսաստանի, Թուրքիայի և Իրանի զինանշաներն իրար հետ վերցրած։ Թերևս այս սկզբունքին հետևելու պատճառով է, որ ուզում ենք փոխել օրհներգը․ այն կարծես թե պակաս ռազմահայրենասիրական է, քան կարող էր լինել։ Նույն մաքսիմալիստական մոտեցման պատճառով հնարավոր չի լինում ձևավորել ազգային կոնսենսուս ազգային սիմվոլիկայի շուրջ։ Չենք կարողանում համաձայնել, ում հուշարձանը դնել Հանրապետության հրապարակում։

Մի քանի տարի առաջ Ռուսաստանում մի հարցում անցկացվեց, թե ով է ամենազդեցիկ պատմական կերպարը ռուսական պատմության մեջ։ Ժողովրդական քվեարկությամբ առաջին տեղը զբաղեցրեց Ալեքսանդր Նևսկին, երկրորդը՝ Պյոտր Ստոլիպինը, իսկ երրորդը, ինչքան էլ զարմանալի թվա՝ Իոսիֆ Ստալինը։ BBC-ի կողմից կազմակերպված «Հարյուր մեծագույն բրիտանացիները» հարցման հաղթող էր ճանաչվել Ուինսթոն Չերչիլը։ Ինչքանով էլ նման հարցումները լի են հակասություններով ու տարամետ մեկնաբանություններով, երբեմն դրանք կարող են նպաստել ազգային կոնսենսուսի ձևավորմանը ազգային ինքնության և խորհրդանիշներին առնչվող հարցերում, հատկապես նորանկախ պետությունների համար։

Մենք ունենք հազարամյակների պատմություն՝ լի իրադարձություններով ու հերոսներով, բայց չունենք մեծամասնության կողմից քիչ թե շատ ընդունելի ազգային մեծերի ցուցակ։ Հատկանշական է, որ նմանատիպ ցուցակներում սակավ է պետական գործիչների թիվը։

Այսպես, նախօրեին Կենտրոնական բանկը հաստատել է 3-րդ սերնդի կոմպոզիտային թղթադրամների էսքիզները, որոնց համաձայն, 1000 դրամ անվանական արժեքով նոր սերնդի թղթադրամի վրա պատկերված է Պարույր Սևակը, 2000 դրամանոցի վրա՝ Տիգրան Պետրոսյանը, 5000 դրամանոցի վրա՝ Վիլյամ Սարոյանը, 10 000 դրամանոցի վրա՝ Կոմիտասը, 20 000 դրամանոցի վրա՝ Հովհաննես Այվազովսկին, իսկ 50 000 դրամանոցի վրա՝ Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչը:

Բնականաբար, շատերի մոտ հարցեր են առաջացել այս ընտրության հետ կապված։ Բա որտեղ մնացին Չարենցը, Թումանյանը, Իսահակյանը․․․ Նորից բացակայում են պետական/քաղաքական գործիչները։ Քննադատության թիրախում հայտնվեց հատկապես թղթադրամների դիզայնը՝ այն համարելով պարզունակ, գեղագիտական առումով գործող թղթադրամներին զիջող, ինչպես նաև չափից ավելի սիմվոլիկա ընդգրկող:

Գտնվեցին մարդիկ, ովքեր ներկայացրեցին թղթադրամների «իրենց տարբերակները»: ԿԲ կողմից թղթադրամների էսքիզների ներկայացումից հետո սոցիալական ցանցերում հայտնվեցին ԿԲ կողմից թղթադրամների դիզայնի մերժված տարբերակները, որոնք հանրությունը ևս սկսեց քննարկել՝ արժանացնելով հավանության կամ քննադատության: Այս իրավիճակից, միգուցե, հնարավոր կլիներ խուսափել, եթե ողջ գործընթացն անցկացվեր բաց ու թափանցիկ, երբ մարդիկ, կամ գոնե ոլորտի մասնագետները,  կկարողանային իրենցդիտարկումներն անել ժամանակին, այլ ոչ պոստ ֆակտում:

Մի բան հստակ է, պետական խորհրդանիշների փնտրտուքի պատմությունը դեռ չի ավարտվել, և այս թեման դեռևս երկար կմնա հանրային քննարկումներում։

Հստակ է նաև, որ պետական խորհրդանիշները չեն կարող վայելել ժողովրդի սերը և կրել նախանշած զգայական բեռը, եթե դրանք ստեղծվեն պետական պաշտոնյայի կամ լավագույն դեպքում բրենդինգի հարցերով մասնագետի գրասենյակում։ Հաճախ կարող ենք հանդիպել դեպքերի, երբ պետական կամ ազգային սիմվոլները առաջացել են պատմական պատահականությունների արդյունքում։ Կարևոր չէ այնքան, թե տվյալ խորհրդանիշը հերալդիկայի կամ սեմիոտիկայի տեսակետից ինչ ուղերձներ է պարունակում։ Առավել էական է, թե հանրությունը ինչպես է ընկալում այն և ինչ զգացումներ ապրում այն տեսնելիս կամ լսելիս։