Քաղաքական 11:00 12/02/2018 Տարածաշրջան

Քրդերը՝ կարմայի և աշխարհաքաղաքականության միջև

Հեղինակ` Աննա Մկրտչյան, քաղաքագետ

Քրդերն աշխարհի քիչ ժողովուրդներից են, ովքեր վաղնջական ժամանակներից կոմպակտ բնակվում են  մի տարածաշրջանում, հաշվվում են տասնյակ միլիոններով, բայց սեփական պետություն չունեն։ Ավելին, ներկայումս տարածաշրջանային պետությունների մոտ կարծես թե ձևավորված կոնսենսուս կա, որ քրդերը չպետք է պետություն ունենան։ Ճիշտ է, ներկայումս կան քրդական քաղաքական միավորներ՝ Իրաքի Քրդստանը ինքնիշխանության որոշակի ատրիբուտներով,  և Ռոջավան՝ Հյուսիսային Սիրիայի ժողովրդավարական դաշնությունը, որը փաստացի ինքնավարություն է Սիրիայի հյուսիսում։ Բայց լիարժեք պետություն ունենալու քրդական ազգայնականների երազանքը դեռևս դժվար իրագործելի է, ինչի վկայությունն է նաև 2017թ. սեպտեմբերին Իրաքյան Քրդստանի անկախության հանրաքվեի ձախողումը։

Քրդական պետության դեմ ամենաեռանդունը հանդես է գալիս Թուրքիան, որը գրեթե 40 տարի է ինչ ռազմական միջոցներով պայքարում է քրդական անկախական խմբերի, մասնավորապես՝ Քրդստանի աշխատավորական կուսակցության դեմ (PKK)։ Նպատակն է՝ կանխել քրդական պետության կամ ինքնավարության ստեղծումը կամ նույնիսկ քաղաքական իրավունքների ընդլայնումը։ PKK դեմ պայքարի շրջանակներում, որը Թուրքիայի և մի շարք այլ պետությունների ու կազմակերպությունների կողմից համարվում է ահաբեկչական կազմակերպություն, թուրքական զինված ուժերը հաճախ հատում են նաև Իրաքի հետ պետական սահմանը, ինչը միջազգային հակազդեցության առանձապես չի արժանանում։

Քրդական հարցն առանձնակի դեր ունի նաև սիրիական հակամարտության շրջանակում, որտեղ գործող բազմաթիվ զինված խմբակցությունների շարքում կարևոր գործոն են նաև քրդական ուժերը, մասնավորապես՝ YPG-ն։ Եվ չնայած այդ դերակատարությանը և ԱՄՆ կողմից տրամադրված աջակցությանը՝ սիրիական քաղաքացիական պատերազմի խճանկարում քրդերին կարելի է դասել ամենատուժածների շարքում։ Տարիներ շարունակ տարբեր ռազմական խմբավորումներ՝ ընդդիմադիր և իշխանամետ, տարբեր արտաքին ուժերի աջակցությամբ պայքարեցին միմյանց, ապա Իսլամական պետության դեմ։  Եվ երբ բարենպաստ իրավիճակ է ստեղծվել հակամարտության կարգավորվման և հաղթանակի պտուղները քաղելու համար, քրդերը վաստակած «պարգևավճարի» փոխարեն ստանում են «Ձիթենու ճյուղ»։

Թուրքական զորքերը, ըստ էության, բոլոր կարևոր դերակատարների լռության կամ աննշան արձագանքի պայմաններում, հունվարի 20-ին արշավ սկսեցին Սիրիայի հյուսիսում գտնվող քրդաբնակ Աֆրինի տարածաշրջանում։ Թուրքական իշխանությունների ռազմավարական նպատակը հստակ է՝ հնարավորինս թուլացնել քրդերին և կանխել քրդական նոր ինքնավարության ստեղծումը, որը կարող է վտանգել Թուրքիայի տարածքային ամբողջականությունը։ Նույն տրամաբանությունն էր ընկած Թուրքիայի իշխանության գործողություններում, երբ 2014թ․-ին Քոբանիի ճակատամարտում թուրքական բանակն անտարբերությամբ հետևում էր սահմանից այն կողմ Իսլամական պետության գրոհայինների կողմից քրդերի նկատմամբ իրականցվող ջարդերին։

Իսկապես, պատմությունը ոչ միայն կրկնվելու հատկություն ունի, այլ երբեմն էլ հեգնական պտույտներ է կատարաում։ 1894թ. Սասունի հերոսամարտը արյան մեջ խեղդող քրդական Համիդիեականները չէին կարող պատկերացնել, որ մեկ դար անց իրենց ժառանգները կդառնան թուրքական բռնաճնշումների զոհերը, և նրանց աջակիցների առաջին շարքում կլինեն հայերը և Հայաստանը։ Չէինք ցանկանա անդրադառնալ Հայոց ցեղասպանության մեջ քրդական հրոսակախմբերի մասնակցության խնդրին, նշենք միայն, որ այսօր հայերս կարծես ներել ենք քրդերին, իսկ վերջիններս ընդունել են մեղքի իրենց բաժինը և անկեղծորեն զղջում են։

Ու չնայած այդ ներմանն ու զղջմանը, կարման մնացել է, և տպավորությունն այն է, որ դժբախտաբար քրդերը հնձում են նախորդ դարի սկզբին իրենց ցանածը։ Եվ եթե կարմայից ազատվելու հասանելի միջոցներ կան, ավելին իսլամն ու քրիստոնեությունը ընդհանրապես կարմայի հասկացությունը չեն ընդունում, ապա աշխարհաքաղաքականությունն ունի իր դոգմաները, որոնք վեր են կրոնական մեկնաբանություններից և ներմամբ ու զղջմամբ չեն կարող վերանայվել։



Աղբյուր` Panorama.am
Share |
Տեքստում սխալ կամ վրիպակ նկատելու դեպքում, ուղարկեք խմբագրին հաղորդագրություն` նշելով տվյալ սխալը, այնուհետև սեղմելով Ctrl-Enter:

Լրահոս

10:16
Խուզարկում են Ժիրայր Սէֆիլյանի ու այլոց բնակարանները
«Այս պահին ոստիկանությունը խուզարկություն է իրականացնում Բևեռի խորհրդի անդամ Ժիրայր Սէֆիլյանի բնակարանում»։ Այս մասին հայտնում...
Աղբյուր` Panorama.am
10:14
Արցախի նախագահը այլ դիրքորոշում ունի և դրա մասին բաց խոսում է. Աբրահամյան
«Փաշինյանը հավաստիացրել է ադրբեջանցի գործընկերներին՝ անհանգստանալու բան չկա, իրենք չեն ճանաչում Արցախի վտարանդի կառավարությունը, Արցախի հարցը փակելու ճանապարհին պատրաստ են ծայրահեղ քայլերի»։
Աղբյուր` Panorama.am
09:51
Պուտինը զարմացել է, որ Փաշինյանը Պրահայում Արցախն Ադրբեջանի մաս է ճանաչել. Լավրով
ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը զարմանցել է, որ Նիկոլ Փաշինյանը Պրահայում  Արցախի Հանրապետությունը ճանաչել է Ադրբեջանի մաս։...
Աղբյուր` Panorama.am
09:46
Հռոմի պապը խախտել է ավանդույթն ու լվացել միայն կին բանտարկյալների ոտքերը
Հռոմի Ֆրանցիսկոս պապը հինգշաբթի օրը Հռոմի բանտում լվացել է 12 կանանց ոտքերը՝ ոտնլվայի արարողության ժամանակ։ Սա առաջին անգամն է, որ Հռոմի պապն...
Աղբյուր` Panorama.am
09:42
Վաղ առավոտյան խուզարկել են գնդապետ Վոլոդյա Ավետիսյանի տունը
Գնդապետ Վոլոդյա Ավետիսյանը ֆեյսբուքյան ուղիղ եթերում հայտնում է, որ առավոր շուտ եկել են իր տունն են խուզարկում՝ զենք -զինամթերք հայտանաբերելու...
Աղբյուր` Panorama.am
09:39
Ռուսաստանը պատրաստ է նպաստել Երևանի և Բաքվի հարաբերությունների կարգավորմանը. Լավրով
«Հայաստանի ղեկավարությունը, ծանոթ է Մոսկվայի տեսակետին, գիտի Ռուսաստանի Դաշնության պատրաստակամության մասին՝ նպաստելու Ադրբեջանի հետ...
Աղբյուր` Panorama.am
09:33
«Ժողովուրդ». Գյումրիում ՔՊ-ականներին շատ «ջերմ» ընդունելություն են ցույց տվել տեղացիները
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. «Ինչպես արդեն հայտնի է, շաբաթ օրը՝ մարտի 23-ին, իշխանական վերնախավը, Նիկոլ Փաշինյանի...
Աղբյուր` Panorama.am
09:24
«Հրապարակ». Ոսկեպարցիներն անհամբերությամբ սպասում են Փաշինյանի այցին
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Երեկ լրացավ տասնօրյա ժամկետը, երբ Նիկոլ Փաշինյանը Տավուշի Ոսկեպար, Բաղանիս և հարակից...
Աղբյուր` Panorama.am
09:23
Փոխանակման կետերում ռուբլին, եվրոն և դոլարը էժանացել են
ՀՀ բանկերում այսօր՝ մարտի 29-ին ժամը 09:10-ի դրությամբ, ԱՄՆ դոլարի առքի միջին փոխարժեքը կազմում է 390.72 դրամ՝ էժանանոլով 0.57 դրամով։ Ըստ...
Աղբյուր` Panorama.am
09:18
«Ժողովուրդ». Փոքրիկ Հայաստան, բայց 29 հազար 800 կմ² ձգվող կոռուպցիոն սկանդալներ
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. «Արցախի ներդրումային հիմնադրամը, որպես «Զարգացման արցախյան գործակալություն» ՊՈԱԿ-ի...
Աղբյուր` Panorama.am
09:12
«Ժողովուրդ». Գյումրիում ՔՊ-ականներին շատ «ջերմ» ընդունելություն են ցույց տվել տեղացիները
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. «Ինչպես արդեն հայտնի է, շաբաթ օրը՝ մարտի 23-ին, իշխանական վերնախավը, Նիկոլ Փաշինյանի...
Աղբյուր` Panorama.am
09:09
«Հրապարակ». Իշխան Սաղաթելյանի հո նկատմամբ դատախազությունը հարուցել է հանրային քրեական հետապնդում
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «ՀՅԴ ԳՄ ներկայացուցիչ, ԱԺ պատգամավոր Իշխան Սաղաթելյանի հոր` Վաչիկ Սաղաթելյանի նկատմամբ...
Աղբյուր` Panorama.am
09:07
«Ժողովուրդ». Պաշտոնային ոչ հարիր պահվածքը ազդելու է Հայաստանի կողմից արտերկրում նշանակված 51 պատվավոր հյուպատոսների գործունեության վրա
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. ««Ժողովուրդ» օրաթերթը տեղեկացավ, որ ԱԳՆ արարողակարգի ղեկավար Գագիկ Վանոյանը, որը...
Աղբյուր` Panorama.am
09:01
«Հրապարակ». Ինչ պաշտոն կստանա Դիանա Գալոյանը
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Տնտեսագիտական համալսարանի արդեն նախկին ռեկտոր Դիանա Գալոյանը, մեր տեղեկություններով, շուտով...
Աղբյուր` Panorama.am
09:00
«Հրապարակ». Փաշինյանը ջանք, եռանդ և ֆինանս չի խնայում իր անձնական պաշտպանության համար
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Պատերազմից ի վեր Նիկոլ Փաշինյանը ջանք, եռանդ և ֆինանս չի խնայում իր անձնական պաշտպանությունն...
Աղբյուր` Panorama.am
08:56
«Ժողովուրդ». Ովքե՞ր են ընդգրկված Հայկ Մարությանի կուսակցությունում
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. «Երեկ հայտնի դարձավ, որ Երևանի նախկին քաղաքապետ Հայկ Մարությանը նոր կուսակցություն է հիմնել՝...
Աղբյուր` Panorama.am
08:54
«Ժողովուրդ». Կարճ ասած՝ Նիկոլ Փաշինյանը խաբել է
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. «2019թ ապրիլի 17-ին ՀՀ Ազգային ժողովում Նիկոլ Փաշինյանը այսպիսի միտք արտահայտեց. «Մենք...
Աղբյուր` Panorama.am
08:51
Գյանջայի Ալիևի անվան պողոտայում խոշոր հրդեհ է բռնկվել
Ադրբեջանի Գյանջա քաղաքի՝ Հեյդար Ալիևի անվան պողոտայի հինգհարկանի շենքերից մեկում խոշոր հրդեհ է բռնկվել։ Այս մասին գրում են ադրբեջանակն...
Աղբյուր` Panorama.am
08:30
Ավագ ուրբաթ
Ավագ ուրբաթը Հիսուս Քրիստոսի չարչարանաց, խաչելության, մահվան ու թաղման հիշատակության օրն է:
Աղբյուր` Panorama.am
07:34
Որ հասցեներում այսօր լույս չի լինի
«Հայաստանի էլեկտրական ցանցեր» փակ բաժնետիրական ընկերությունը տեղեկացնում է, որ մարտի 29-ին պլանային նորոգման աշխատանքներ...
Աղբյուր` Panorama.am
07:29
Վազգեն Ռշտունի. Դժվարին որոշում եմ կայացրել այս պահին չհավակնել ԲԴԽ դատավոր անդամի թափուր տեղին
Վերաքննիչ քրեական դատարանի դատավոր Վազգեն Ռշտունին հայտարարություն է տարածել, որում մասնավորապես ասվում է. «Ցանկանում եմ իրազեկել, որ...
Աղբյուր` Panorama.am
23:01
Ալեն Սիմոյանը մեծահոգաբար Ադրբեջանին է տալիս այն, ինչը «իրենցն է»
«Իմ միջազգային գործընկերները երբ մեկնում են Բաքու, իրենց հետ խոսելիս ասում եմ, որ մենք մտահոգություն ունենք, որ Ադրբեջանը պատրաստվում է...
Աղբյուր` Panorama.am
22:31
Ինչպե՞ս Ժաննա Անդրեասյանը դասարաններում կկրճատի աշակերտների թիվը
«Հանրակրթության նոր չափորոշիչի ներդրմանը զուգահեռ դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը, արդյունքում տարրական և միջին դասարաններում...
Աղբյուր` Panorama.am
22:13
Կայացել են ՀՀ-ի և Կորեայի արտաքին գործերի նախարարությունների միջև 5-րդ քաղաքական խորհրդակցությունները
ՀՀ ԱԳՆ-ից հայտնում են Մարտի 28-ին Երևանում կայացել են Հայաստանի Հանրապետության և Կորեայի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարությունների...
Աղբյուր` Panorama.am
21:58
Մայր Աթոռում կատարվեց Ոտնլվայի կարգը
Մայր Աթոռից հայտնում են. «Մարտի 28-ին՝ Ավագ Հինգշաբթի, Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Երկրորդ Ծայրագույն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի...
Աղբյուր` Panorama.am
21:30
Օրակարգը մեկն է՝ հայկական պետականության փրկությունը. ՀՅԴ Բյուրո
ՀՅԴ Բյուրոյի հայտարարություն է տարածել, որում ասվում է. «Վերջին շաբաթների ընթացքում Նիկոլ Փաշինեանն ու իր վարչակազմը ևս մէկ անգամ...
Աղբյուր` Panorama.am
21:18
Գլխավոր դատախազությունը մեկնաբանել է Հայաստանի գրողների և նկարիչների միությունների շենքերը պետականացնելու իր նախաձեռնությունը
Գլխավոր դատախազությունը մեկնաբանել է «Հայաստանի գրողների միության» և Հայաստանի նկարիչների միության» շենքերը պետականացնելու իր...
Աղբյուր` Panorama.am
20:40
Լավրով. Հայաստանի իշխանությունները միտումնավոր փչացնում են հարաբերությունները Ռուսաստանի հետ
Հայաստանի և Ռուսաստանի հարաբերություններում ստեղծված իրավիճակը լավատեսություն չի ներշնչում՝ պայմանավորված Հայաստանի ղեկավարության դիրքորոշմամբ,...
Աղբյուր` Panorama.am
20:26
Տուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված
ՆԳՆ կողմից իրականացված օրենսդրական բարեփոխումների արդյունքում՝ մինչև ապրիլի 5-ը կատարված իրավախախտումների շրջանակում գոյացած պարտավորությունների...
Աղբյուր` Panorama.am
20:12
«Բեմբի, գտա՞ր Ոսկեպարի 7-րդ դարի հայկական եկեղեցին, թե ադրբեջանական քարտեզներում չի երևում»․ օգտատերերը՝ Ալեն Սիմոնյանին
Երեք ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանը լրագրողների հետ զրույցում, անդրադառնալով Տավուշի 4 գյուղերի տարածքներ Ադրբեջանին հանձնելու խնդրին, մտքի հերթական...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Հիմա Հայաստանին դեմ են տվել 33 քարտեզ. Սուրենյանց
12:51 28/03/2024

Հիմա Հայաստանին դեմ են տվել 33 քարտեզ. Սուրենյանց

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}