Ձեր վստահելի աղբյուրը

Փետրվարի 13-17-ը Հայաստանում կանցկացվի մեր ժամանակների մեծագույն երաժիշտներից մեկին՝ լեհ կոմպոզիտոր և դիրիժոր Քշիշտոֆ Պենդերեցկուն նվիրված փառատոն: Փետրվարի 13-ին կոմպոզիտորն այցելեց Երևանի Չայկովսկու անվան երաժշտական միջնակարգ դպրոց: Ծառատունկից ու դպրոցում շրջայցից հետո Պենդերեցկին հանդիպեց լրագրողների հետ, պատասխանեց հարցերին:

ՀՀ մշակույթի նախարար Արմեն Ամիրյանը նշեց, որ մեծ պատիվ է գտնվել մեծագույն կոմպոզիտորի կողքին, առավել ևս՝ նրա ծննդյան հոբելյանական տարում: Այս տարի լրանում է կոմպոզիտորի 85-ամյակը: Պենդերեցկուն նվիրված հոբելյանական միջոցառումների մեկնարկը տրվում է Հայաստանում: Նախարարն ասաց, որ մաեստրոն բարձրաձայնել է՝ իր ստեղծագործական աշխարհի վրա լրջագույն ազդեցությունն են ունեցել աշխարհի երկու կոմպոզիտորներ՝ Բախը և Կոմիտասը: Նա ասել է, որ յուրահատուկ երևույթ է, երբ կոմպոզիտորը նաև գրող է, իսկ Կոմիտասը հենց այդպիսին էր:

«Սա այն դեպքն է, երբ մենք սիրում, պատվում ու պաշտում ենք կոմպոզիտորին՝ ոչ թե նրա համար, որ նա ունի հայկական ծագում, այլ որովհետև մենք իսկապես գործ ունենք համաշխարհային մեծության աստղի հետ: Մարդ, ով իր երաժշտությամբ կարողացավ փոխել աշխարհը, ով իր երաժշտությամբ գունավորեց ու պայծառացրեց մեր կյանքն ու ապագան»,- ասաց նախարարը: Ամիրյանը տեղեկացրեց, որ այսօր մեկնարկող փառատոնի ընթացքում կկայանա չորս համերգ:

Համերգների ընթացքում կներկայացվեն Պենդերեցկու սիմֆոնիկ և կամերային ստեղծագործությունները, դրանցից շատերը Հայաստանում կկատարվեն առաջին անգամ: Նախարարը նաև հայտնեց, որ այս փառատոնն իր շուրջն է համախմբել Հայաստանի մի շարք կատարողների, երաժշտախմբերի, նվագախմբերի:

Պենդերեցկին շնորհակալություն հայտնեց հնչած խոսքերի և ջերմ ընդունելության համար: «Մենք մի քանի անգամ արդեն եղել ենք Հայաստանում, շատ մեծ սիրով ենք գալիս Հայաստան: Ինձ համար առանձնակի կարևոր հանգամանք է, որ այս փառատոնը սկսվում է այստեղից: Կուզեի ասել, որ ես տիկնոջս հետ միշտ սիրով եմ գալիս Հայաստան, ամեն անգամ ժամանելիս մենք այստեղ լսում ենք հրաշալի երաժշտություն՝ ամենաբարձր մակարդակում և առաջին հերթին՝ այստեղ հրաշալի մարդկանց ենք հանդիպում: Մենք այստեղ մենք զգում ենք ինչպես հարազատ տանը, ցավոք, միայն լեզվին չենք տիրապետում»,- ասաց նա:

Իր ներշնչանքի աղբյուրներից խոսելիս՝ Պենդերեցկին նշեց, որ իրեն անչափ տպավորել է Երրորդ սաղմոսը, որ լսել է ինքը: Նա պատմեց, որ իր տատը հայկական արմատներ ունի, տատի ծնողները սերում են Սպահանից, որը միլիոնանոց քաղաք է, և որտեղ շատ հայեր են ապրում: Նա դժվարացավ նշել՝ քանի տարի առաջ է լսել այդ ստեղծագործությունը, սակայն նշեց, որ դա նվիրված էր Ցեղասպանությանը կամ Ցեղասպանության նահատակների հիշատակին: Կոմպոզիտորն ասաց, որ այդ ստեղծագործությունն առաջին անգամ հնչել է Նիդերլանդներում, պրեմիերան եղել է դասական փառատոնի ժամանակ:

«Ես պետք է ասեմ, որ երգահան եմ, և ինձ համար առաջին հերթին երաժշտությունն է կարևոր, մնացածը երկրորդաան նշանակություն ունի: Ես տարեկան ունենում եմ շուրջ 60 կոնցերտ, կարծում եմ՝ երգահանի համար դա չափից շատ է»,- ասաց նա: Պենդերեցկու համոզմամբ՝ ցանկացած երգահան պետք է իր համապատասխան նախնին ունենա, ումից պետք է շատ բան սովորի, իր համար այդպիսին եղել է Բախը:

Կոմպոզիտորը հիշեց՝ դեռևս պատանի տարիքից ինքն ուզում էր երաժիշտ դառնալ, ընդ որում՝ ջութակահար, բայց երբ հայրն իրեն տվեց պարտիտուրները, որտեղ Բախի ստեղծագործությունները կային, դրանից հետո նա գրավվեց այդ երաժշտությամբ: Հարցին՝ ո՞ր ուղղությամբ է այսօր շարժվում համաշխարհային երաժշտությունը՝ Պենդերեցկին նշեց, որ չի կարող մարգարեանալ, ու ոչ ոք երբեք չի կարող ասել, թե ապագայում երաժշտությունն ինչպիսի զարգացում կունենա:

«Ես շատ վաղուց եմ սկսել երաժշտություն գրել՝ 6-7 տարեկանից: 1960-ական թվականների ավանգարդը, իհարկե, երաժշտական ուղղություն է, որը լիովին փոխեց երաժշտությունը: 60-ականներից տարված էի ավանգարդով, հետագայում իմ երաժշտությունը լրիվ փոխվեց, ես շրջվեցի դեպի դասական երաժշտությունը, ես պահպանում եմ դասական երաժշտության ավանդույթները, փորձում մի քայլ առաջ տանել այն»,- ասաց նա: Պենդերեցկին նշեց, որ ինքը երաժշտություն է գրում, և ամենևին չի ցանկանում ուրիշների ազդեցության տակ ընկնել:

Ամեն անգամ, երբ տիկնոջ հետ Հայաստան է ժամանում, իր ստեղծագործությունները ներկայացնելիս համոզվում է՝ այստեղ կան մեծ դիրիժորներ: Խոսելով ոչ սովորական երաժշտական գործիքների «կիրառման» մասին՝ Պենդերեցկին նշեց, որ իրեն երբեք չեն բավարարել այն երաժշտական գործիքները, որոնց ինքը ծանոթ եմ եղել, այդ իսկ պատճառով ստիպված է եղել նոր ձայնային աղբյուրներ գտնել: Իր ստեղծագործություններից մեկում՝ «Երուսաղեմի յոթ դարպասները» մեծակտավ ստեղծագործության մեջ նա նոր գործիք է օգտագործել, որ կոչվում է Տուբաֆոն, այն հատուկ այդ ստեղծագործության համար է ընտրված:

Կոմպոզիտորը խոսեց նաև մի դեպքի մասին, երբ իր ստեղծագործությունը ներկայացնելու համար ավանդական գործիքախմբին ավելացրել էր ոչ ավել, ոչ պակաս՝ գրամեքենա: «Ինչ վերաբերում է գրամեքենային, ապա դա այն շրջանում էր, երբ ես ավանգարդի մեջ էի, ուզում էի նոր լինել, ուրիշ լինել, այն օգտագործեցի, իհարկե, դա ինձ համար կատակ էր: Ես լավ հիշում եմ այդ ստեղծագործությունը, որտեղ օգտագործվել էր նաև գրամեքենա, այն երաժիշտը, որ գրամեքենա պետք է նվագեր, գրել էր, որ ատում է իմ երաժշտությունը»,- ասաց նա: