Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հայ-թուրքական արձանագրությունները չեղյալ հայտարարելով՝ Հայաստանը ցույց տվեց, որ Թուրքիան պատրաստ չէր: Մարտի 2-ին լրագրողների հետ հանդիպմանը այս մասին նշեց թուրքագետ Լևոն Հովսեփյանը: Նրա խոսքով՝ սա շատ կարևոր քայլ էր այս ժամանակահատվածի համար:

«Որպես երկրներ՝ տարբեր քաշային կատեգորիաներում ենք, բայց Հայաստանը ցույց տվեց, որ պատասխանատու դեր է կատարել: Այն պատասխանատվությունը, որ ստանձնել էր այս գործընթացի շրջանակներում, ինքը կատարել է, փոխարենը Թուրքիան շեղվեց և այս գործընթացը տապալման հասցրեց»,- ասաց նա:

Հովսեփյանի խոսքով՝ Հայաստանը մտավ համարձակ, բավական զգայուն բաղադրիչներ ունեցող մի ոլորտ, որոշակիորեն կառուցողական դիրքերով, իր իմիջի, քաղաքական ներկայանալիության առումով իր դերը գրավեց, ինչը կարևոր է: Ու թեպետ մեր երկիրը չհասավ լարվածության թուլացման, հարաբերությունների կարգավորման, սահմանների բացման, բայց ըստ Հովսեփյանի՝ ոչ պակաս շոշափելի արդյունք է սա: Նա անդրադարձավ նաև այս գործընթացի պայմաններին:

«Առաջինը պետք է դիտարկենք մեր հարևանին, երբ այս կարգավորման գործընթացները տեղի էին ունենում, մենք գործ ունեինք այլ երկրի հետ, իսկ հիմա սարեր-ձորեր տարբերություն կա: Մենք տեսնում ենք՝ ինչ է տեղի ունենում երկրի ներսում, եթե այն ժամանակ նրանք գնում էին դեպի ժողովրդավարություն, երկխոսություն, այժմ հակառակն է՝ Թուրքիան գնում է դեպի ավտորիտարիզմ: Իշխանական բուրգում եթե այն ժամանակ կային փոխլծակներ, փոխզսպման մեխանիզմներ, հիմա դրանք չկան: Բուրգի գագաթին Էրդողանն է՝ իր արկածախնդրային մոտեցումներով ու նեղ շրջապատով, որտեղ որոշումներ են կայացվում»,- ասաց նա:

Հովսեփյանի խոսքով՝ Թուրքիան այն երկիրը չէ, որ գնում էր դեպի ԵՄ: Նա կարևորեց նաև գլոբալ հարթության մեջ տեղի ունեցող փոփոխություններին, նշեց՝ աշխարհում շատ բան է փոխվել, նաև միջնորդների այս անհետևողականությունը, որ սկսեցին ժլատ գտնվել՝ ճնշումներ բանեցնելու գործընթացի հետ կապված, որովհետև նրանց հետաքրքրությունը ևս կորավ:

Թուրքագետը նշեց նաև այս քայլին գնալու հայկական կողմի դրդապատճառների մասին: Նա նշեց, որ գործ ունենք Հայաստանի ներքաղաքական համակարգի փոփոխությունների հետ՝ առաջին հերթին՝ կառավարման համակարգի փոփոխությանը: Այն ժամանակ, երբ սկսվեց հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը, նախագահն էր տնօրինում արտաքին քաղաքականությունը, անվտանգային քաղաքականությունը, դրա պատասխանատուն երկրի նախագահն էր, հիմա արդեն իրավիճակը փոխվել է, արդեն գործ ենք ունենալու կառավարության հետ, պատասխանատվությունը կառավարությանն է:

Թուրքագետի կարծիքով՝ այստեղ նաև նախագահի պատասխանատվության ինստիտուտի խնդիրն էր, ով իր լիազորությունների ժամկետի լրացման հետ փորձեց նաև փակել բացված այդ էջը: Նա անդրադարձավ նաև Մյունխենում հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման նոր փաստաթուղթ ստորագրելու մասին ՀՀ նախագահի հայտարարությանը:

«Նախագահի մեսիջները եթե դիտարկենք, պաշտոնական Երևանը միշտ այդ ուղերձը տվել է՝ մենք պատրաստ ենք կառուցողական դաշտում գործելու, հարաբերությունները կարգավորելու, և դուռը չի փակվում, եթե Թուրքիան կամք դրսևորի»,- ասաց նա:

Հովսեփյանը նշեց՝ Հայաստանը կարողացավ միջազգային հանրությանը ցույց տալ, որ ինքը սկզբունքային խաղացող է, և արդեն սկսված գործընթացում հավատարիմ մնաց իր հանձնառություններին:

«Մենք գործ ունեինք միջազգային գործընթացում Հայաստանի կշռի հետ: Ի՞նչ է լինելու: Մենք, կարծես, խաղաքարտ ենք տալիս Թուրքիային, կարող ենք սպասել, որ Թուրքիան պաշտոնական մակարդակով հակագրոհի կանցնի: Ակնհայտ է, սա օգտագործելու է, թե՝ տեսեք, այսքան բարդ գործընթացից հետո Հայաստանը հրաժարվեց»,- ասաց նա՝ հավելելով, որ արտաքին աշխարհում արդեն համոզվել են՝ ինչպիսին է Թուրքիայի վարքագիծը՝ նաև արտաքին, ռեգիոնալ քաղաքականության շատ հարցերում:

Հովսեփյանը նշեց՝ Թուրքիան այս ընթացքում երբեք չհրաժարվեց իր նախապայմաններից, ուստի եթե լինի հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման նոր գործընթաց, արդեն կարևոր չի լինի՝ Թուրքիան ինչ է ասում: Թուրքագետի կանխատեսմամբ՝ գոնե մինչև 2019 թ. ավարտը հայ-թուրքական գործընթացում որևէ բան սպասել պետք չէ, 2019-ից հետո, եթե որևէ նոր գործընթաց լինի, հայկական կողմը պետք է հաշվի առնի Թուրքիայի հետ հարաբերվելու նոր մեթոդաբանությունը, նոր մեխանիզմները և հնարավորությունները: