Ձեր վստահելի աղբյուրը

Տարբեր գնահատականներով՝ վերջին 15 տարիներին արտերկրում հայ աշխատանքային միգրանտների թիվը կազմել է մոտ 200-300 հազար: Այս մասին մարտի 19-ին լրագրողների հետ հանդիպմանը, ներկայացնելով Հայաստանի արտաքին միգրացիոն իրավիճակի եռամյա մշտադիտարկում ընտրանքային հետազոտության զեկույցը, նշեց ժողովրդագիր Ռուբեն Եգանյանը:

Նա ասաց, որ միանշանակ չէ ոչ այս հոսքի վերադարձը, ոչ էլ արտերկրում մնալը, սա դեռ անորոշության դաշտում է, և նրանց հետագա վարքագծով է պայմանավորված մեր միգրացիոն հետագա գործընթացների ձևավորումը:

Եգանյանն ավելացրեց, որ միգրացիոն թե մշտական, թե ժամանակավոր հոսքերում անհամամասնորեն բարձր են ներկայացված տղամարդիկ, և վերարտադրողական ու ակտիվ աշխատանքային տարիքի մեծամասնությունը: Միգրացիայի հիմնական պատճառների թվում, ըստ բանախոսի, հստակորեն առաջնային են աշխատանքային-տնտեսական գործոնները: Բուն աշխատանքային պատճառները երկուսն են՝ աշխատանք չկա, գնում են և մասնագիտական աշխատանք չկա՝ գնում են: Կա նաև երկու տնտեսական պատճառ՝ տնային տնտեսության համար գումար վաստակել, առավել բարձր վարձատրությամբ աշխատանք գտնել:

«Առաջ առաջնայինն աշխատանքային պատճառն էր, հետո՝ տնտեսական, հիմա տեղերը փոխվել են, առաջինը դարձել է տնտեսականը. ոչ այնքան աշխատանքի խնդիրն է, որքան այն, որ աշխատանքը չի ապահովում վաստակ»,- ասաց նա՝ հավելելով, որ ձևական աշխատանքներ կան, բայց դրանք ոչ մեկին չեն հետաքրքրում:

Եգանյանի խոսքով՝ Հայաստանի՝ ԵՏՄ-ին անդամակցումը բավական թեթևացրել է մեր աշխատանքային միգրանտների աշխատանքային պայմանները ՌԴ-ում, ունենալով մի պայմանագիր, ընդ որում՝ հաճախ այն պարզապես ձևական բնույթ ունի և սարքում են, մեր միգրանգները կարող են երկարաժամկետ մնալ և աշխատել:

Ժողովրդագիրը տեղեկացրեց, որ հարցումն անցկացվել է մոտ 3000 տնային տնտեսություններում, ընդ որում՝ ներառվել են բոլոր անդամները, այսինքն՝ մոտ չորս հոգի ամեն տնային տնտեսությունում: Ըստ Եգանյանի՝ միգրացիան միակողմանի չի լինում, այն էլ՝ մեր դեպքում, երբ աշխատանքային միգրացիա կա. վերադարձողներ լինում են, բայց դրանց մեծամասնությունը նրանք են, ովքեր մեկնել են այստեղից, այսինքն՝ վերադարձող էմիգրանտ են: Պատկերի վրա ազդեցություն է ունեցել նաև սիրիահայ փախստականների ներհոսքը վերջին տարիներին:

Եգանյանի խոսքով՝ քանի որ հիմնական հոսքերը ձևավորում են աշխատանքային միգրանտները, դա հիմնականում մարզային երևույթ է, սակայն չի կարելի ասել, որ Երևանում չկա. Երևանում աշխատանքային միգրանտները քիչ են: Ամենից շատ մեկնում են այն մարզերից, որտեղ ոչ բարվոք վիճակ է, առաջամարտիկներն էլի Գեղարքունիքի, Շիրակի ու Լոռու հյուսիսային տարածքի բնակիչներն են:

Խոսելով 2040 թ. Հայաստանի բնակչության՝ 4 միլիոնի հասնելու հեռանկարի մասին, Եգանյանը նշեց, որ անձամբ չի լսել այդ մասին, լսել է, որ դա ոչ թե խնդիր է, այլ ընդամենը նպատակ: Նրա խոսքով՝ եթե անգամ դրան պետք է հասնել, դա պահանջում է բոլոր ռեսուրսների գերլարում:

«Մեզ պետք չէ ամեն տեսակի միգրացիա, եթե մեր երկիրը տնտեսական առումով լավ զարգանա, մենք ներհոսքի խնդիր չենք ունենա, տասնյակով, հարյուր հազարով մեր հարևաններից կարող են գալ և այստեղ հիմնավորել, իսկ եթե խոսքն այն մասին է, որ մեր հայկական Սփյուռքի հաշվին լինի, ես նման նախադրյալ չեմ տեսնում: Դեռ պետք է այնպես անել, որ չգնան, նոր մյուսներին համոզել, որ գան»,- ասաց նա:

Ծնելիության նվազման երևույթն, ըստ բանախոսի, շարունակվում է, ընդ որում՝ թե բացարձակ թվով, թե հարաբերական մեծությամբ, և սա անխուսափելի երևույթ էր: Նա նշեց՝ երբ 2003-2004 թթ սկսած ցուցանիշը բարձրացավ, ոչ մասնագետների մոտ տպավորություն ստեղծվեց, թե հաղթահարվել է վիճակը, բայց դա ընդամենը պայմանավորված էր ժողովրդագրական ալիքի ներգործությամբ. 80-ականների վերջերի մեծաթիվ սերունդը մտել էր վերարտադրողական տարիք, իրենք շատ էին, շատ էլ երեխաներ էին ծնվելու, բայց իրենցից հետո գալու էին 90-ականների, ապա  2000-ականների սերունդները:

Ծնելիության ամենամեծ ցուցանիշը եղել է 1986 թ.՝ 81 100 ծնունդ, մոտավորապես նույն թիվն էր հետերկրաշարժյան շրջանում, իսկ 2002-ին ծնվել է ընդամենը 32 000 երեխա, հիմա ծնող տարիք են սկսում մտնել այդ սերնդի ներկայացուցիչները, ընդ որում՝ նրանց մի մասը հեռացել է, մի մասը չկա:
2017-ի հետազոտության տվյաներով՝ 2014, 2015, 2016 թթ միջին հաշվով տարեկան մեկնել ու չի վերադարձել 44 հազար մարդ: