Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների պաշտպանության և սոցիալական ներառման մասին» օրենքի նախագիծը երկու հիմնական դրույթ ունի, որոնք միտված են լինելու օրենքի կիրարկմանը՝ համալիր և տարեկան ծրագրերի գաղափարը: Մարտի 22-ին Երևանում կազմակերպված քննարկմանը այս մասին նշեց ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարի տեղակալ Սմբատ Սաիյանը:

Նրա խոսքով՝ համալիր ծրագիրը մշակվելու է հնգամյա ժամանակահատվածի համար և հանդիսանալու է սոցպաշտպանության ու սոցներառման ուղղությամբ առաջիկա տարիներին կատարվելիք ծրագրերի համախումբ, և պետք է սահմանի այն նպատակները, որոնք դրված են սոցներառման քաղաքականության շրջանակներում, միաժամանակ պետք է սահմանվեն այն միջոցառումները, որոնք միտված են՝ հնարավորինս ապահովելու այդ սոցներառումը: Սաիյանի խոսքով՝ որևէ փայլուն գրված ծրագիր դեռևս գրավական չէ, որ այն կյանքի է կոչվելու, դրա համար անհրաժեշտ են քայլեր, որ լինի ոչ թե ինքնանպատակ ծրագիր, այլ ծրագիր, որը կյանքի է կոչվելու:

Սաիյանը նշեց, որ նախագծի մշակման լիազորությունը վերապահված է աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարությանը, մինչև ծրագիրը շրջանառության մեջ դնելը այն պետք է ներկայացվի ԱԺ հավանությանը, այսինքն՝ դրված է մեխանիզմ, որի շրջանակներում օրենսդիրը ևս ազդեցություն կունենա դրա մշակման կամ ընդհանուր բովանդակության վրա:

Մյուս կարևորագույն ինստիտուտն, ըստ Սաիյանի, տարեկան ծրագրի գաղափարն է, որ ամեն տարի բյուջեով ներկայացվում է ԱԺ. այն միտված է լինելու համալիր ծրագրի իրականացմանը, այսինքն՝ այդ ծրագրի գործիքներից մեկն է, որտեղ ամրագրված են լինելու ֆինանսավորման աղբյուրները, միջոցառումները, որ արվել են բյուջեի հաշվին, դոնոր կազմակերպությունների հաշվին և այլն: Փոխնախարարը նշեց, որ սրանք հաշմանդամություն ունեցող անձանց սոցիալական ներառման ուղղությամբ իրականացվող միջոցառումների կամ այդ երկու ծրագրերի մշտադիտարկման ընթացակարգերն ու կառուցակարգերն են, որոնք առաջարկում են:

Նա տեղեկացրեց՝ օրենքով ամրագրված է, որ ՄԻՊ-ին է վերապահվում ծրագրի նկատմամբ մշտադիտարկում իրականացնելու մեխանիզմը, ընդ որում՝ ՄԻՊ-ը դրան մասնակից է դարձնելու այն բոլոր կազմակերպություններին, որոնք ներկայացնում են ծահառուների շահերը:

«Վստահեցնում եմ՝ ՀՀ կառավարությունը հանձնառու է և իր պատրաստակամությունն է հայտնում հնարավորինս աջակցել, նպաստել հաշմանդամություն ունեցող անձանց սոցիալական ներառման խնդիրների լուծմանը: Դա բավական թանկարժեք գործընթաց է, այդ են վկայում մեր բոլոր քննարկումները միջազգային գործընկերների հետ, բայց մենք նաև ունենք այն վստահությունը, որ հնարավոր է առկա միջոցների թիրախային կիրառման շնորհիվ քայլ առ քայլ գնալ նախանշված ճանապարհով և ունենալ հաշմանդամություն ունեցողների համար մատչելի միջավայր»,- ասաց նա:

Հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների գծով փաստաբան Ջոն Վոդաչը նշեց, որ օրենքն այս տեսքով համակողմանի և լավ ներկայացնում է՝ որոնք են հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքները, ինչպիսին պետք է լինեն դրանք: Նա համոզմունք հայտնեց՝ սա օրենք է, որից կշահեն ՀՀ բոլոր քաղաքացիները, ոչ միայն հաշմանդամություն ունեցող մարդիկ, այլև ողջ երկիրը, այն հնարավորություն կտա օգտագործել մինչ այժմ չօգտագործված մարդկային ռեսուրսները և կնպաստի երիտասարդների ներուժի օգտագործմանը: Վոդաչն ընդգծեց՝ կարելի է այնպես անել, որ դա չստեղծի ֆինանսական կամ այլ լրացուցիչ բեռ:

«Եթե դուք լայն դուռ եք կառուցում, անպայման չէ, որ այն ավելի թանկ արժենա, քան նեղ դուռը, սա նշանակում է՝ միանգամից լայն դուք կառուցելով՝ դա անում եք ծախսարդյունավետ ձևով: Երբ արդեն ունեք չափորոշիչները, պետք է ապահովեք, որ ճարտարապետները, շինարարները, նախագծողները հասկանան օրենքը և նրա պահանջները, դա ենթադրում է նաև համապատասխան ուսուցում»,- ասաց նա:

Վոդաչի խոսքով՝ ՀԿ-ներն ունեն պատասխաատվություն, բայց անհրաժեշտ է՝ համապատասխան մարմինը, որ յուրաքանչյուր շենքի շահագործման ակտն է ստորագրում, համոզվի՝ շենքը մատչելի է, հակառակ դեպքում պետք է թույլ չտա, որ այն շահագործվի:

Փաստաբանը նշեց՝ երբ շենքը կառուցվում է և մատչելի է լինում, այն ծառայելու է մի քանի սերունդների, հնարավորություն է տալու հաշմանդամություն ունեցող մարդկանց ՝ օգտվել այդ շենքից:

«Մենք ունեինք պատերազմի վետերաններ, ովքեր հաշմանդամություն ունեին, դա մեր հարգանքի դրսևորումն էր, որ իրենց համար մատչելիություն էինք ապահովում, հուսով եմ՝ այս օրենքը կանցնի երկրորդ փուլ, և նրանք ականջալուր կլինեն մեր առաջարկներին»,- ասաց նա: Վոդաչը նշեց՝ իրեն տպավորել է այն, թե որքան բաց էին մարդիկ՝ քննարկելու, առաջարկները լսելու, հավելեց, որ լցված է լավատեսությամբ, հուսով է՝ լավ օրենքից բացի կապահովվի դրա արդյունավետ կիրարկումը Հայաստանում:

Մինչ այդ՝ այսօր հրավիրած ասուլիսում  օրենքի մասին խոսել են 
Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության հաշմանդամների հիմնահարցերի բաժնի պետ Աննա Հակոբյանը, Ներառական իրավական բարեփոխումների կոալիցիայի անդամ Զարուհի Բաթոյանը, ԱՄՆ փորձագետ, իրավաբան Ջոն Վոդաչը: