«Դուխով» ստելու արվեստը
Գրելու հետ կապված մի գաղտնիք բացեմ. ամենից դժվար պահերից մեկն այն է, երբ պարտավոր ես բարեկրթորեն շարադրել մի միտք, որն արդեն վաղուց դիպուկ ձևակերպված ժողովրդական որևէ առած-ասացվածքով: Օրինակ՝ քաղաքացու օրվան հատկացվող 124 միլիոն դրամ և կառավարական շենքի վերանորոգման համար տրամադրվող 64 միլիոն դրամ (2019-ի բյուջեով չնախատեսված) գումարների մասին լսելիս միտքդ է գալիս հետևյալ արտահայտությունը՝ «էշ գտնես՝ չհեծնե՞ս»:
Բայց քանի որ չի կարելի աշխատասեր կենդանու անունով կոչել վարչապետին և նրան մեր գլխին բազմեցրած 884 864 քաղաքացիներին, ուստի ստիպված ենք գեղեցիկ բառերով արտահայտվել: ՀՀ հպարտ քաղաքացիներն արդեն գիտեն ինչպե՞ս են նշելու իրենց պատվին տոն հռչակված այդ օրը, թե՞ դա էլ են լիազորելու իրենց կուռքին... թող միայն նա կուշտ ու գոհ լինի, և նվիրյալ զանգվածը հերթական ստով կերջանկանա: Տեսնես Աստծու աչքին ո՞վ է ավելի մեղավոր՝ անամոթաբար ստողը, թե սուտ խոսքին կուրորեն հավատացողը: Մեղավորության պահը մեր դատելիքը չէ, բայց վստահաբար կարող ենք կասկածել բացահայտ ստին հավատացողի խելահասությանը: Չնայած արդեն ակնհայտ է, որ 884 864-ը այլևս տոգորված չեն 2018-ի ապրիլյան սիրով: Բայց ցավն այն է, որ դեռ հավատում են սուտ խոսքին, մտածում են, որ վատն են նախարարներն ու խորհրդականները, վատն են պատգամավորներն ու օգնականները, այդ նրանք են խաբում ու սխալ տեղեկություններ հաղորդում թագավորին: Այ, հենց այս անսասան հավատն էլ աչքի առաջ ունենալով՝ գործող վարչապետը վստահ խորհուրդ է տալիս գույքագրել իր խոստումները (օգտագործենք իր անկապ բառը)՝ «ինչ եմ խոստացել, որ չեմ արել»,- տարակուսում է նա: Սիրում է ծաղրել գործող վարչապետը... (կամ երևի պետք էր ճշտել, թե ում տրված խոստումները նկատի ունի):
Էջեր ու ժամանակ խնայելու համար հիշեցնենք ընդամենը մեկ-երկու խոստում և դրանց իրականացումը լիովին հակառակ կողմից: 2018-ի ապրիլ-մայիսից անընդհատ լսել ենք, որ «քաղաքական վենդետաներ չե՛ն լինելու...», բայց ամառվանից սկսած իսկական քաղաքական հետապնդում է իրակացվում ՀՀ երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի դեմ: Նրան ցանկացած գնով ազատազրկելու պահանջով հեռախոսազրույցի գաղտնալսման հանրայնացումից հետո (2018-ի սեպտեմբերի 11-ին), որևէ խոսք-խոստում այլևս գրոշի արժեք չունի: Ճապոնացի պաշտոնյան նման դեպքից հետո հաստատ խարակիրի կաներ, բայց մերոնք լավ էլ շարունակում են պաշտոնավարել, դեռ ավելին՝ շարունակում են ապօրինի կալանքի տակ պահել քաղաքական վեդետայի թիրախին: Եվ այս ամենի ֆոնին սուտ բառեր են շռայլում արտադատարանական ճնշումների իսպառ վերացման մասին:
Հաջորդ ամենից շատ հնչած խոստումները վերաբերում են «համակարգային կոռուպցիայի վերացմանը»: Ներողություն, իսկ ի՞նչ անուն տալ ապրիլի 18-ին ՊՎԾ պետ Դավիթ Սանասարյանին առաջադրված մեղադրանքին՝ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 308-րդ հոդվածի 1-ին մասով: Կամ ինչպե՞ս բացատրել աղբի մեջ կորած Երևանի քաղաքապետարանի կողմից խախտումներով մեկ ընկերությունից «ափալ-թափալ» 15 «Կամազներ» գնումը: Կամ ինչպե՞ս կոչել վարչապետի տիկնոջ հիմադրամներում խոշոր նվիրատուներին գաղտուկ պահելը... Հապա վերջերս համացանցում տարածված տիկնոջ կողմից 1,5 միլիարդ եվրոյի յուրացման մասին լուրե՞րը: Եթե զրպարտություն է՝ հերքեք ու պատժեք մեղավորին, եթե իրականություն է՝ գոնե ձեր հպարտ քաղաքացիներին բացատրեք, թե ինչ նպատակների են համար են դրանք հավաքվում... բացատրեք, քանի դեռ հավատում են ձեզ:
Իսկ ո՞ւր մնացին թափացիկ, բաց քաղաքականության խոստումները: Հայությանն ամենից շատ հուզող արցախյան հարցում ամեն ինչ պատված է խորհրդավորության շղարշով: Էական պայմանավորվածությունները ներկայացնելու փոխարեն հանրությանը մատուցվում են խաղաղասիրական կոչեր: Վաղուց արդեն հասկանալի է, որ ներքին փոթորիկ առաջացնող հարցերն ասպարեզ են նետվում այն ժամանակ, երբ ղարաբաղյան կարգավորման հարցում ինչ-ինչ զարգացումներ են տեղի ունենում: Ոչ մի երաշխիք չունենք, որ ծածուկ կերպով լուրջ որոշումներ չեն կայացվում: Չնայած, պետք է նշել, որ ինքնապաշտպանական բնազդը դեռևս թույլ չի տա վարչապետին հակահայկական քայլեր անել Արցախի հարցում... գիտի, որ հզոր դիմակայության կհանդիպի:
Իսկ ի՞նչ պատկեր ունենք «Իմ քայլի» նախընտրական Երջանիկ անհատ, հոգատար հանրություն և հզոր պետություն» խոստումների դեպքում: Դարձյալ հակառակ պատկերը: Ամեն անհատի գլխին կախված է գործազուրկ դառնալու վտանգը. էլ ի՞նչ երջանկության մասին է խոսքը: Պառակտված «հոգատար հանրության» մինի պատկերը կարելի տեսնել խորհրդարանում, և սա այն դեպքում, երբ ԱԺ-ն գրեթե միատարր է: Հետաքրքիր է՝ գո՞հ են 884 864 քաղաքացիներն իրենց ընտրյալների «դուխով ռազբորկաներից»: Ի դեպ, խորհրդարանի ամբիոնի մոտ տրանսգենդերի հայտնվելուց և ԲՀԿ-ական Նաիրա Զոհրաբյանի վրդովմունքից հետո սև կատու անցավ ԲՀԿ-ի ու «Իմ քայլի» միջև... ինչին հետևեցին դիմակավորված դեսանտը Ծառուկյանին պատկանող «Առինջ Մոլում», ստուգումները նրա գազալցակայաններում, «Արարատ ցեմենտի» աշխատողների աշխատանքից ազատելու ծանուցագրերը: Փաստորեն ակնհայտ է դառնում վարչապետի հաշվեհարդար տեսնելու մոլուցքը ոչ միայն քաղաքական հակառակորդների, այլև գործընկերների հանդեպ, ովքեր համարձակվում են սեփական կարծիք ունենալ:
Ինչ վերաբերում է «հզոր պետությանը», ապա նրա անվտանգության և տնտեսական վատթարացող վիճակի մասին մտահոգությունը մշտական լարվածության մեջ է պահում սթափ քաղաքացիներին, ովքեր ոչ թե հիացած, այլ բաց աչքով են նայում վարչապետի արարքներին ու ասածներին: Խոստացված միլիարդներով ներդրումների բացակայության պայմաններում հիմնավորապես փոշիացվում են անգամ նախկինում արված ներդրումներից սպասվելիք եկամուտները: Երբեմն այնպիսի տպավորություն է, որ միտումնավոր կերպով Հայաստանը սնանկացման է տարվում: Անգամ քաղաքացու օրվա և կառավարական շենքի «հույժ գաղտնի» աննպատակ ծախսերն են բյուջեն մսխելու տպավորություն թողնում: Ինչո՞ւ: Ո՞ւմ է ձեռնտու մեր երկրի տնտեսական ու ֆինանսական թուլացումը... հաստատ ոչ մեզ՝ հայերիս: Հետևապես մնում են օտարները: Ցավոք, պետք է խոստովանել, որ այս իշխանությանը խորթ չեն ապազգայնությունն ու այլասերվածությունը, ինչի դրսևորումները գրեթե բոլոր ոլորտներում են՝ սկսած կառավարության կառուցվածքային անհիմն փոփոխությունից մինչև յուրաքանչյուր օղակում նախկիններից ազատվելու մարմաջից: Ստերով քողարկել այս ամենը երկար չի հաջողվի... ուզում ես «դուխով» ստի, ուզում ես՝ արվեստով, միևնույն է՝ իրականությունը դրանից չի փոխվում:
Լիա Իվանյան