Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Մենք այսօր Արցախի հարցում ներհասարակական ու քաղաքական էլիտաների միջև լուծման մեխանիզմների վերաբերյալ կոնսենսունս չունենք»,-Panorama.am-ի  հետ զրույցում, անդրադառնալով ԵՊՀ տնտեսագիտական ֆակուլտետում տեղի ունեցած հանդիպման ժամանակ ԼՂ խնդրի կարգավորման վերաբերյալ վարչապետ Փաշինյանի հայտարարությանը, ասում է քաղաքագետ Ալեն Ղևոնդյանը։

Նա պնդում է, Արցախի հարցով, անկասկած, հանրային քննարկումներ պետք է լինեն, որպեսզի հստակեցվի Արցախի դերը, նշանակությունը, արժեքը, կարևորությունը՝ որպես նպատակ, ինչպես նաև այն ճանապարհները, որոնցով այդ նպատակին պետք է հասնել։

Հիշեցնենք, որ կառավարության ղեկավարը ԵՊՀ-ում մասնավորապես հայտարարել էր. «Ի վերջո, երբ ինձ ուղարկում եք բանակցությունների, չեք ասում, կգնաս ու Ղարաբաղի հարցը կլուծես այսպես: Ես ունեմ ղարաբաղյան խնդրի լուծման իմ պատկերացումը, սակայն Ղարաբաղի հարցի սեփականատերը կառավարություն չէ, վարչապետ չէ, այլ ամբողջ հայ ժողովուրդն է: Մենք պետք է ձևակերպենք, թե ինչ ենք ուզում՝ ձգտելով համազգային կոնսենսուսի»։

Ղևոնդյանի համար նման հայտարարությունը ոչ զարմանալի է, ոչ էլ տարօրինակ։ Նա հիշեցնում է, նախկին իշխանությունների ժամանակ էլ տարբեր պաշտոնյաներ հայտարարել են, որ խնդրի վերջնական լուծումը տալու է ժողովուրդը։ 

«Մենք հաճախ խոսում ենք խնդրի դրվագային լուծումների մասին,  օրինակ հողեր տալու-չտալու վերաբերյալ, փախստականների վերադարձի-չվերադարձի, անվտանգություն-կարգավիճակ կեղծ օրակարգերի մասին։ Սակայն իրականում մենք մեր մեջ չենք որոշել, կամ բավարար չափով չէ, որ որոշել ենք, թե մեր նպատակը որն է, այդ նպատակին հասնելու խնդիրները փուլային, փաթեթային տարբերակով որոնք են և որոնք են մեր շահերն այդ ամեն ինչի մեջ»,-մանրամասնում է քաղաքագետը։

Նա պնդում է, որ խնդրի լուծման վերաբերյալ տարբեր շրջանակներ տարբեր պատկերացումներ ունեն, բայց ներհասարակական կոնսենսուս, հարթակ, որտեղ մարդիկ ունեն որաշակի ռացիոնալ դատողությունների պրոյեկտումներ և եկել են համաձայնության Արցախի հարցի լուծման վերաբերյալ, չկա, երբեք չի եղել։

Փորձագետի համար անհասկանալի է «հայ ժողովուրդ» ձևակերպումը, հայ ժողովուրդը հայաստանաբնա՞կ, թե՞  արցախաբնակ հասարակությունն է։

«Սա շատ կարևոր է, քանի որ նրանց մոտեցումները արցախյան հիմնահարցի լուծման մի շարք բաղադրիչների մասին կարող են լինել կարդինալ տարբեր, և այդպիսին կան։ Մյուս կողմից, երբ մենք խոսում ենք ժողովրդի մոտ կոնսենսուսի ձևավորման մասին, դա որտեղի՞ց պետք է գա։ Իշխանությո՞ւնն այդ թեզերը պետք է գցի դաշտ, հասարակությունը որոշի, թե իր պատկերացումների շրջանակին համապատասխանո»ւմ են, թե՞ չեն համապատսխանում։ Միշտ չէ, որ հասարակությունն ունակ է ադեկվատ որոշումներ կայացնելու, քանի որ շատ ավելի զգայական ու էմոցիոնալ, հաճախ ոչ դիվանգիտական շահերի կրող է։ Հետևաբար այս առումով մենք բազմաթիվ խնդիրներ ունենք»,-մանրամասնում է նա։

Քաղաքագետի կարծիքով, տպավորություն է, որ Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը ստացել է Արցախի պետական ու քաղաքական էլիտայի մանդատը՝ ներկայացնելու նրանց շահերը բանակցային գործընթացում։ Նա հար է բարձրացնում,  երբ խոսվում է հասարակական կոնսենսուսի վերաբերյալ, ապա Արցախի կարգավիճակը, էլիտաների պատկերացումներն ինչպե՞ս են տեղավորվելու դրա մեջ։ Քաղաքագետը պնդում է, խնդրի մասին պետք է խոսվի, պետք է լինեն հանրային լայն քննարկումներ։

«Բայց արդյո՞ք դրանք կբերեն որևէ տեղ գոնե այս փուլում։ Երբ մենք խոսում ենք հայ հասարակության մասին, մենք չպետք է մոռանանք, որ հայ հասարակության դեմ կանգնած է ադբեջանական հասարակությունը։ Եվ ինչպի՞սի պատկերացումներ ունեն նրանք արցախյան խնդրի կարգավորման վերաբերյալ, արդյո՞ք դրանք հայատյացության դիրքերից պատկերացումներ չեն, արդյո՞ք դրանք ադեկվատ պատկերացումներ են։ Ես այս հարցում թերահավատ եմ»,-ասում է փորձագետն ու ավելացնում, անկախ այն բանից, թե ադրբեջանական հասարակությունն ինչպիսի հոգեբանական վիճակում, ամեն դեպքում հայկական հասարակությունը պետք է որոշի բանակցային, շահային նշաձողերը հենց իր համար։

Հանրային քննարկումներին էլ պետք է նախորդի լուրջ աշխատանք, հաշվի առնվեն թե ինչ մեթոդաբանությամբ, քայլերի ինչպիսի հաջորդականությամբ պետք է ծավալվեն այդ դրանք։

«Ամեն դեպքում պետք է հաշվի առնել, որ ժողովրդի քաղաքական վստահության բանալին տրված է իշխանություններին։ Նրանք այդ շահերի արտացոլողն են։ Քաղաքական նպատակահարմության տեսակետից ես հասկանում եմ, թե ինչու են օգտագործում թեզը, որ Արցախի խնդիրը լուծելու է ժողովուրդը, քանի որ գիտակցում են՝ ցանկացած լուծման դեպքում հասարակության մի շերտ օբյեկտիվորեն դժգոհ է լինելու»,-նշում է Panorama.am-ի զրուցակիցը։

Նա ընդգծում է, եթե խնդիր է դրված այս առումով լուրջ և պատասխանատու քայլեր անել, ապա դրա նախաձեռնողը պետք է լինի գործող քաղաքական իշխանությունն ամենատարբեր հարթակներով՝ սոցիալական,  փորձագիտական, մասնագիտական, Հանրային խորհուրդի, տարբեր նախարարություններին կից խորհուրդների մակարդակով։

«Պետք է քննարկումների ոչ թե ֆորմատ, այլ օրակարգ, մթնոլորտ ձևավորել, բայց մինչ այդ, հաշվի առնելով, որ ինքնորոշման սուբյեկտը Արցախի Հանրապետությունն է, այդ ամեն ինչը պետք է բոլոր բաղադրիչների մասով հստակեցվեն ու ճշգրտվեն Արցախի իշխանությունների ու այնտեղ ապրող մեր համաքաղաքացիների հետ։ Առանց նրանց հաստատման, մենք որևէ քայլ անելու իրավասություն չունենք»,-ընդգծում է քաղաքագետը։