Ձեր վստահելի աղբյուրը

Մարտի 1-ի գործով դատավարությունը կապ ունի ամեն ինչի հետ, բացի օրենքից։ Ընդ որում, հենց սկզբից էին գործի դրվել իրավական պետություն հասկացությանը չպատշաճող մոտեցումները, և ամեն հաջորդող արարը վեր է հանում մի արատ։ Դատական նիստերը, ինչպես նաև դատարանի մոտ իրականացվող «դեմ» բողոքի ակցիաները  ճնշող տպավորություն են թողնում․․․ որովհետև ամենուր զգացվում է ճնշում։

Ամենաճնշվածը դատավորն է, ով արդեն  հինգ ինքնաբացարկի միջնորդություն է մերժել։ Իրավաբանները կասեն՝ կարո՞ղ է արդյոք հետագայում իրավաչափ համարվել մի վճիռ, երբ այն   կայացնողի հանդեպ դատավարության մի կողմը բացարձակ վստահություն չունի։ Պաշտպանական կողմը բացահայտորեն ասում է, որ Արմեն Դանիելյանը հայտնի է որպես մեղադրող կողմին երբևէ դեմ չգնացող դատավոր,  ու  չի վստահում նրա անաչառությանը։ Եվ այս պարագայում  առնվազն ծիծաղելի է գլխավոր դատախազի լրագրողներին հայտնած միտքը՝ «․․․հուսով եմ, որ Մարտի 1-ի գործը քննող դատավորը բարոյական և հոգեբանական ճնշումների չի տրվի․․․» Ներողություն, բայց ճնշելու տեղ այլևս չեք թողել։ Անզեն աչքով էլ երևում է,  որ առանց ճնշման ցանկացած  դատավոր  վաղուց  արդեն ինքնաբացարկ հայտնած կլիներ։

  Ճնշման յուրօրինակ  ձև է նաև գլխավոր դատախազի մասնակցությունը, ավելին՝  հրամանին համազոր կարծիքներ հայտնելը, օրինակ պաշտպանության կողմին  «ձգձգելու միտում»  վերագրելը։ Փաստաբանները  իրավունք ունեն և պետք է իմանան ընթացակարգային  բոլոր նրբությունները, և բնականաբար լիակատար պարզաբանումների կարիք ունեն, եթե անգամ դա մի ամբողջ նիստ ձգվի։  Որովհետև, որքան էլ մեղադրող կողմը ձևացնի է, իբր սա ընդամենը  քրեական գործ է,  Ռոբերտ Քոչարյանն  էլ շարքային մեղադրյալ,  իրենք էլ հիանալի գիտեն, որ սա աննախադեպ գործ է և հետագայում մշտապես քննության առարկա է դառնալու։  Բայց պահի պահանջը կատարելով՝ մոռանում են, որ ոչ մի տող ու ստորակետ չի կորչելու մեկ տարում կուտակված մեղադրանքի հազարավոր էջերից։  Չի մոռացվելու, որ  դատախազությունը բողոքարկել է Արցախի գործող և նախկին  նախագահների երաշխավորությունը։ Չի մոռացվելու և չի  ներվելու։

Գուցե հենց այդ պատճառով են ցավագին ընդունում իրենց ներքին մտքերին համահունչ զգուշացումները։ Ռոբերտ Քոչարյանի  դատավորին  ուղղված՝  «․․․ լավ հոտ չի գալիս այս ամեն ինչից։ Այս գործը կարելու, սարքելու համար մարդիկ հետագայում պատասխանատվության են ենթարկվելու շատ վատ»  խոսքը ընկալել որպես սպառնալիք  ու ճնշում դատարանի վրա՝ կարելի է բացատրել միայն  ներքին մեծ   վախով։ Շատ ճիշտ է նկատում Արթուր Դավթյանը՝  «որևէ պաշտոնյա, ով բարեխղճորեն իր գործն է կատարել, նա անհանգստանալու խնդիր չունի»։  Բայց արդյո՞ք նա այդ շարքում է․․․  Հազիվ թե։ Մեկ տարի շարունակ տարբեր կողմերից  ասվում է, որ  այս գործը Փաշինյանի  և Տեր-Պետրոսյանի  միասնական վրեժն է 2008-ին պետական հեղաշրջում կանխած նախագահի դեմ։  Սա մաքուր քաղաքական հետապնդում է, որը փուչիկի պես կպայթի այս իշխանության վերջին շնչի հետ։ Իսկ   Փաշինյանի իշխանությունը հավետ չէ, և բնականաբար, պատասխան պետք է տան և հեղինակները, և նրանք, ովքեր օժանդակել են մարտիմեկյան վերաբացված գործին իրավական զգեստներ հագցնելուն։  Բազմիցս հնարավոր էր կանգ առնել, այլ ոչ թե  օգտագործելով պետական լծակները՝ հատել խելամտության  սահմանը, որից հետո պատասխանատվությունն այլևս անխուսափելի է դառնում։ Ենթագիտակցորեն դա զգում են, այլապես ինչու պետք է այդքան ջղաձիգ ընդունեն  Ռոբերտ Քոչարյանի ասած յուրաքանչյուր խոսք։   Որովհետև  Մաքիավելու ասածով՝  «․․․ այդ ուժն է հեշտությամբ անվանում ստանում, ոչ թե անվանումը՝ ուժ»։

Լիա Իվանյան, հրապարակախոս