Ձեր վստահելի աղբյուրը

Վարչական դատարանը հօգուտ Լիդիանի որոշում  կայացրեց՝ անվավեր ճանաչելով Բնապահպանության և ընդերքի տեսչական մարմնի որոշումը: Տեսչության նախկին ղեկավարը  «Լիդիան»-ին հորդորել էլ  ձեռնպահ մնալ ընդերքօգտագործմանն առնչվող որևէ գործողությունից, քանի  որ տարածքում Կարմիր գրքում գրանցված  տեսակներ կան:Դատարանն այս հանգամանքերի վրա ուշադրություն չդարձրեց: Այս հարցում «Լիդիան»-ը  հաղթանակ տոնեց, արդյո՞ք ունի հնարավորություն միջազգային արբրիտաժային դատարանում ևս հաղթելու: Միջազգային բնապահպանական կառույցի ներկայացուցիչ, մասնավորապես WWF Հայաստանի գրասենյակի ղեկավար Կարեն Մանվելյանը թեմայի վերաբերյալ մեկնաբանություն է տվել  panorama.am-ին։

«Խորհրդակցել եմ մեր  ղեկավարության հետ, ներկայացրել եմ խնդիրը: Պարզ է, որ նման ընկերությունները լոբբինգով և գումարներով կարողանում են ուժեղ լինել և ազդեցություն ունենալ դատարանների վրա: Բայց, եթե տեղի բնակիչները դեմ են, ցանկացած արբրիտաժ չի կարող հօգուտ ընկերության որոշում կայացնել ՝ հաշվի չառնելով տեղացիների կարծիքը: Միջազգային փորձը նկատի  առնելով, կարող ենք ասել, որ դա մարդու իրավունքների կոպտագույն  խախտում է: Ջերմուկում  լսումներ չեն եղել, բնակիչների  կարծիքը հաշվի չեն առնվել, նրանք  նույնիսկ ճանապարհ են փակել, էլ ո՞նց կարող են արտահայտել իրենց բողոքը: Նույն ջերմուկցիները կարող են դիմել ՄԻԵԴ և ավելի շատ գումար պահանջել: Այս հարցում ես համոզված եմ, որ ոչ մի արբրիտաժ չի կարող բավարարել «Լիդիան»-ին»,-նշեց նա:

panorama.am. -Պարոն Մանվելյան, բացի մարդու իրավունքների խախտումից,  կենսաբազմազանության մասով  միջազգային կոնվենցիաների խախտումներ կա՞ն:

Կարեն Մանվելյան.- Բավականին շատ խախտումներ կան՝  և  ՀՀ օրենքներ,  և միջազգային կոնվենցիաներ են խախտվել: Ամուլսարի տարածքում Հայաստանի Կարմիր գրքում գրանցված  25 տեսակից ավելի տեսակներ կան: Երկու տեսակն էլ ՝ Ոզնաթուփ մեխակը և Ապոլլո տեսակի թիթեռը, ինչպես գիտեք  հայտնաբերվեցին մասնագետների կողմից: Սակայն  իրենք հերքեցին, որ դրանք կարմիրգրքյան տեսակները են:

Այնինչ,  մեր մասնագետները, ովքեր երկար տարիների փորձ ունեն ապացուցեին , որ դրանք հենց այդ  տեսակներն են , որոնց մասին նշեցինք: Հասկանալի է, որ այն փորձագետներն ,ովքեր աշխատում են կամ ներգրավված են Լիդիանի գործում, պետք է ասեին, որ տարածքում չկան Կարմիր գրքում գրանցված տեսակներ: Կարող եմ վստահաբար մի բան  ասել, որ մեր երկրում  տասը հազար հա-ի վրա անհնարին է գոնե մեկ կարմիր  գրքյան տեսակ չլինի:

panorama.am. -Ենթադրենք , արբրիտաժային դատարանը որոշում կայացրեց հօգուտ ջերմուկցիների, արդյո՞ք Հայաստանի վարկանիշը  չի ընկնի  և  չենք կորցնի վստահությունը ՝ միջազգային  ներդրողների շրջանում:

Կարեն Մանվելյան.-Եթե  Հայաստանն ուզում  է «կանաչ» ուղով գնալ, ապա  վարկանիշն ավելի կբարձրանա: Ամբողջ աշխարհն է այսօր որդեգրել  «sustainable development goals»  ճանապարհը, այնսինքն՝ կանաչ և կայուն  զարգացման ուղին: Արդյունքում ՝  և տնտեսությունը կզարգանա,  և շրջակա միջավայրը կպահպանվի: Ես կասեի ճիշտ հակառակը տեղի կունենա,   Հայաստանի վարկանիշը միջազգային հանրության շրջանում էականորեն կբարձրանա, եթե  ընտրի էկո քաղաքականություն, այլ ոչ թե քանդող քաղաքականություն:

panorama.am. -Այսինքն՝ կարող ենք  փաստել, որ Հայաստանի վարկանիշը  կբարձրանա, եթե  մերժի՞ Ամուլսարի ծրագիրը:

Կարեն Մանվելյան. - Իհարկե, միանշանակ, թե մեր Կառավարության  և թե մեր երկրի: Ես չեմ հավատում, որ ասում են ներդրողներ  չեն գա: Ներդրողը  այսպես,թե այնպես  կներդնի, իսկ վարկանիշը միանշանակ կբարձրանա: Պետք է ընդգծեմ, որ միայն Ամուլսարը չէ հարցը: Մյուս մետաղական հանքավայրերին էլ  է  խոսքը վերաբերում:

Գնալով պետք է նվազեցնել նաև նրանց գործունեությունը: Այսօր նրանք աշխատում են , աշխատատեղեր են ապահովում, հասկանալի է, բայց հետագայում պետք է քայլեր ձեռնարկենք, քիչ-քիչ փակելու ուղղությամբ: Մեր ուղին հանքարդյունաբերությունը չպետք է լինի, մեր ուղին գյուղատնտեսությունն է, IT  ոլորտն ու գիտությունը: 

panorama.am. - Քաղաքակրթությունն ու էկոլոգիան կարող են նույն ճանապարհով  ընթանալ, այսինքն՝ մեկը մյուսին չեն խանգարում, ինչպես ԱՄՆ-ում ակնարկեց ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը:

Կարեն Մանվելյան. - Տեսեք, այդ խնդիրը բոլոր երկրներում կան, ենթակառուցվածքներ են զարգանում, շենքեր են կառուցվում, սակայն զարգացած երկրներում շրջակա միջավայրի վրա բացասական ազդեցությունը հասցվում է մինիմալի:  Եթե շենք է կառուցվում, ապա մեկ այլ վայրում պարտադիր  հիմնվում է  կանաչ գոտի: 

Օրինակ՝ Գերմանիայում , Բեռլինն  ամենամաքուր  քաղաքն է ՝ օդի մաքրությամբ, քայլելիս թվում է,թե անտառի միջով ես քայլում՝ շատ այգիներ ու կանաչ տարածքներ կան, մարդիկ նախընտրում են հեծանվով երթևեկել: Ինչ է այնտեղ շենքներ չե՞ն կառուցվում: Կառուցվում են, բայց զուգահեռ  հիմնում են նաև կանաչ տարածքներ: Զարգանում է  քաղաքակրթությունն ու պահպանվում շրջակա միջավայրը: 

Պարզապես  այստեղ հարցն այլ է: Հայաստանը զարգացող երկիր է  և մենք մեր ռեսուրսների հաշվին ենք փորձում զարգանալ, ինչպես աֆրիկյան երկրներում է: Բայց խնդիրն այն է, որ  այդ բնական ռեսուրսներն  օգտագործում են օտարերկրյա ընկերությունները, իսկ մեր  երկրին բան չի մնում, երկիրը օգուտներ չի ունենում, կամ էլ՝ կոպեկներ: Դրա համար ասում ենք, զարգացնել տուրիզմը, որը երկարաժամկետ կտրվածքով օգուտ կբերի: Մի անգամ հաշվարկեցինք,թե    հանքի   շահագործումից  որքան եկամուտ է մտնում բյուջե: Այսպես, հանքավայրի շահագործումից իքս գումար պետությունը ստանում է տասը տարվա ընթացքում, նույքան գումար  տուրիզմից ՝ հիսուն տարվա ընթացքում:  

Բայց  տուրիզմից շրջակա միջավայրը չի ապականվում,  դեռ օգուտ շարունակվում  է  սերնդե սերունդ, բայց հանքավայրը տասը տարի հետո կփակեն և օգուտը կկտրվի , և բնություն չենք ունենա: