Ձեր վստահելի աղբյուրը

Ադրբեջանի նախագահ Ալիևը, ամեն դեպքում, պրոպագանդայի վարպետ է կամ շատ է ուզում այդպիսին երևալ։ Քարոզչության մեջ օգտագործում է գրեթե բոլոր թույատրելի ու անթուլատրելի հնարքները, կեղծում է պատմությունը, աղավաղում ու նենգափոխում է փաստերը, փոխում իրադարձությունների շրջանակը և պարզապես ստում։

Այս ամենի համադրությամբ հերթական քարոզչական «առկայծումներին» ականատես եղանք նոյեմբերի 26-ին՝ Բաքվի պետական համալսարանի հարյուրամյակին նվիրված միջոցառմանը Իլհամ Ալիևի ունեցած ելույթում։ Ադրբեջանի նախագահը կրկին խոսել է հայերից, ֆաշիզմից ու Գարեգին Նժդեհից։ Կրկին շահարկել է իսլամական համերաշխության խաղաքարտը՝ վտանգավոր կերպով փորձելով ԼՂ հակամարտությանը տալ կրոնական երանգ։ Նա իր զարմանքն է հայտնել, թե ինչպես են մուսուլմանական երկրները կարողանում շփվել Հայաստանի ու նրա ղեկավարության հետ, այն դեպքում երբ նրանք «գետնին են հավասարացրել մեր մզկիթները»։

Խոսել Հայրենական մեծ պատերազմի 75-ամյակի մասին՝ նշելով, որ «ԱՊՀ տարածքում ֆաշիստների հուշարձաններ չպետք է լինեն» և «ֆաշիստ Գարեգին Նժդեհի» հուշարձանը պետք է հանվի։ Եվ քանի որ Հայաստանի նոր իշխանությունները չեն օգտվել, Ալիևի խոսքերով, իր տված հնարավորությունից, եզրակացությունն այն է, որ Հայաստանը չի փոխել իր «ֆաշիստական էությունը»։

Այս դեպքում Ալիևի հիմնական քարոզչական հնարքն այն է, որ փորձ է կատարում հայերին ասոցացնել ֆաշիզմի և հակաիսլամականության հետ։ Նախ պետք է նշել, որ երկու թեզերն էլ որևէ փաստացի հիմքեր չունեն և որևէ պատմական քննության չեն կարող դիմանալ։ Հայրենական մեծ պատերազմում հայերի ունեցած ավանդի մասին գիտեն բոլորը՝ հարյուր հազարավոր զոհվածներ, մարշալներ, գեներալներ, հերոսներ։ Իսկ այն, որ հայերը շատ լավ գոյակցել են մուսուլմանների հետ ու ապրել իսլամական միջավայրում, նույնպես հայտնի փաստ է, ինչի վառ վկայությունն է հայկական համայնքների գոյությունը, օրինակ, Իրանում և արաբական մի շարք երկրներում։
Ըստ էություն հայերի նկատմամբ ատելություն սերմանող, հայի կերպարը դիվանյացնող այս հակաքարոզչությամբ փորձ է արվում լուծել առնվազն երկու խնդիր. նախ լրացուցիչ հուզական ֆոն հաղորդել Լեռնային Ղարաբաղի հարցում ընկալումներին ու մոբիլիզացնել ադրբեջանցիների ազգայնական զգացումները և երկրորդ՝ ապահովել միջազգային հանրության բարոյական աջակցությունը։

Առաջին դեպքում ալիևյան քարոզչությունը, ցավով պետք է նշել, ունի որոշ հաջողություններ։ Ադրբեջանական հասարակությունն ու պետական ապարատն այսօր թաթախված է հայատյացությամբ ու Հայաստանի նկատմամբ թշնամանքով։ Այս համատեքսում կարևոր է ընդգծել, որ արտաքին թշնամու ծայրահեղ ռադիկալացված ընկալումները Ադրբեջանի հասարակությանը դարձնում են հեշտ կառավարելի, ինչն էլ ապահովում է Ալիևների կլանի իշխանության երկարակյացությունը։ Այսինքն, հայտնի ճշմարտություն է, որ Ադրբեջանի նախագահը ու նրա շրջապատը ԼՂ հարցը պարզ շահարկում են՝ նաև իշխանությունը պահելու, ընդդիմությանը ճնշելու և ավտորիտար կառավարում ապահովելու համար։

Ինչ վերաբերում է միջազգային հանրության վրա այս քարոզչական հնարքների ազդեցությանը, ապա այս անգամ Ադրբեջանի ղեկավարության համար, ցավով պետք է նշել, որ այն առանձնակի ձեռքբերումներ չունի։ Ֆաշիզմի ու դրա հերոսականացման դեմ պայքարի շրջանակներում Ադրբեջանի կողմից Գարեգին Նժդեհի անվան շահարկումը որոշակի արձագանք ստացել է Ռուսաստանում, և դա զգալով է, որ Իլհամ Ալիևը շարունակում է թեման «տաք պահել»։ Բայց դա որևէ կերպ չի կարող արատավորել ոչ թյուրքական ֆաշիզմի դեմ մարտնչած Նժդեհի, ոչ էլ գերմանական նացիզմի դեմ պայքարում զոհված հայորդիների բարի համբավը։

Պետք է հստակ արձանագրել, որ միջազգային հանրության համար Լեռնային Ղարաբաղի հարցում հայկական կողմի մոտեցումները ընկալելի են եղել, և դա պայմանավորված է ոչ այնքան հայկական քարոզչության արդյունավետությամբ, որքան օբյեկտիվ իրողությունների գնահատմամբ։ Սա իհարկե չի նշանակում, որ միջազգային հանրային դրական կարծիքը մեխանիկորեն արտացոլվում է աշխարհաքաղաքականության ու «ռեալպոլիտիկի» վրա։

Բայց սա նշանակում է, որ ադրբեջանական ծանր քարոզչությունը դատապարտված է մնալու սև PR-ի դասագրքային փուչ օրինակ, որն ուսումնասիրելու են այլատյացությունն ու ատելության խոսքով զբաղվողները։  Եվ գուցե ապագայի սերունդները պրոպագանդայի մասին խոսելիս «գեբելսյան»-ի փոխարեն օգտագործեն «ալիևյան» ածականը։

Իսկ ամենավարջում, ոչ «ի դեպ», ավելացնենք՝ Հայրենական մեծ պատերազմում Հայաստանը իր տված հերոսների թվով չորրորդ հանրապետություն էր՝ Ռուսաստանից, Ուկրաինայից, Բելառուսից հետո։ Երբ պատերազմական գործողությյունները Հայաստան չէին մտել ու բնակչությամբ ամենափոքրերից էր։ 

Ի դեպ՝Ադրբեջանն ունի ընդամենը 43 հերոս։ Ընդ որում, այդ 43 ադրբեջանցի համարվող հերոսներից շատերը քրդեր են, թալիշներ, թաթեր, ավարներ, լեզգիններ, լեռնային հրեաներ և Հարավային Կովկասի այլ ժողովուրդների ներկայացուցիչներ են, այլ ոչ թե կովկասյան թուրքեր (վերջիններս իրենք իրենց «ադրբեջանցիներ» են համարում, սեփականացնելով հարևան Իրանի Ատրպատական երկրամասի բնիկ իրանական ժողովրդի ինքնանվանումը):