«Անհավատալի է, որ ՀՀ նոր կառավարությունը համաձայնի այդ խիստ վտանգավոր, թշնամական նախաձեռնությանը»
Միջազգային համաձայնագրերով Հայաստանի Հանրապետությունը բնական համակարգերի, կենսաբազմազանության պահպանության, մարդու էկո-իրավունքի իրացման, նախաձեռնությունների էկո-անվտանգության ապահովման և սահմանների մաքրման պարտավորություններ է ստանձնել՝ որպես երկրի անվտանգության բաղադրիչներ: Իսկ մետաղական հանքերում վտանգներն առատ են և աղետաբեր: Անդարձելի, բարձր և չկարգավորվող ռիսկերով հանքը չի կարելի բացել ոչ Ամուլսարում, ոչ էլ՝ մեկ այլ վայրում, քանի որ դա թունավորում, քայքայում է մեր հողային, ջրային ռեսուրսները, մեր շնչելու օդը, սնունդը, բնակչության առողջությունը: Հետևաբար՝ քաղաքացիները պարտավոր են ընդդիմանալ վտանգներին և արգելակել աղետները: Այդպես՝ մեկ ու կես տարի շարունակ Ամուլսարի մատույցներում կանգնած մարդիկ պատասխանատու կերպով պաշտպանում են իրենց հայրենի լեռը, իրենց կենսագործունեության միջավայրի անվտանգությունը: Այս մասին նշվում է Սոցիալ-էկոլոգիական ասոցիացիայի տարածած մամուլի հաղորդագրության մեջ։
«Ամուլսարի ոսկեբեր քվարցիտների արդյունահանման վերաբերյալ որոշումները կայացվել են՝ հակասելով ոչ միայն ՀՀ օրենսդրությանը, այլև՝ անվտանգության ապահովման տրամաբանությանը: Անհավատալի է, որ ՀՀ նոր կառավարությունը համաձայնի այդ խիստ վտանգավոր, թշնամական և անօրինական նախաձեռնության իրագործմանը: Նախաձեռնողի հանքային իրավունքի հիմքը՝ ԲՓ-35 դրական եզրակացությունն ապօրինի է հետևյալ իրավախախտումների պատճառով.
1. Ամուլսարի ոսկեբեր քվացիտների արդյունահանման համալիրի Շրջակա Միջավայրի վրա Ազդեցության Գնահատումը կատարվել է ոչ լիարժեք և ՇՄԱԳ-նախագիծը կազմվել է՝ հակասելով ՀՀ վավերացրած Էսպո-Կոնվենցիայի պահանջներին՝ թաքցնելով չկարգավորվող անդարձելի ռիսկերը, առանց երաշխավորելու բարձր ռիսկերի կարգավորումները և առանց անվտանգության ապահովման (էկո-մոնիթորինգի պլան գոյություն չունի): Առանց լրամշակելու այս թերությունները՝
2. ՀՀ նախկին բնապահպան նախարարը 2016թ. ապրիլի 29-ին հաստատել է Ամուլսարի ոսկեբեր քվացիտների արդյունահանման համալիրի ՇՄԱԳ-ի ԲՓ-35 դրական եզրակացությունը՝ կորրուպցիոն գործարքի արդյունքում: Հենց այնպես ոչ մեկը ոչ մի դեպքում դրական եզրակացություն չի ստորագրի անդարձելի, բարձր, չկարգավորվող թաքցրած ռիսկերով հագեցած նախագծի թույլատրելիության վերաբերյալ:
3. ԲՓ-35 եզրակացության հիմքում անտեսվել է հանքի շահագործման ազդեցությունը Ջերմուկ առողջարանային քաղաքի վրա: Էկո-փորձաքննության լիազոր մարմինը և նախաձեռնողը Ջերմուկի բնակչությանը ազդակիր համայնք չեն համարել՝ դիտավորյալ, որով խախտել են ՀՀ վավերացրած Հանրության մասնակցության մասին Աարհուսի կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի պահանջները: Այդպես Ջերմուկի բնակչությունը զրկվել է իրենց կենսագործունեության վրա ազդող նախաձեռնության վերաբերյալ քննարկմանը մասնակցելու, որոշման վրա ներգործելու իրավունքից:
4. Նախագծով Ամուլսարի գագաթն անջատվել է հիմնական լեռնազանգվածից, ստորոտից, որը երկրաբանական և լեռնահանքային կոպիտ սխալ է՝ նախագիծը երկրաբանական հիմնավորում չունի: Նախագիծը նաև տնտեսագիտական հիմնավորում չունի, քանի որ ՀՀ օրենսդրությամբ թափոնների վճար սահմանված չէ՝ 5,3 մլրդ.դոլարի համարժեք տնտեսական վնասը չի երևում:
5. Նախագծով կույտային տարրալվացման հարթակի (ԿՏՀ) տարողությունը սահմանված է ավելի քան 100 մլն.տ, որտեղ ցիանացման արդյունքում հանքանյութը վերածվում է հարստացման պոչերի, որոնք կուտակվում են ԿՏՀ-ում՝ որպես պոչհանք: Փաստացի՝ ԿՏՀ պոչամբարի դեր է կատարում, բայց կառուցման տեխնիկական պահանջները, վտանգավորության աստիճանը չեն համապատասխանում պոչամբարի անվտանգության պահանջներին:
6. Մինչ 2017թ. ապրիլի 29-ը նախաձեռնողը չի գործարկել Ամուլսարի ոսկեբեր քվարցիտների արդյունահանման համալիրը (թեև նախորդ 10 տարվա ընթացքում որոշում կայացնող ՀՀ պետական պաշտոնյաները մի քանի անգամ կանաչ ուղի են հարթել այդ նպատակով) և սպառել է ԲՓ-35-ով իրեն հատկացված վերջին ժամանակը՝ չիրացնելով հանքի շահագործման իրավունքը:
Ավելի մանրամասն վտանգները և իրավախախտումները ներկայացվել են՝ Ամուլ սարի հանքի շահագործան արգելքի իրավական հիմքերը հոդվածում , կամ՝ 2019թ. սեպտեմբերի 24-ին:
Հետևաբար՝ ՀՀ ՇՄ նախարարը պարտավոր է ԲՓ-35 փորձաքննական եզրակացության ուժը կորցրած ճանաչելու մասին ՀՀ կառավարության որոշման նախագիծ ներկայացնել հաստատման, որով կվերանա ԲՓ-35-ի հիման վրա ձևակերպված հանքային իրավունքը:
Սակայն այս օրինական պահանջը կառավարությունը չի կատարել և չի կատարում 2017թ.ապրիլի 30-ից մինչ օրս, անտեսելով նաև՝ վերը թվարկված իրավախախտումներն ու վտանգները, արգելքի իրավական հիմքերը, նաև՝ նոր ի հայտ եկած հանգամանքը (ռադիոակտիվ ուրանի, թորիումի առկայությունը, ELARD-TRC-ի անկախ մասնագիտական եզրակացությունը, ՀՀ գիտնականների ներկայացրած հիմնավորումները, Լիդիանի նախագծային փոփոխությունները): Բայց նախարարը օրենքով սահմանված իր իրավասությունները չի գործադրում և չի պահպանում Վայքի, Սյունիքի մարզերի բնությունը, որի նպատակով կրկնակի աշխատավարձ է ստանում:
ՀՀ շրջակա միջավայրի նախարարի փոխարեն Վայքի և Սյունիքի բնությունը պահպանում են Ջերմուկի և Ամուլսարի գյուղական համայնքների բնակչությունը՝ յուրաքանչյուրն իր ընտանիքի հաշվին, ընկերների, կամավորների աջակցությամբ, նաև՝ առանց աջակցության: 2018թ. հունիսի 22-ից արգելափակելով հանքի մատույցները՝ ԱՄՈՒԼՍԱՐԻ ՊԱՀԱՊԱՆՆԵՐՆ ԻՐԱՎԱՑԻ ԸՆԴԴԻՄԱՆՈւՄ ԵՆ ԱՊՕՐԻՆՈւԹՅԱՆԸ, ՎՏԱՆԳՆԵՐԻՆ, ԿԱՆԽԱՐԳԵԼՈւՄ ԵՆ ՎՆԱՍՆԵՐԸ, ՎԹԱՐՆԵՐԸ, ԱՂԵՏՆԵՐԸ: Ուստի Ամուլսարի հանքի շահագործումն արգելակող բնակչության գործողություններն արդարացի են և պահանջված՝ անկախ նրանից, թե ճանապարհ բացելու քանի անվստահելի դատարանի որոշում կա, միջազգային բորսաներում ինչ արժեթղթեր, մետաղների ինչ գներ կան:
Ամուլսարի պահապան ՀՀ պատասխանատու քաղաքացիները, իրացնելով ՀՀ Սահմանդրության 12-րդ հոդվածի պահանջները, պաշտպանում են իրենց կենսագործունեության միջավայրը, իրենց փոքր ու մեծ հայրենիքը՝ ճիշտ ժամանակին, պահանջված վայրում: Միաժամանակ Ամուլսարի պահապանները նպաստում են ՀՀ ստանձնած միջազգային պարտավորությունների պահպանմանը, երկրի բնապահպանական անվտանգությանը: Հետևաբար՝ Ամուլսարի պահապանները կարող են շարունակել իրենց քաղաքացիական պարտքի իրացումը: Բայց՝
1. ՀՀ որևէ կարգի պետական պաշտոնյա իրավունք չունի Ամուլսարի պահապան բնակչությանը որևէ պահանջ ներկայացնել՝ Ամուլսարի հանքի մատույցները բացելու վերաբերյալ:
2. Պահանջում ենք չխանգարել Ամուլսարի պահապանների արդարացի, իրավապաշտպան և խիստ պահանջված գործողություններին: Հակառակ դեպքում՝ ՀՀ կառավարությունը կհայտնվի միանգամից մի քանի միջազգային ատյանների անցանկալի քննադատության և պատժամիջոցների շրջանակներում (ՄԻԵԴ, Էսպո-քարտուղարություն, Աարհուսի համաձայնության կոմիտե, ....):
Մենք բոլորս Ջերմուկի և մյուս ազդակիր համայնքների հետ միասին պատասխանատու ենք Ամուլսարի պահպանության համար: Հանքի արդյունահանման թույլատրելիությունը պարզվում է երկրի տնտեսական շահը համադրելով բնօգտագործման անվտանգությանը: Ամուլսարի դեպքում այդ երկուսը հակադրվում են և ուրեմն՝ պարտադրված ենք առաջնահերթ անվտանգությունը գերադասել շահույթ-հարկեր-աշխատատեղեր-ից և Ամուլսարը չի շահագործվի:
Սոցիալ-էկոլոգիական ասոցիացիա ՀԿ նախագահ՝ Սրբուհի Հարությունյան
Էկո-փորձաքննության խորհրդատու
Հարակից հրապարակումներ`
- Ջերմուկի բնակիչ. Պաշտոնատար անձինք մեզ շատ քաղաքակիրթ ձևով առաջարկեցին, որ Ամուլսարի մուտքերը բացենք
- Փոխոստիկանապետերը ցանկություն են հայտնել հանդիպել Ամուլսարի պահապանների հետ
- Ամուլսարի հարցով աշխատանքային խումբը նիստ է անցկացրել
- «Հրապարակ». «Հասկացնում են, որ պասիվանա՞ք ինչ-ինչ հարցերում` Ամուլսար, Ստամբուլյան կոնվենցիա»
Լրահոս
Տեսանյութեր
Փաշինյանի կնոջը «Նիկոլ ցեղասպան» վանկարկումով դիմավորեցին Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիրում