Ձեր վստահելի աղբյուրը

Կենդանիների սպանդանոցային պարտադիր մորթի դեմ օրեր շարունակվող բողոքի ակցիաների մասնակիցները դեռևս միասնական պահանջ չունեն։

Նրանց մի մասը  տարբեր՝ օբյեկտիվ ու սուբյեկտիվ հիմնավորումներով պահանջում է չեղարկել պարտադիր մորթի պահանջը, մյուսներն առաջարկում են հետաձգել այն՝ քանի դեռ նոր սպանդանոցներ չեն կառուցվել,  մի մասն էլ  ընդգծում է՝ պարտադիրի պահանջ դնելուց առաջ պետք է բավարար թվով սպանդանոցներ ստեղծվեին։

Հունվարի 15-ին, երբ ուժի մեջ մտավ սպանդանոցային պարտադիր մորթը, հանրապետության տարածքում ընդամենը 22 սպանդանոց կար, ընդ որում՝ Տավուշի ու Վայոց Ձորի մարզերում՝ մեկական։

Սննդամթերքի անվտանգության տեսչական մարմնի մամուլի հետ կապերի  պատասխանատուն այսօր տվյալներ հրապարակեց, ըստ որի, հունվարի 21-ի դրությամբ հանրապետությունում արդեն 38 գործող սպանդանոց կա։

«Վաղն արդեն ավելի շատ կլինի. 20-ը ներքին հարդարման փուլում են, 27-ը՝ նախագծման։ Մի երկու ամիս հետո որևէ սպանդանոց որևէ գյուղից 30 կմ-ից հեռու չի լինելու։ Կենդանին տեղափոխվելու է անվճար»,-նշել է Անուշ Հարությունյանը։

Տեսչական մարմնից հիշեցնում են, որ սպանդանոցները խոզերի սպանդն իրականացնելու են առավելագույնը 5000, մանր եղջերավոր կենդանիներինը՝ 3500, իսկ խոշոր եղջերավոր կենդանիներինը՝ 10000  դրամով: Իսկ կենդանի  կենդանիների տեղափոխումը սպանդանոց և սպանդի արդյունքում ստացված կենդանական ծագման մթերքի տեղափոխումը (3 գլուխ կենդանուց ոչ պակաս) սպանդանոցից մինչև 30 կմ շառավղով հեռավորության վրա կիրականացվի անվճար, 1 գլուխ կենդանու դեպքում՝ 3000 ՀՀ դրամով։

Այն, որ սննդամթերքի անվտանգ լինելը բխում է սպառողի շահերից, վիճելի չէ, այլ հարց է, թե անվտանգ դառնալու ճանապարհին միսն ինչքան կթանկանա, թանկանալուց հետո էլ ի՞նչ սպառում կունենա։ Բողոքող մսավաճառները սպառնում են՝ միսը թանկանալու է, անասունների թիվը կրճատվելու է, իրենք էլ արտագաղթելու են։  ՍԱՏՄ-ն լավատես է՝ էժանանալու է։

Չնայած փոփոխությունները շատ դեպքերում դժվար են ընդունվում, այս պարագայում  մի բան հստակ է՝ հանրային իրազեկման, նախապատրաստական աշխատանքները բավարար մակարդակով չեն իրականացվել։

Սննդագիտության դոկտոր Դավիթ Պիպոյանը  պնդում է, սպանդանոցային մորթն այլընտրանք չունի։ Դրա արդյունքում լուծվելու  են  կենդանական ծագման մսի անվտանգության, շուկայում վաճառվող մսի հետագծելիության հարցերը։

«Երբ շուկայում հետտոնական շրջանում հայտնաբերվեց գողացված ավանակի ու ձիու միս, ես նշում էի, երբ չկա կենդանիների հետագծելիություն, մորթն իրականացվում է  բակերում ու տեղափոխվում առաջին իսկ մեքենայով, մենք բախվելու ենք այս խնդիրների հետ»,-Panorama.am-ի հետ զրույցում ասաց նա։

Նա նաև նկատում է, սա շատ կարևոր քայլ է հիվանդությունների տարածման կանխարգելման առումով։ Օրինակ, շատ հիվանդություններ մորթի ժամանակ արյան հետ հողում սպորները բազմանում են և այնտեղ կարող են պահպանվել նույնիսկ հարյուր տարի՝ ստեղծելով տվյալ հիվանդության նկատմամբ անապահով զոնա։

«Սա այն բացառիկ դեպքն է, որ այլընտրանք չկա։ 21-րդ դարում չի կարելի բակային սպանդ իրականացնել, որևէ այլ ալտերնատիվ դրա համար աշխարհը չունի»,-ասաց նա։

Ի դեպ, եվրոպական ու ոչ միայն երկրների փորձն ուսումնասիրած գիտնականը ընդգծում է, որ սպանդանոցները նպաստում են գյուղատնտեսության զարգացմանը, այնտեղ մորթի դեպքում  հնարավորություն կա կոնսերվացնել արժեքավոր մթերքներ, ինչպիսին է կենդանու արյունը, որն օգտագործվում է օրինակ, արյունային երիշկեղենի, տեխնիկական սոսնձի արտադրության համար, կարելի է պահպանել աղիները, որն օգտագործվում է երշիկի, նրբերշիկի ատադրության մեջ։

«Հումքի պահպանելու, վերամշակելու դեպքում մենք ստիպված չենք լինի բնական թաղանթ ներկրել։ Դա էլ իր հերթին կբերի արժեշղթայի զարգացման»,-մանրամասնեց Պիպոյանը։

Իսկ մինչ այդ, այսօր կան դժգոհողներ ու պետություն, որը որևէ կերպ չի արձագանքել նրանց։ Սննդագետն այսպես է պատկերացնում խնդրի լուծումը, պետք է ստեղծվեն աշախատանքային խմբեր, որոնք կհանդիպեն շահառուների տարբեր խմբերի հետ,  համայնք առ համայնք կծանոթանան խնդիրներին։

«Տեղեկատվության պակասը կարող է մանիպուլյացիաների տեղիք տալ, պարզ բացատրեմ, շատ դալալներ կարող ենք օգտվել ստեղծված իրավիճակից, գան գյուղացուն ասեն, սպանդանոցում մորթը 40 հազար դրամ է։ Ամեն ինչ նրանք անելու են, որ գյուղացի-շուկա շղթայից դուրս չմնան։

Պետությունը պետք է գնա կանգնի գյուղացու կողքը, տեղեկացնի գների մասին, որ որևէ մեկը չփորձի մանիպուլյացիա անել»,-ընդգծեց նա՝ ավելացնելով, որ պարտադիր մորթին պետք է գնալ քայլ առ քայլ, անհրաժեշտության դեպքում որոշ  մարզերի համար հավելյալ ժամանակ տրամադրել։

Նա պնդում է՝ իր համար անընդունելի է  ռեֆորմից հետ կանգնելը, հրաժարվելը, սակայն այն պետք է ներդնել այն մարզերում, որտեղ կիրառումը կարելի է ապահովել, իսկ որտեղ կան խնդիրներ, դրանք պետք է դրանք քարտեզագրվեն ու արագ լուծումներ տրվեն։