Քաղաքական 10:02 19/02/2020 Աշխարհում

Վերջապես, 105 տարի անց, Սիրիան ճանաչեց Հայոց ցեղասպանությունը. Հարութ Սասունյան

Սիրիայի ժողովուրդն առաջինն է իմացել Հայոց ցեղասպանության մասին, քանի որ 20-րդ դարասկզբին Օսմանյան Թուրքիայի կողմից տասնյակ հազարավոր հայեր արտաքսվել են սիրիական անապատի մահվան դաշտերը։ Տեղի արաբները մեծ թվով հայ որբեր են որդեգրել՝ նրանց մեծացնելով որպես իրենց երեխաներ: Հալեպում, Ռաքքայում, Դեյր Զորում, Դամասկոսում և այլուր տեղի բնակիչները սրտաբաց ընդունեցին ողջ մնացած հայերին։ Հայերը բնակություն հաստատեցին իրենց նոր հայրենիքում, վերակառուցեցին իրենց կյանքը, վերստեղծեցին իրենց մշակութային կառույցները, ներառյալ եկեղեցիները, դպրոցները, կազմակերպությունները և աստիճանաբար բարգավաճեցին։ 

Ես ծնվել եմ Սիրիայի Հալեպ քաղաքում, քանի որ իմ գերդաստանի մի մասը վերապրել էր Ցեղասպանությունը։ Չնայած կրոնական տարբերություններին՝ ես երջանիկ մանկություն եմ ունեցել և չեմ զգացել որևէ նախապաշարմունք կամ խտրականություն։ Սիրիան իր սեփական վեճն ուներ Թուրքիայի Հանրապետության հետ, ինչպիսին Իսկենդերունի (Ալեքսանդրետտա) բռնակցումն էր Թուրքիային 1939 թվականին, անօրինական հանրաքվեից հետո: Այնուամենայնիվ, Սիրիայի կառավարությունը դրսևորելով իսլամական համերաշխություն Թուրքիայի հետ և չցանկանալով թշնամացնել իր ավելի հզոր հյուսիսային հարևանին, հրաժարվեց բարձրացնել Հայոց ցեղասպանության հարցը:

Հիշում եմ, որ 1985 թվականին ՄԱԿ-ի Խտրականության կանխարգելման և փոքրամասնությունների պաշտպանության ենթահանձնաժողովում քննարկումների ընթացքում Սիրիայի իրավապաշտպանն ինձ ասաց, որ չնայած ինքը տեղյակ էր Հայոց ցեղասպանության մասին, սակայն չէր կարող քվեարկել հօգուտ այն ճանաչող զեկույցի ընդունմանը, քանի որ իրեն կազատեին աշխատանքից:  Ես նրան տվյալ իրավիճակում խնդրեցի քվեարկության ժամանակ բացակայել դահլիճից։ Նա այդպես էլ վարվեց, և ՄԱԿ-ի զեկույցն ընդունվեց ճնշող մեծամասնության կողմից:

2011 թ․ քաղաքացիական պատերազմին նախորդող տարիներին Սիրիայի և Թուրքիայի միջև հարաբերությունները այն աստիճան էին բարելավվել, որ երկու երկրների նախագահները հաճախ հանդիպում էին և միասին արձակուրդ գնում։ Սիրիայի կառավարությունը նույնիսկ արգելեց Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ գրքերի վաճառքը Սիրիայի գրախանութներում: Այդ մեղրամսի տարիներին ես տեղեկացա, որ Արամ Ա կաթողիկոսի Դամասկոս կատարած այցի ժամանակ, նախագահ Բաշար Ասադը նրան ասել էր, որ հայերը պետք է մոռանան Հայոց ցեղասպանության մասին, բացեն սահմանը և բարեկամական հարաբերություններ հաստատեն Թուրքիայի հետ:

Երբ 2009 թ․ ես այցելեցի Դամասկոս, նախագահական պալատ մուտք ունեցող իմ հայ ընկերը փորձեց ինձ համար հանդիպում կազմակերպել նախագահ Ասադի հետ։ Ես ուզում էի Ասադին նախազգուշացնել, որ նրա մեղրամիսը թուրք նախագահի հետ կարող էր հանկարծակի ավարտ ունենալ, և Էրդողանը որպես անվստահելի դաշնակից, կարող էր դավաճանել նրան: Իհարկե, ես գաղափար չունեի, որ Սիրիա կատարած իմ այցից երկու տարի անց, զանգվածային ներխուժում կլինի Սիրիա արմատական իսլամական ահաբեկիչների կողմից, որոնց զինում և աջակցում էր Թուրքիան։ Ցավոք, ես հնարավորություն չունեցա հանդիպել Ասադի հետ։

Նրա աշխատակազմի ղեկավարը հրաժարվեց կազմակերպել այդ հանդիպումը՝ իմ հայ ընկերոջն ասելով, որ չի կարող թույլ տալ, որ նման հանդիպում կայանա՝ հաշվի առնելով իմ բազմաթիվ քննադատական հոդվածները Թուրքիայի մասին։ Նա ասաց, որ Թուրքիան կխզի իր բարեկամական հարաբերությունները Սիրիայի հետ, եթե Էրդողանը պարզի, որ Ասադը հանդիպել էր ինձ հետ․․․ 

Անցյալ շաբաթ Հայաստանի խորհրդարանում «Լուսավոր Հայաստան» ընդդիմադիր կուսակցության ղեկավար Էդմոն Մարուքյանը լրագրողներին ասաց, որ երբ 2014-ին Սիրիա կատարած իր այցի ընթացքում Դամասկոսում նա հանդիպել է նախագահ Ասադին, վերջինս  ասել է. «Հայաստանում ինձ ասել էին, որ չպետք է այդքան վստահեմ Էրդողանին, բայց ես ձեզ չլսեցի»։

2009 թ․ հունիսին Ասադը պաշտոնական այցով ժամանեց Հայաստան։ Սակայն, խախտելով հայկական արարողակարգը, նա հրաժարվեց այցելել Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիր Երևանում և հարգանքի տուրք մատուցել Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակին՝ մտահոգվելով թուրքական  քննադատությունից։

2014 թ․ հունվարին նախագահ Ասադը «Ֆրանս-պրես» գործակալությանն ասաց, որ Սիրիայի նկատմամբ դաժան հարձակումները նրան հիշեցրել են «Օսմանցիների կողմից հայերի դեմ իրականացված ջարդերի մասին, երբ նրանք սպանել են մեկուկես միլիոն հայերի, և կես միլիոն ուղղափառ սիրիանիները Սիրիայում և Թուրքիայի տարածքում»:

Սիրիական խորհրդարանի կողմից 2020 թ․ փետրվարի 13-ին միաձայն ընդունված որոշումը Սիրիայի կողմից Հայոց ցեղասպանության առաջին պաշտոնական ճանաչումն է: Խորհրդարանի բանաձևի տեքստում հիշատակվում են նաև ասորիները և սիրիանիները։

Ոմանք իրենց դժգոհությունն էին հայտնել, որ Սիրիայի կառավարությունը վերջապես ճանաչեց Հայոց ցեղասպանությունը միայն այն ժամանակ, երբ այն համապատասխանեց իր սեփական քաղաքական շահերին։ Չնայած դա ճիշտ է, սակայն հայերը պետք է իրատես լինեն: Ոչ մի երկիր չի պատրաստվում ընդունել մի այնպիսի որոշում, որը հակասում է իր ազգային շահերին: Ճիշտ է, որ Սիրիայի խորհրդարանի որոշումը հիմնականում պայմանավորված է վերջերս Սիրիայի հյուսիսային շրջաններ Թուրքիայի ներխուժմամբ: Սակայն, որոշումը սխալ չէ, այն ճիշտ է։ Երբեք սխալ ժամանակ չի լինում ճիշտ գործեր անելու համար։ Սխալն այդ տարիների ընթացքում Հայոց ցեղասպանությունը չճանաչելն էր:

Այսպիսով, Սիրիան Լիբանանից հետո դարձավ երկրորդ արաբական երկիրը, որը ճանաչեց Հայոց ցեղասպանությունը: Հուսով ենք, որ արաբական մյուս երկրները, ինչպիսիք են Եգիպտոսը, Իրաքը և Հորդանանը, կհետևեն Սիրիայի օրինակին։
Սիրիայի խորհրդարանի կողմից Հայոց ցեղասպանության ճանաչման երկու անմիջական օգուտները հետևյալն են.

1)    Լրատվամիջոցները ևս մեկ անգամ հիշեցրեցին միջազգային հանրությանը՝ Օսմանյան Թուրքիայի կողմից իրականացված Հայոց ցեղասպանության ստոր արարքի մասին՝ ևս մեկ մեխ խփելով թուրքական ժխտողականության դագաղին:
2)    Թուրքական կառավարությունը հանդես եկավ հայտարարությամբ՝ ժխտելով Հայոց ցեղասպանությունը և դատապարտելով Սիրիայի կառավարությանը, ինչն ավելի հանրայնացրեց հայերի նկատմամբ թուրքական ցեղասպանությունը:

Ամբողջ աշխարհի հայերը ողջունեցին Սիրիայի կողմից Հայոց ցեղասպանության ճանաչումը, որն ավելի է սեղմել օղակը թուրքական ժխտողականության շուրջ։  Ինչպես ասում են․ «Ավելի լավ է ուշ, քան երբեք»․․․

«Կալիֆորնիա Կուրիեր» թերթի հրատարակիչ և խմբագիր
www.TheCaliforniaCourier.com

Թարգմանությունը՝ Ռուզաննա Ավագյանի

 



Աղբյուր` Panorama.am
Share |

Լրահոս

21:58
Մայր Աթոռում կատարվեց Ոտնլվայի կարգը
Մայր Աթոռից հայտնում են. «Մարտի 28-ին՝ Ավագ Հինգշաբթի, Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Երկրորդ Ծայրագույն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի...
Աղբյուր` Panorama.am
21:30
Օրակարգը մեկն է՝ հայկական պետականության փրկությունը. ՀՅԴ Բյուրո
ՀՅԴ Բյուրոյի հայտարարություն է տարածել, որում ասվում է. «Վերջին շաբաթների ընթացքում Նիկոլ Փաշինեանն ու իր վարչակազմը ևս մէկ անգամ...
Աղբյուր` Panorama.am
21:18
Գլխավոր դատախազությունը մեկնաբանել է Հայաստանի գրողների և նկարիչների միությունների շենքերը պետականացնելու իր նախաձեռնությունը
Գլխավոր դատախազությունը մեկնաբանել է «Հայաստանի գրողների միության» և Հայաստանի նկարիչների միության» շենքերը պետականացնելու իր...
Աղբյուր` Panorama.am
20:40
Լավրով. Հայաստանի իշխանությունները միտումնավոր փչացնում են հարաբերությունները Ռուսաստանի հետ
Հայաստանի և Ռուսաստանի հարաբերություններում ստեղծված իրավիճակը լավատեսություն չի ներշնչում՝ պայմանավորված Հայաստանի ղեկավարության դիրքորոշմամբ,...
Աղբյուր` Panorama.am
20:26
Տուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված
ՆԳՆ կողմից իրականացված օրենսդրական բարեփոխումների արդյունքում՝ մինչև ապրիլի 5-ը կատարված իրավախախտումների շրջանակում գոյացած պարտավորությունների...
Աղբյուր` Panorama.am
20:12
«Բեմբի, գտա՞ր Ոսկեպարի 7-րդ դարի հայկական եկեղեցին, թե ադրբեջանական քարտեզներում չի երևում»․ օգտատերերը՝ Ալեն Սիմոնյանին
Երեք ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանը լրագրողների հետ զրույցում, անդրադառնալով Տավուշի 4 գյուղերի տարածքներ Ադրբեջանին հանձնելու խնդրին, մտքի հերթական...
Աղբյուր` Panorama.am
19:48
Վիշտը պետք է հոգու մեջ լինի, ոչ թե սոցիալական ցանցերում․ Ալլա Պուգաչովան՝ Մոսկվայում տեղի ունեցած դեպքերի մասին
Ալլա Պուգաչովան խախտել է լռությունը՝ Մոսկվայում տեղի ունեցած ողբերգությունից հետո. «Վիշտը պետք է հոգու մեջ լինի, ոչ թե սոցիալական...
Աղբյուր` Panorama.am
19:31
Ամուրի շրջանում երկինքը նարնջագույն է դարձել ավազային փոթորկի պատճառով
Ամուրի շրջանը տուժել է Չինաստանից և Մոնղոլիայից եկած ավազի փոթորկից։ Բլագովեշչենսկի վրա դեղին-նարնջագույն մշուշ է կախված։ Այս մասին գրում է МИР...
Աղբյուր` Panorama.am
19:17
Զելենսկի․ Գազայում իրավիճակը շեղել է համաշխարհային ուշադրությունն Ուկրաինայից
Վլադիմիր Զելենսկին ամերիկյան CBS հեռուստաալիքին տված հարցազրույցում կրկին դժգոհել է, որ պաղեստինա-իսրայելական հակամարտությունը շեղել է...
Աղբյուր` Panorama.am
18:53
Ֆրանսիական առագաստանավը օլիմպիական ջահը կտեղափոխի Միջերկրական ծովով
Ֆրանսիայի ծովային պրեֆեկտուրան հայտարարել է, որ մայիսի 8-ին իրենց երկիր հասնող օլիմպիական կրակը կուղեկցվի ծովային հսկայական շքերթով:Այս մասին...
Աղբյուր` Panorama.am
18:44
Հայաստանի տարածքում կան փակ և դժվարանցանելի ավտոճանապարհներ
Փրկարար ծառայությունը տեղեկացնում է, որ ՀՀ տարածքում կան փակ և դժվարանցանելի ավտոճանապարհներ։ «Փակ են Արագածոտնի մարզում...
Աղբյուր` Panorama.am
18:28
Ավագ հինգշաբթին Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում
Մարտի 28-ին՝ Ավագ հինգշաբթի, Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին հիշատակեց մեր Տեր և Փրկիչ Հիսուս Քրիստոսի Վերջին ընթրիքը և Սուրբ...
Աղբյուր` Panorama.am
18:13
Թուրքիան ԱՄՆ-ի հետ բանակցություններ է սկսել Ուկրաինային զինամթերք մատակարարելու հարցով
Ըստ թուրքական լրատվամիջոցների՝ Թուրքիան ԱՄՆ պաշտպանության նախարարությանը կմատակարարի զինամթերք՝ նախատեսված 116 հազար միավոր արկ 155մմ տրամաչափի...
Աղբյուր` Panorama.am
18:00
Կիրականացվի «Հարության Ավետիս» կանթեղներով երթը
Մարտի 30-ին` ժամը 20-ին, Արարատյան Հայրապետական թեմի առաջնորդանիստ Ս. Սարգիս եկեղեցուց կմեկնարկի «Հարության Ավետիս» խորագրով...
Աղբյուր` Panorama.am
17:49
20-ամյա հղի կնոջ մահվան գործով մեղադրանք է առաջադրվել երեք բժշկի
Քննչական կոմիտեի Լոռու մարզային քննչական վարչությունում քննվող քրեական վարույթի նախաքննության շրջանակներում պարզվել են 2022 թ․ օգոստոսին...
Աղբյուր` Panorama.am
17:32
Մեկնարկել է բարձրագույն կրթություն չունեցող մասնագետների արտահերթ կամավոր ատեստավորումը
ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարությունը, հաշվի առնելով բարձրագույն կրթություն չունեցող մասնագետների հետագա մասնագիտական...
Աղբյուր` Panorama.am
17:21
Հայաստանի և Վրաստանի միջև սահմանազատումն արագ լուծվող հարց չէ. Վրացագետ
«Այսօր մենք նաև քննարկել ենք Հայաստանի և Վրաստանի միջև սահմանազատման գործընթացի ակտիվացման հնարավորությունները»,-մարտի 25-ին...
Աղբյուր` Panorama.am
17:04
Ժաննա Անդրեասյանն ասում է՝ Կոնսերվատորիայի շուրջ ոչինչ տեղի չի ունենում, բայց 6290 ստորագրությունն այլ բան է վկայում
«Կոնսերվատորիայի շուրջ ոչինչ, որևէ իրադարձություն տեղի չի ունենում»,- Ազգային ժողովում քննարկման ժամանակ ասաց ԿԳՄՍ նախարար...
Աղբյուր` Panorama.am
16:21
ՄԻԵԴ-ը նախնական ընդունել է Արթուր Դանիելյանի ու Արմեն Աշոտյանի գործերով գանգատները
Փաստաբան Տիգրան Աթանեսյանը գրում է. «Այսօր Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանից ստացա երկու ծանուցում՝ իմ կողմից ներկայացված...
Աղբյուր` Panorama.am
16:11
Արցախի և արցախահայերի նկատմամբ վարվող քաղաքականությամբ Նիկոլը և Ալիևը վաղուց նույնացել են. Սաղաթելյան
«Վերստին հիշեցնեմ, ՀՀ անվտանգության գլխավոր սպառնալիքը Նիկոլ Փաշինյանն է, այլ ոչ թե Արցախի պետական ինստիտուտները»:
Աղբյուր` Panorama.am
16:10
Հայաստանում բռնության դեպքերի աճի պատճառները՝ հոգեբանի դիտարկմամբ
Ի պատասխան Panorama.am-ի հարցման ՆԳՆ-ն տրամադրել է 2022 և 2023 թվականների և 2024 թվականի առաջին երկու ամիսներին ֆիզիկական ներգործության (ծեծ),...
Աղբյուր` Panorama.am
16:03
«Այրում» գինիում գտել են սինթետիկ ներկանյութ ազորուբին. ՍԱՏՄ-ն Բելառուսից նամակ է ստացել
Արարատի կոնյակի գործարան ՍՊԸ-ում վերահսկողություն կիրականացվի
Աղբյուր` Panorama.am
15:37
Նազենի Հովհաննիսյան. Շատ դժվար անցավ այս անգամ Պահքն ինձ համար
Հաղորդավարուհի Նազենի Հովհաննիսյանը գրում է. «Արաբկիրի Ս. Խաչ եկեղեցում մարդկանց սիրտը բաց էր՝ աղոթքի եւ սիրո համար: Հաղորդվելու և...
Աղբյուր` Panorama.am
15:32
Ամուսնության առաջարկություն՝ «Հայաթ փրոջեքթի» համերգի ժամանակ
«Հայաթ փրոջեքթ» խմբի՝ Գյումրիում տեղի ունեցած համերգներից մեկի ժամանակ բեմում ամուսնության առաջարկություն է արվել։ Բեմ...
Աղբյուր` Panorama.am
15:06
Տղաները պինդ էին. Աղվան Վարդանյանն այցելել է Սամսոնյանին և Սաղաթելյանին
Այսօր «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Աղվան Վարդանյանն այցելել է «Արմավիր ՔԿՀ»-ում կալանքի տակ պահվող Վազգեն...
Աղբյուր` Panorama.am
14:55
Հայկ Մարությանը կուսակցություն է հիմնում
Երևանի նախկին քաղաքապետ Հայկ Մարությանն առաջիկայում կուսակցություն կհիմնի։ Այն կոչվում է «Նոր ուժ»։ Լուրը «Ազատության»...
Աղբյուր` Panorama.am
14:48
Հրազդանի 64-ամյա բնակչի սպանության դեպքի առթիվ նախաձեռնված քրեական վարույթի նախաքննությունը
Քննչական կոմիտեի Կոտայքի մարզային քննչական վարչությունում իրականացված քննչական և վարութային գործողությունների արդյունքում պարզվել են Կոտայքի...
Աղբյուր` Panorama.am
14:45
Ոսկեպարցիներն ասում են՝ ՔՊ-ականները, ովքեր հանձնվող գյուղերն ադրբեջանական են համարում, թող գան ու իրենց ներկայությամբ նման հայտարարություն հնչեցնեն
ԱԺ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության պատգամավոր Տիգրան Աբրահամյանը գրում է.  «Ոսկեպար և Բաղանիս կատարածս այցիս ու...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Հիմա Հայաստանին դեմ են տվել 33 քարտեզ. Սուրենյանց
12:51 28/03/2024

Հիմա Հայաստանին դեմ են տվել 33 քարտեզ. Սուրենյանց

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}