Անկախ Հայաստանում իրագործված ամենամասշտաբային շինարարական ծրագրերը
Խոշորամասշտաբ նախագծերն աշխատատեղեր ապահովելուց, տնտեսությունն աշխուժացնելուց բացի, նաև մեծ ազդեցություն են ունենում բնակչության ընդհանուր սոցիալ-տնտեսական զարգացման վրա։ Դրանք ամենադժվարն են, ամենաթանկը, բայց երկրների զարգացման համար ամենամեծ մուլտիպլիկացիոն արդյունք ապահովողը։ Մենք առանձնացրել ենք 7 մասշտաբային նախագծեր, որոնք ավելի ներկայանալի, ավելի բարեկեցիկ ու ավելի զարգացած են դարձրել Հայաստանը։
Կարևորելով ներդրումները, վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը նույնպես հայտարարել է խոշոր նախագծերի իրականացման մտադրության մասին։
1. Դավթաշենի կամուրջ
Երևանի զարգացման համար առանցքային նշանակություն ունեցող և դեռևս խորհրդային Հայաստանում սկսված Դավթաշենի կամրջի շինարարությունն ավարտին է հասել 2001 թվականին։ Կամուրջն Արաբկիր վարչական շրջանը միացնում է Դավթաշենին՝ Հրազդան գետի կիրճի վրայով։ Մոտ 500 մետր երկարությամբ և 92մ բարձրությամբ կամուրջը շահագործման է հանձնվել 2000 թվականին։ 2001-ին վերջնականացվել են տրանսպորտային հանգույցների կառուցման աշխատանքները՝ մաս դառնալով զարգացման փուլ սկսելու այն ժամանակվա նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի հավակնոտ ծրագրի։ Կամրջի կառուցման նախագծի արժեքը գնահատվել է ավելի քան 5 մլրդ դրամ։
Աղբյուրները՝
http://www.irtek.am/
http://web.archive.org/
Լուսանկարի աղբյուրը՝ https://ru.armeniasputnik.am
2. Դիլիջանի թունել
Հայաստանի ենթակառուցվածքների ապահովման կարևորագույն բաղադրիչը կազմող Դիլիջանի թունելի կառուցումը մեկնարկել է 1970 թվականին, սակայն ֆինանսավորման բացակայության ու պատմական բարդ ժամանակաշրջանի պատճառով 1992-ին դադարեցվել է։ Տավուշի մարզը Գեղարքունիքին միացնող Սևան-Դիլիջան թունելի շինաշխատանքները վերսկսվել են Լինսի հիմնադրամի 5,7 մլրդ դրամ ծրագրային ներդրումներով։ 2,2 կմ երկարությամբ թունելը շահագործման է հանձնվել 2004 թվականին՝ ևս մեկ խոշոր ծրագիր ավելացնելով երկրորդ նախագահի ձեռքբերումների ցանկին։ Նույն ժամանակ բացվել է նաև Սևան-Դիլիջան թունելի հյուսիսային մուտքից մինչև Այրումի խաչմերուկ ձգվող 119 կմ երկարությամբ միջպետական նշանակության ճանապարհը:
Աղբյուրները՝
https://www.kavkaz-uzel.eu
https://armenpress.am/
Լուսանկարի աղբյուրը՝ https://www.tourister.ru/responses/id_20171
3. Աղետի գոտու վերակառուցումը
1988-ի երկրաշարժից ավերված համայնքների ու քաղաքների վերականգնման համալիր ծրագիրը մեկնարկել է 2001 թվականին՝ Աղետի գոտու բարեկարգման նախագծի հաստատմամբ։ Աղետի գոտին զարգացման գոտի դարձնելու տեսլականով այն ժամանակվա նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի ու համայն հայության ջանքերով ներգրավվեցին «Հայաստան» համահայկական, Հանսմանի հիմնադրամների, ՀՕՖ-ի, ՀՕՄ-ի և այլ բարեգործական կազմակերպությունների միջոցները։ Աղետի գոտում մեկնարկեցին լայնածավալ շինարարական աշխատանքներ: Միայն Լինսի հիմնադրամի կողմից հատկացվել է շուրջ 45 միլիոն ԱՄՆ դոլար՝ Շիրակի և Լոռու մարզերում «Բնակարանաշինություն» ծրագրի իրականացման համար։ Արդյունքում՝ բնակիչներին հանձնվել է 149 շենք, 3674 բնակարան։ Աղետի գոտին սկսել է աստիճանաբար վերածվել Զարգացման գոտու։ Հաջորդ նախագահի՝ Սերժ Սարգսյանի նախաձեռնությամբ, բնակելի թաղամաս է կառուցվել 2009‑2010 թվականներին՝ 1566 ընտանիքի համար։ 2011 թվականին նույնպես իրականացվել են մոտ 26 մլրդ դրամի շինարարական աշխատանքներ, ինչի շնորհիվ բնակարանով ապահովվել է ևս 3223 ընտանիք։
Աղբյուրները՝
http://www.nssp-gov.am/
http://www.irtek.am/
http://report.gov.am/
http://www.2rd.am
Լուսանկարի աղբյուրը՝ http://www.2rd.am
4. Հյուսիսային պողոտա
Երևանի գլխավոր հատակագծի հեղինակ Ալեքսանդր Թամանյանի նախագծի հիման վրա կառավարությունը Հյուսիսային պողոտայի կառուցապատման ծրագիրը հաստատել է 2000 թվականին։ Պետական և մասնավոր հատվածներից կատարվել են ավելի քան 300 մլն ԱՄՆ դոլարի ներդրումներ։ Հյուսիսային պողոտայի շինարարական աշխատանքներն ավարտվել են 2007 թվականին, դառնալով երկրորդ նախագահի կառավարման շրջանի հերթական խոշորամասշտաբ ծրագիրը։ Տվյալ ժամանակահատվածում այն դարձել է Անդրկովկասի խոշորագույն քաղաքաշինական ծրագիրը, իսկ այսօր Երևանի երկու գլխավոր՝ Ազատության և Հանրապետության հրապարակներն իրար կապող Հյուսիսային պողոտան երևանցիների և մայրաքաղաքի հյուրերի ժամանցի նախընտրելի վայրերից է։
Աղբյուրները՝
https://yerevan.today/
http://www.irtek.am/
Լուսանկարի աղբյուրը՝ https://armeniasputnik.am/
5. «Կումայրի վերածնունդ» ծրագիրը
Գյումրիի պատմական դիմագիծը վերականգնելու, զբոսաշրջային հմայքն ընդգծելու նպատակով 2017 թվականին այդ ժամանակվա վարչապետ Կարեն Կարապետյանի նախաձեռնությամբ իրականացվել է «Կումայրի վերածնունդ» ծրագիրը։ Բարելավվել են Ռուսթավելի փողոցի ենթակառուցվածքները, վերականգնվել են պատմական շինությունները։ Գյումրիի քաղաքապետարանն իր հերթին բարեկարգել է հարակից այլ փողոցներ, իսկ մասնավոր ներդրումներով մի շարք հյուրատներ, ռեստորաններ ու սրճարաններ են բացվել։ Ծրագիրը խթանել է ընդհանուր ներդրումային հոսքը դեպի Գյումրի՝ քաղաքը զբոսաշրջիկների համար դարձնելով գրավիչ։ Կումայրին վերականգնելու ծրագրի ներդրումային արժեքը գնահատվել է 200 միլիոն ԱՄՆ դոլար։
Աղբյուրները՝
https://armeniasputnik.am/
https://armenpress.am/
https://www.gov.am/am/
Լուսանկարի աղբյուրը՝ https://www.lragir.am/2017/11/21/165203/
6. Սոցիալական բնակարանաշինություն
2011 թվականին մեկնարկել է սոցիալական բնակարանաշինության ծրագիրը, որով Հայաստանում կառուցվել 5 բնակելի համալիր՝ ենթակառուցվածքներով։ Նպատակ ունենալով լուծել ցածր և միջին եկամուտ ունեցող ընտանիքների բնակարանային խնդիրը, կառուցապատումը նախաձեռնել է երրորդ նախագահ Սերժ Սարգսյանը։ Սոցիալական տարբեր խմբերի՝ երիտասարդ մասնագետներին, երիտասարդ ընտանիքներին և այլն, արդեն բաշխվել է 1500 բնակարան, ևս 2100-ը սպասում են։ Ծրագիրն իրականացրել է «ԵՊՀ շրջանավարտների միավորում» ՀԿ-ն, ապահովվել է շուրջ 4500 աշխատատեղ, առաջին փուլում կատարվել է շուրջ 3 մլն եվրոյի ներդրում:
Աղբյուրը՝
http://ysugu.am/
Լուսանկարի աղբյուրը՝ http://ysugu.am/index.php/2019/08/20/14851/
7. Հյուսիս-հարավ
Հայաստանի երկու հարևանների` Իրանի և Վրաստանի հետ ժամանակակից ստանդարտներով միջպետական ճանապարհի կառուցումը Հայաստանի ենթակառուցվածքային զարգացման ամենախոշոր ծրագրերից է։ Մեկնարկել է երրորդ նախագահ Սերժ Սարգսյանի կառավարման օրոք։ Այն հնարավորություն կտա բարելավել ճանապարհային կապը հարևան երկրների միջև՝ ապահովելով ելք դեպի միջազգային առևտրային ուղիներ և շուկաներ։ Հյուսիս-հարավ ճանապարհային միջանցքի շինարարության նպատակով Ասիական զարգացման բանկի կողմից տրամադրվել է 350 մլն ԱՄՆ դոլարի վարկ, Եվրոպական Ներդրումային Բանկի կողմից՝ 60 մլն Եվրոյի վարկ և 12 մլն Եվրոյի դրամաշնորհ, Եվրասիական զարգացման բանկի հետ ստորագրվել է վարկային համաձայնագիր՝ շուրջ 150 մլն ԱՄՆ դոլարի չափով:
Աղբյուրը՝
https://www.northsouth.am/
Լուսանկարը՝ https://yerevan.today
Որքան էլ սիրված կամ չսիրված, ընդունելի կամ չընդունված, քննադատված կամ վերլուծված լինեն այս ծրագրերը՝ փաստը կա։