Քաղաքական 10:50 01/04/2020 Աշխարհում

Հարութ Սասունյան. Թուրքիան անտեսում է իր բարձրագույն դատարանի դատավճիռը Հայոց պատրիարքի ընտրության վերաբերյալ

Նորվեգիայի Օսլո քաղաքի «Ֆորում 18» կազմակերպության լուրերի ծառայությունը 2020 թ․ մարտի 25-ին հրապարակել է դոկտոր Մինե Յըլդըրըմի ծավալուն հոդվածը՝ բացատրելով Թուրքիայի կառավարության միջամտությունը Պոլսո հայոց պատրիարքի ընտրությանը, չնայած Սահմանադրական դատարանի որոշմանը, որ կառավարության միջամտությունը «չի եղել օրենքով նախատեսված և անհրաժեշտ ժողովրդավարական հասարակության մեջ»:

Երկու պոլսահայեր՝ Լևոն Պերճ Կուզուկօղլուն և Օհաննես Կարպիս Բալմումչյանը սկզբում հայց էին ներկայացրել Վարչական դատարան 2012 թ․ մարտի 27-ին: Դատարանը մերժեց հայցադիմումը՝ հայտարարելով, որ պատրիարքի ընտրությունը կարող է միայն տեղի ունենալ կոմայի մեջ գտնվող պատրիարքի մահվանից կամ պաշտոնաթող լինելուց հետո, չնայած որ 1863 թ․ օսմանյան ժամանակաշրջանի կանոններով՝  Հայոց պատրիարքի ընտրությունը կարող է տեղի ունենալ «պատրիարքի մահվան, հրաժարականի և այլ դեպքում»։ Հայցվորները բողոքարկեցին այս որոշումը, սակայն Վճռաբեկ դատարանը մերժեց այն 2015 թ․ նոյեմբերի 23-ին։

Երկու հայերն այնուհետև դիմեցին Սահմանադրական դատարան՝ պնդելով, որ նոր պատրիարքի ընտրության վերաբերյալ իրենց հայցի մերժումը պետության կողմից՝ իրենց կրոնի ազատության իրավունքի խախտում է: Դատարանը հօգուտ հայերի վճիռ կայացրեց հինգ տարի անց՝ 2019 թ․ մայիսին: Սակայն, Թուրքիայի ղեկավարներն անտեսեցին դատարանի կայացրած որոշումը: «Թեև դատավճիռը ներառում է այն կարևոր բացահայտումները, որոնք կապված են պետության կողմից հայ համայնքի ներքին գործերին չարդարացված միջամտության հետ, այն նաև հարցեր է առաջացնում, թե արդյոք Սահմանադրական դատարանը արդյունավետ տեղական դարման է, թե դերակատար, որը հարմար կերպով արգելափակում է դիմումները Ստրասբուրգում Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան, դրանով իսկ փակելով դուռը միջազգային վերահսկողության համար», գրել է դոկտ․ Յըլդըրըմը։ «Պետությունը խոչընդոտել էր հայ համայնքին՝ ընտրելու իր կրոնական առաջնորդին 2009 թվականից, երբ այդ ժամանակվա պատրիարք Մեսրոբ Մութաֆյանը այլևս չէր կարող կատարել իր պարտականությունները հիվանդության պատճառով, մինչև 2019 թվականը, երբ համայնքը վերջապես ընտրեց Սահակ եպիսկոպոս Մաշալյանին որպես նոր պատրիարք»:

Ավելի քան զուգադիպություն է, որ Սահմանադրական դատարանն իր վճիռը կայացրեց 2019 թ․ մայիսի 22-ին՝ պետության կողմից 2019 թ․ մարտի 8-ին պատրիարքական ընտրությունները հաստատելուց  հետո, երբ մահացավ պատրիարք Մութաֆյանը։ Որոշման ժամանակի ընտրությունը նպատակ ուներ տպավորություն ստեղծել, որ պետությունը չի միջամտել նոր պատրիարքի ընտրությանը, և դատարանը չի ասել կառավարությանը, թե ինչ անել։
Իր որոշման մեջ Սահմանադրական դատարանը վկայակոչել է «1863 թ․ Կանոնակարգը՝ հայկական միլլեթի (էթնո-կրոնական համայնք) համար, միջազգային իրավական դրույթները, ներառյալ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի (ՄԻԵԴ) և 1923 թ. Լոզանի Խաղաղության պայմանագրի դրույթները՝ Թուրքիայում ոչ մահմեդականների պաշտպանության համար», գրել է դոկտ․ Յըլդըրըմը:
Թուրքիայի Հանրապետության գոյության ընթացքում կառավարությունը որոշ կամայական փոփոխություններ է կատարել 1950, 1961, 1990, 1998 և 2019 թվականների պատրիարքական ընտրություններում։ «Ընտրությունների հրահանգները հիմնված էին 1961 թ․ սեպտեմբերի 18-ի Կառավարության որոշման վրա, որը տրվել էր միայն այդ տարվա պատրիարքական ընտրությունների համար և չէր պարունակում որևէ դրույթ հետագա ընտրությունների համար: Չնայած դրան, ներքին գործերի նախարարությունը շարունակել է օգտագործել այս հրամանը», գրել է դոկտ․ Յըլդըրըմը: Ներքին գործերի նախարարության կողմից Սահմանադրական դատարան ներկայացրած դիմումում նշվում էր, որ իշխանությունների ձեռնարկած միջոցները բխել են «պետության կողմից կրոնական դաշտը կազմակերպելու որոշակի պարտավորությունից»:

Սահմանադրական դատարանը մերժեց այդ փաստարկը՝ որոշելով, որ իր վճիռը հիմնված է Թուրքիայի Սահմանադրության 24-րդ հոդվածի վրա, որը պաշտպանում է կրոնական ազատությունը, Լոզանի պայմանագրի 38-րդ հոդվածի վրա, որը վերաբերում էր կրոնի գործելակերպին, ինչպես նաև Եվրոպական դատարանի տարբեր վճիռների վրա: Բացի այդ, Սահմանադրական դատարանը որոշում կայացրեց, որ «Պատրիարքի ընդհանուր փոխանորդի նշանակումը (2010 թ.) հայ համայնքի մրցակցային քաղաքացիական և հոգևոր նախաձեռնությունների շրջանակներում տեղի ունեցած գործընթացի արդյունք չէ, այլ՝ «պետության ճնշման հետևանք, որը հակասահմանադրական էր», նշել է դոկտ․ Յըլդըրըմը։ «Եզրակացության մեջ Սահմանադրական դատարանը գտել է, որ պետությունը չի կարողացել ցուցաբերել անհետաձգելի սոցիալական անհրաժեշտություն, որը ոտնակոխում է «հայկական ավանդույթների ոգին և հայ համայնքի կամքը»։ Ուստի միջամտությունը հայցվորների  կրոնի կամ հավատքի ազատության իրավունքին՝  պատրիարքական ընտրություններ անցկացնելու պահանջը մերժելու եղանակով, չի կարող համարվել համատեղելի ժողովրդավարական հասարակության պահանջների հետ, և այդպիսով խախտվել էր Սահմանադրության 24-րդ հոդվածը»:

Այնուամենայնիվ, նույնիսկ Սահմանադրական դատարանի որոշումից հետո պետությունը շարունակեց միջամտել պատրիարքական ընտրություններին: Թուրքիայի ներքին գործերի նախարարությունը հանդես եկավ նոր սահմանափակումով, որոշելով, որ միայն այն թուրքահայ եպիսկոպոսները, որոնք այդ ժամանակ ծառայում էին Թուրքիայում, կարող էին լինել պատրիարքարանի ընտրության թեկնածուներ ՝ դրանով իսկ թույլատրելի թեկնածուների թիվը իջեցնելով երկուսի։ «Սա հարյուր տոկոսով հակասում է Սահմանադրական դատարանի որոշմանը», ասել է սույն գործով փաստաբան Սեբու Ասլանգիլը։ Այնուամենայնիվ, պատրիարքական ընտրության Հայկական նախաձեռնող խումբը որոշեց չվիճարկել ներքին գործերի նախարարության որոշումը, որպեսզի ավելի չհետաձգի նոր պատրիարքի ընտրությունը:

Դոկտ․ Յըլդըրըմը եզրափակել է․ «Այս որոշումը բարձրացրեց Սահմանադրական դատարանի հեղինակությունը որպես բարձրագուն դատարանի, որը վճիռ է կայացնում ՄԻԵԴ-ի իրավագիտությանը համապատասխան։ Սակայն, կայացման ժամանակի պատճառով, դատավճիռը ոչ մի ազդեցություն չունեցավ անարդարության շտկման վրա, որին բախվել էր  հայ համայնքը։ Այն նաև փակեց Ստրասբուրգում ՄԻԵԴ-ին դիմում ներկայացնելու դուռը, դրանով իսկ խոչընդոտելով վճռի կատարման միջազգային վերահսկողությունը»:

Արդարև, ինչպես փաստում է իրավական ասացվածքը՝ «Արդարության ուշացումը՝ արդարության մերժում է»:

Հարութ Սասունյան
«Կալիֆորնիա Կուրիեր» թերթի հրատարակիչ և խմբագիր
www.TheCaliforniaCourier.com
Թարգմանությունը՝ Ռուզաննա Ավագյանի

 



Աղբյուր` Panorama.am
Share |
Տեքստում սխալ կամ վրիպակ նկատելու դեպքում, ուղարկեք խմբագրին հաղորդագրություն` նշելով տվյալ սխալը, այնուհետև սեղմելով Ctrl-Enter:

Լրահոս

20:26
Տուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված
ՆԳՆ կողմից իրականացված օրենսդրական բարեփոխումների արդյունքում՝ մինչև ապրիլի 5-ը կատարված իրավախախտումների շրջանակում գոյացած պարտավորությունների...
Աղբյուր` Panorama.am
20:12
«Բեմբի, գտա՞ր Ոսկեպարի 7-րդ դարի հայկական եկեղեցին, թե ադրբեջանական քարտեզներում չի երևում»․ օգտատերերը՝ Ալեն Սիմոնյանին
Երեք ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանը լրագրողների հետ զրույցում, անդրադառնալով Տավուշի 4 գյուղերի տարածքներ Ադրբեջանին հանձնելու խնդրին, մտքի հերթական...
Աղբյուր` Panorama.am
19:48
Վիշտը պետք է հոգու մեջ լինի, ոչ թե սոցիալական ցանցերում․ Ալլա Պուգաչովան՝ Մոսկվայում տեղի ունեցած դեպքերի մասին
Ալլա Պուգաչովան խախտել է լռությունը՝ Մոսկվայում տեղի ունեցած ողբերգությունից հետո. «Վիշտը պետք է հոգու մեջ լինի, ոչ թե սոցիալական...
Աղբյուր` Panorama.am
19:31
Ամուրի շրջանում երկինքը նարնջագույն է դարձել ավազային փոթորկի պատճառով
Ամուրի շրջանը տուժել է Չինաստանից և Մոնղոլիայից եկած ավազի փոթորկից։ Բլագովեշչենսկի վրա դեղին-նարնջագույն մշուշ է կախված։ Այս մասին գրում է МИР...
Աղբյուր` Panorama.am
19:17
Զելենսկի․ Գազայում իրավիճակը շեղել է համաշխարհային ուշադրությունն Ուկրաինայից
Վլադիմիր Զելենսկին ամերիկյան CBS հեռուստաալիքին տված հարցազրույցում կրկին դժգոհել է, որ պաղեստինա-իսրայելական հակամարտությունը շեղել է...
Աղբյուր` Panorama.am
18:53
Ֆրանսիական առագաստանավը օլիմպիական ջահը կտեղափոխի Միջերկրական ծովով
Ֆրանսիայի ծովային պրեֆեկտուրան հայտարարել է, որ մայիսի 8-ին իրենց երկիր հասնող օլիմպիական կրակը կուղեկցվի ծովային հսկայական շքերթով:Այս մասին...
Աղբյուր` Panorama.am
18:44
Հայաստանի տարածքում կան փակ և դժվարանցանելի ավտոճանապարհներ
Փրկարար ծառայությունը տեղեկացնում է, որ ՀՀ տարածքում կան փակ և դժվարանցանելի ավտոճանապարհներ։ «Փակ են Արագածոտնի մարզում...
Աղբյուր` Panorama.am
18:28
Ավագ հինգշաբթին Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում
Մարտի 28-ին՝ Ավագ հինգշաբթի, Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին հիշատակեց մեր Տեր և Փրկիչ Հիսուս Քրիստոսի Վերջին ընթրիքը և Սուրբ...
Աղբյուր` Panorama.am
18:13
Թուրքիան ԱՄՆ-ի հետ բանակցություններ է սկսել Ուկրաինային զինամթերք մատակարարելու հարցով
Ըստ թուրքական լրատվամիջոցների՝ Թուրքիան ԱՄՆ պաշտպանության նախարարությանը կմատակարարի զինամթերք՝ նախատեսված 116 հազար միավոր արկ 155մմ տրամաչափի...
Աղբյուր` Panorama.am
18:00
Կիրականացվի «Հարության Ավետիս» կանթեղներով երթը
Մարտի 30-ին` ժամը 20-ին, Արարատյան Հայրապետական թեմի առաջնորդանիստ Ս. Սարգիս եկեղեցուց կմեկնարկի «Հարության Ավետիս» խորագրով...
Աղբյուր` Panorama.am
17:49
20-ամյա հղի կնոջ մահվան գործով մեղադրանք է առաջադրվել երեք բժշկի
Քննչական կոմիտեի Լոռու մարզային քննչական վարչությունում քննվող քրեական վարույթի նախաքննության շրջանակներում պարզվել են 2022 թ․ օգոստոսին...
Աղբյուր` Panorama.am
17:32
Մեկնարկել է բարձրագույն կրթություն չունեցող մասնագետների արտահերթ կամավոր ատեստավորումը
ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարությունը, հաշվի առնելով բարձրագույն կրթություն չունեցող մասնագետների հետագա մասնագիտական...
Աղբյուր` Panorama.am
17:21
Հայաստանի և Վրաստանի միջև սահմանազատումն արագ լուծվող հարց չէ. Վրացագետ
«Այսօր մենք նաև քննարկել ենք Հայաստանի և Վրաստանի միջև սահմանազատման գործընթացի ակտիվացման հնարավորությունները»,-մարտի 25-ին...
Աղբյուր` Panorama.am
17:04
Ժաննա Անդրեասյանն ասում է՝ Կոնսերվատորիայի շուրջ ոչինչ տեղի չի ունենում, բայց 6290 ստորագրությունն այլ բան է վկայում
«Կոնսերվատորիայի շուրջ ոչինչ, որևէ իրադարձություն տեղի չի ունենում»,- Ազգային ժողովում քննարկման ժամանակ ասաց ԿԳՄՍ նախարար...
Աղբյուր` Panorama.am
16:21
ՄԻԵԴ-ը նախնական ընդունել է Արթուր Դանիելյանի ու Արմեն Աշոտյանի գործերով գանգատները
Փաստաբան Տիգրան Աթանեսյանը գրում է. «Այսօր Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանից ստացա երկու ծանուցում՝ իմ կողմից ներկայացված...
Աղբյուր` Panorama.am
16:11
Արցախի և արցախահայերի նկատմամբ վարվող քաղաքականությամբ Նիկոլը և Ալիևը վաղուց նույնացել են. Սաղաթելյան
«Վերստին հիշեցնեմ, ՀՀ անվտանգության գլխավոր սպառնալիքը Նիկոլ Փաշինյանն է, այլ ոչ թե Արցախի պետական ինստիտուտները»:
Աղբյուր` Panorama.am
16:10
Հայաստանում բռնության դեպքերի աճի պատճառները՝ հոգեբանի դիտարկմամբ
Ի պատասխան Panorama.am-ի հարցման ՆԳՆ-ն տրամադրել է 2022 և 2023 թվականների և 2024 թվականի առաջին երկու ամիսներին ֆիզիկական ներգործության (ծեծ),...
Աղբյուր` Panorama.am
16:03
«Այրում» գինիում գտել են սինթետիկ ներկանյութ ազորուբին. ՍԱՏՄ-ն Բելառուսից նամակ է ստացել
Արարատի կոնյակի գործարան ՍՊԸ-ում վերահսկողություն կիրականացվի
Աղբյուր` Panorama.am
15:37
Նազենի Հովհաննիսյան. Շատ դժվար անցավ այս անգամ Պահքն ինձ համար
Հաղորդավարուհի Նազենի Հովհաննիսյանը գրում է. «Արաբկիրի Ս. Խաչ եկեղեցում մարդկանց սիրտը բաց էր՝ աղոթքի եւ սիրո համար: Հաղորդվելու և...
Աղբյուր` Panorama.am
15:32
Ամուսնության առաջարկություն՝ «Հայաթ փրոջեքթի» համերգի ժամանակ
«Հայաթ փրոջեքթ» խմբի՝ Գյումրիում տեղի ունեցած համերգներից մեկի ժամանակ բեմում ամուսնության առաջարկություն է արվել։ Բեմ...
Աղբյուր` Panorama.am
15:06
Տղաները պինդ էին. Աղվան Վարդանյանն այցելել է Սամսոնյանին և Սաղաթելյանին
Այսօր «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Աղվան Վարդանյանն այցելել է «Արմավիր ՔԿՀ»-ում կալանքի տակ պահվող Վազգեն...
Աղբյուր` Panorama.am
14:55
Հայկ Մարությանը կուսակցություն է հիմնում
Երևանի նախկին քաղաքապետ Հայկ Մարությանն առաջիկայում կուսակցություն կհիմնի։ Այն կոչվում է «Նոր ուժ»։ Լուրը «Ազատության»...
Աղբյուր` Panorama.am
14:48
Հրազդանի 64-ամյա բնակչի սպանության դեպքի առթիվ նախաձեռնված քրեական վարույթի նախաքննությունը
Քննչական կոմիտեի Կոտայքի մարզային քննչական վարչությունում իրականացված քննչական և վարութային գործողությունների արդյունքում պարզվել են Կոտայքի...
Աղբյուր` Panorama.am
14:45
Ոսկեպարցիներն ասում են՝ ՔՊ-ականները, ովքեր հանձնվող գյուղերն ադրբեջանական են համարում, թող գան ու իրենց ներկայությամբ նման հայտարարություն հնչեցնեն
ԱԺ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության պատգամավոր Տիգրան Աբրահամյանը գրում է.  «Ոսկեպար և Բաղանիս կատարածս այցիս ու...
Աղբյուր` Panorama.am
14:39
ԵԱՏՄ անդամ ենք, զուգահեռաբար ԵՄ և այլ շուկաների ինտեգրման ուղղությամբ ենք աշխատում. Թունյան
«Այս պահին մենք ԵԱՏՄ անդամ ենք, կատարում ենք մեր պարտավորությունները, վճարում ենք ընդհանուր մաքսատուրքերն ու ստանում մեր բաժինը, ընդ...
Աղբյուր` Panorama.am
14:26
Բաքուն ռազմական է հռչակում Ստեփանակերտի մարզամշակութային համալիրը
Հուշահամալիրը հավերժացնելու էր ազգային պայքարի բոլոր զոհերի հիշատակը: Սակայն շինարարական աշխատանքներն անավարտ են մնացել 44-օրյա պատերազմի հետևանքով:
Աղբյուր` Panorama.am
14:10
Երթևեկության կազմակերպման փոփոխություն՝ Երևանի Միկոյան-Գալշոյան փողոցների խաչմերուկում
Երևանում տրանսպորտային հոսքերի անցանելիությունն ավելացնելու նպատակով մարտի 29-ից փորձնական տարբերակով երթևեկության կազմակերպման փոփոխություն...
Աղբյուր` Panorama.am
13:50
Ստեփան Դանիելյան. Հայաստանում ստվերային պետություն գոյություն չունի
Քաղաքագետ Ստեփան Դանիելյանը համարում է, որ Հայաստանում ստվերային պետություն գոյություն չունի, չնայած կա նման տարածված կարծիք։ Կարծիքներից մեկն...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Հիմա Հայաստանին դեմ են տվել 33 քարտեզ. Սուրենյանց
12:51 28/03/2024

Հիմա Հայաստանին դեմ են տվել 33 քարտեզ. Սուրենյանց

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}