Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Հիվանդության կանխարգելումը մեծ նշանակություն ունի, և այն Առողջապահության նախարարության հիմնական պարտականություններից մեկն է։ Հենց այդ հարցում է մեր առողջապահական համակարգը հիմնականում ձախողել»,- այսօր լրագրողների հետ հանդիպման ընթացքում ասաց բժիշկ-համաճարակաբան Էդուարդ Հովհաննիսյանը՝ անդրադառնալով կորոնավիրուսի դեմ պայքարին և հակահամաճարակային սահմանափակումների արդյունավետությանը։

Դիտարկմանը, որ հենց հիվանդության տարածումը կանխելու նպատակով ԿԳՄՍ նախարարությունը աշակերտների համար սահմանեց դիմակի պարտադիր կրման կարգը, որքանո՞վ է այն արդյունավետ, բժիշկ-համաճարակաբանն արձագանքեց՝ դիմակի հարցն առաջին պլան հանելը մեծ շեղում է շատ ավելի կարևոր հարցերից, օրինակ, կոնտակտավորների հետզոտության հարցից։

«Ինչ վերաբերում է դպրոցականների՝ պարտադիր դիմակի կրմանը, ապա շատ-շատ զեկույցներ կան, որոնք վերաբերում են դպրոցներում հիվանդության տարածման հիմնական ֆակտորներին։ Դպրոցների բացումը համաճարակի վրա էական ազդեցություն չի թողնում, կարող են լինել հիվանդության հատուկենտ դեպքեր։ Երեխաների մոտ այս հիվանդությունը բավականին անվտանգ ընթացք ունի։ Կան շատ կարծիքներ, որ դպրոցներում հատուկ միջոցառումների անցկացում անհրաժեշտ չէ։ Հիմնականում պետք է պաշտպանել մեծահասակներին, և հասկանալ, որ դպրոցները փակ պահելը շատ ավելի վնասակար է երեխաների համար։ Երբ նայում և ուսումնասիրում ենք տարբեր երկրների փորձը, ապա տեսնում ենք, որ հիմնականում շեշտը դրված է ֆիզիկական հեռավորության, այլ ոչ թե՝ դիմակի կրման վրա։ Եվ եթե դպրոցներում երեխաների սեղանները տեղադրվել են 1.5 մետր հեռավորության վրա, ինչո՞ւ երեխաները չեն կարող դասին նստել առանց դիմակների և հանգիստ շնչել։ Նույն հնարավորությունը ինչո՞ւ չտալ մանկավարժին. նա ավելի շատ է խոսում և շատ մեծ դժվարություններ են առաջանում։ Բացի դրանից, կան բազմաթիվ առողջական խնդիրներ ունեցող անձինք, որոնք երկար ժամանակ դիմակ կրելով, կարող են այլ խնդիրների առաջ կանգնել»,- մեկնաբանեց մասնագետը։

Ըստ Էդուարդ Հովհաննիսյանի, չկա որևէ հետազոտություն, որը կապացուցի, որ դիմակը բացարձակ անվնաս է։ Բացի դրանից, ԱՀԿ-ի ուղեցույցում կա հավելյալ հատված, որտեղ ներկայացված են դիմակների կրման հետևանքով առաջացող հնարավոր խնդիրները։ Մասնագետը նշեց, որ ԱՀԿ-ն էլ է հաստատում՝ հնարավոր է դիմակի հետևանքով խնդիրներ առաջանան.

«Արդեն մեկ շաբաթ է, ինչ երեխաները գնում են դասի, ու արդեն իսկ կան որոշակի բողոքներ՝ գլխացավեր, քթից արյունահոսություններ։ Այդ ամենը դիմակի կրման հետևանք է։ Այսինքն՝ մենք պետք է հասկանանք՝ ի՞նչ օգուտ ենք ստանում դիմակի կրումից և ի՞նչ վնաս ստանում։ Այդ դեպքում կշեռքի նժարին կդնենք երկու արդյունքներն էլ ու կհասկանանք՝ ո՞ր ուղղությամբ ենք գնում։ Եվ, եթե մենք դպրոցներում կարող ենք ապահովել ֆիզիկական հեռավորություն և օդափոխություն, ապա դասարաններում կարող ենք երեխաներին թույլ տալ նստել առանց դիմակների»։

Էդուարդ Հովհաննիսյանը հարց հնչեցրեց՝ արդյո՞ք մեկ շաբաթվա ընթացքում նախարարությունը հավաքագրել է բոլոր խնդիրները, որոնք կարող են առաջանալ ուսուցիչների և աշակերտների մոտ՝ դիմակների կրման հետևանքով։ Ըստ նրա, արդեն մի քանի օրվա փորձը կա, և կարող է որոշվել՝ արդյո՞ք վատ հետևանքներ ունեն դիմակները, թե՞՝ ոչ։

«Իմ կարծիքով, մենք կարող ենք թուլացնել այդ սահմանափակումը, քանի որ ակնհայտ երևում է՝ երեխաները դասի ժամանակ նեղվում են դիմակով ներկայանալուց։ Մենք պետք է հստակ շեշտը դնենք ֆիզիկական հեռավորության վրա։ Ես մեծ խնդիր եմ տեսնում երեխաների ֆիզիկական ակտիվության սահմանափակման մեջ։ Մենք երեխաներին թույլ չենք տալիս դասամիջոցներին մի փոքր սպառել իրենց էներգիան։ Կարծում եմ, այդ որոշումն ընդունելուց մասնագետների լայն շրջանակ չեն ներգրավվել։ Ես հոգեբանական վերլուծություն եմ կարդացել, որ որքան երեխաների ֆիզիկական ակտիվությունը սահմանափակվում է, այդքան ագրեսիան է ավելանում։ Իմ միանշանակ մոտեցումն այն է, որ պետք է մինիմալ լինի մեր միջամտությունը ուսումնական պրոցեսում, որ ուսուցիչները սթրեսային վիճակում չդասավանդեն ու երեխաներին նորմալ գիտելիք տան»,- մանրամասնեց նա։

Հարցին, թե կոնկրետ ի՞նչ խնդիրներ կարող են առաջանալ երեխաների մոտ՝ դիմակների պարտադիր կրման հետևանքով, Էդուարդ Հովհաննիսյանը պատասխանեց՝ կարող են գլխացավեր ու գլխապտույտներ առաջանալ, կամ դիմակների աղտոտման հետևանքով կարող են կրկնավարակման դեպքեր լինել, ինչպես նաև կարող են մաշկային խնդիրներ առաջանալ.

«Ինչո՞ւ մեր երկրում դիմակների կրման հետ կապված այդքան մեծ խնդիր առաջացավ, քանի որ բնակչության հետ աշխատանքներ չտարվեցին ու մարդկանց հստակ չբացատրվեց կրման նպատակը, պայմանները, ինչպես պետք է դա անել, որ ավելի արդյունավետ լինի։ Այսինքն՝ աշխատանքը, որ պետք է իրականացվի բնակչության հետ, բավականին կարևոր է, իսկ մեզ մոտ բնակչությանը չդարձրին հակահամաճարակային գործառույթների մասնակից, որ նա զգա՝ ինքը դեր ու պատասխանատվություն ունի, նույնիսկ ֆիզիկական հեռավորություն պահելով մեծ օգուտ է տալիս պետությանը։ Այդ աշխատանքը չկատարվեց, և մենք տեսանք՝ ամեն որոշմանը հետևում է քաղաքացու հակազդումը, քանի որ չկար վստահություն։ Իսկ այդ վստահությունը կորավ փետրվար-մարտ ամիսներին, երբ հիվանդությունը ծաղրվեց։ Եվ արդեն սեպտեմբերին մարդիկ չեն հավատում, որ այս ամենն արվում է ի շահ երեխաների։ Բայց իրականում, դիմակներն այդքան արդյունավետ չեն»։

Դիտարկմանը, որ դպրոցներում վարակի ներթափանցումը կասեցնելու նպատակով ուսուցիչների մասշտաբային թեստավորումներ նախաձեռնվեցին, բայց ուսուցիչների մեծ մասն արդեն մեկ շաբաթ է՝ դպրոց է մտնում, թեև դեռ թեստավորվելու հերթն իրեն չի հասել, Էդուարդ Հովհաննիսյանն արձագանքեց՝ բոլոր ուսուցիչներին միաժամանակ հետազոտելը արդյունավետ չէ, քանի որ նրանք կարող են թեստավորման օրը վարակված չլինել, բայց հաջորդ օրը վարակվեն։

«Եթե մենք ճիշտ աշխատենք այդ ուսուցիչների հետ, պետք է հասկանանք, որ ասիմպտոմ ձևերը շատ չեն, առավել շատ են անգանգատ ձևերը։ Այսինքն՝ մարդը ինչ-որ բան զգում է, բայց չի գանգատվում։ Մենք պետք է բացատրենք, որ մարդիկ, որոնք ունեն որոշակի թուլություն, գլխացավ, կոկորդի ցավ, ջերմություն, պետք է առաջնային կարգով ստուգվեն։ Նրանք պետք է ստուգվեն առաջին հերթին, այլ ոչ թե բոլոր ուսուցիչներից հետո։ Քանի որ այս դեպքում ուսուցիչը, որն իրոք հետազոտության կարիք ունի, կարող է շատ ավելի ուշ հետազոտվել՝ հերթի մեջ սպասելով, այդպես իսկ վարակելով մյուս ուսուցիչներին։ Միանշանակ, ես կարծում եմ, որ ՊՇՌ հետազոտությունը պետք է արվեր՝ ըստ ցուցումների»,- եզրափակեց խոսքը բժիշկ-համաճարակաբանը։