Մշակույթ 19:47 10/11/2020 Հայաստան

Համլետ Պետրոսյան. Հայ մշակույթը հայտնվելու է շնաբարո ծաղրուծանակի ներքո

ՀՀ վարչապետի, Ադրբեջանի և Ռուսաստանի նախագահների հայտարարության համաձայն՝ Լեռնային Ղարաբաղի Աղդամի, Քարվաճառի, Քաշաթաղի շրջանները վերադարձվելու են Ադրբեջանին, ինչպես նաև թշնամին մնում է մինչև այժմ իր զբաղեցրած դիրքերում։ Արցախի ամեն մի շրջանում, այդ թվում՝ Հադրութ, Քարվաճառ, Քաշաթաղ, մոտավորապես, մինչև 500-700 հուշարձան կա, դրանց զգալի մասը շատ մեծ արժեք են ներկայացնում։

«Ադրբեջանի բռնազավթման մշակութային քաղաքականությունը հանգում է նրան, որ ջարդում են այն ամենը, ինչը գտնում են, որ աշխարհը դրանց մասին տեղյակ չէ, որոշներն առանձնացնում են՝ աշխարհին ներկայացնելով որպես աղվանական մշակույթ, ցույց տալու, թե ադրբեջանցիները աղվանների հետնորդներն են։ Կարծում եմ՝ այդ տենդենցն այդպես էլ շարունակվելու է»,- Panorama.am-ի հետ զրույցում ասաց Տիգրանակերտի պեղումներն իրականացնող արշավախմբի ղեկավար, ԵՊՀ մշակութաբանության ամբիոնի վարիչ, պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Համլետ Պետրոսյանը։

Նա նշեց, որ այն հուշարձանների մեծ մասը, որոնք շատ հայտնի չեն գիտական հասարակությանը, խորհրդանշական իմաստ, նշանակություն ձեռք չեն բերել, ամենայն հավանականությամբ, ինչպես Ադրբեջանը նախորդ ժամանակներում արել է, ոչնչացնելու է։ Այն հուշարձանները, որոնք շատ հայտնի են, գիտական շրջանառության մեջ են, օրինակ Դադիվանքը, Ծիծեռնավանքը, որոնք  60-ականներից ի վեր ադրբեջանցիները համարում են ոչ թե հայկական, այլ աղվանական, հնագետը կարծում է, դրանք կպահպանեն ու Ադրբեջանը կներկայացնի որպես ոչ հայկական մշակութային ժառանգություն։

Հ. Պետրոսյանը, ով 16 տարի Տիգրանակերտի հնագիտական հուշարձանում պեղումներ է իրականացնում, նշեց, որ այն  հայկականության ամենավաղ և ամենահավաստի վկայությունն է այդ տարածքում։

Նա ասաց՝ ամեն ինչ արել է, որ երբեք չգա այս օրը։

«Հայկական կողմը ոչ թե բանակցություններ է սկսել, այլ կապիտուլյացիայի է ենթարկվել։ Բանակցությունների ժամանակ կարելի է ինչ-որ բաներ ասել, օրինակ՝ այսքան հողը ձեզ տանք, դրա փոխարեն այս 1/10 հողը մեզ տվեք։ Մեր իշխանություններն իրենց ապաշնորհությամբ ոչ մի հնարավորություն մեզ չթողեցին։ Ես ամեն ինչ արեցի, որ այդ տարածքները հայկական են»,- ընդգծեց մշակութաբանը։

Նա նշեց, որ Արցախի տարածքում մեծ թվով եկեղեցիներ, վանքեր կան բազմաթիվ արձանագրություններով, սակայն Տիգրանակերտը այդ բոլորից հին է առնվազն 500-600 տարով։

«Փաստորեն այդ հուշարձանը, որը Կովկասի զարդն է, մարգարիտն է և հայկական է, այդպես ապաշնորհաբար թողեցինք իրենց»,- ցավով արձանագրեց Հ. Պետրոսյանը։

Հաջորդը Դադիվանքն է՝ Քարվաճառի շրջանում։ Նրա խոսքով, վանքի պատերին 100-ից ավելի արձանագրություններ կան, պատերը ոնց որ մագաղաթ լինեն։

6-7-րդ դդ. թվագրվող Ծիծեռնավանքի հետ, հնագետի ներկայացմամբ, ամբողջ Կովկասում կարող է համեմատվել Աշտարակի Ծիրանավորը, Երերույքի բազիլիկան. այն քրիստոնյա աշխարհի գագաթային ստեղծագործություններից է։

Հադրութի շրջանում մնացել են բազմաթիվ ամրոցներ, նաև Գտչավանքը, որը բացառիկ եկեղեցի է։

«Արցախում երևի ունենք 3-4 գմբեթավոր եկեղեցի՝ Վանքասարի, Գանձասարի, Դադիվանքի եկեղեցիները, Գտչավանքի եկեղեցին»։

Եվ այդ ամենը մնում է իրենց։ Նրանք, ովքեր այդ ամենը հանձնում են, չեն հանձնում, երբեք չեն մտածել մշակույթի մասին, նրանք քաղաքական խաղեր են խաղում։ Կորուստները շատ-շատ մեծ են։ Գոնե ադրբեջանական կեղծ գիտակներն այդ ամենը կհամարեն իրենց սեփականը, աշխարհին ցույց տալու համար կպահպանեն։ Բայց այն խաչքարերը, եկեղեցիները, մատուռները, որոնք հայ շինականի, արհեստավորի, հավատացյալի սիրեցյալ վայրերն են եղել, անպայմանորեն կոչնչացնեն»,- ասաց Հ. Պետրոսյանը։

Նա այլևս հույս չունի, որ պեղումներ կիրականացնի Տիգրանակերտում։

«Ադրբեջանը, կարծում եմ, նախ կցուցադրեն, թե մենք ինչքան վատ գիտնականներ ենք, ինչքան սխալ ենք հետազոտել այդ պատմությունը։ Իրենք 30 տարի Տիգրանակերտի տարածքում աշխատել են, նույնիսկ չեն հասկացել, որ այնտեղ քաղաք կա։ Հիմա հաղթողի սնապարծությամբ կծաղրեն մեզ, մեր արժանիքները, սխալ կհանեն, որ աղվանական է, չնայած անունը Տիգրանակերտ է»,- ասաց Հ. Պետրոսյանը։

Նա շեշտեց՝ այդ ամենը ոչ միայն պարտություն է, այլև հայերը և հայ մշակույթը հայտնվելու է այդ շնաբարո ծաղրուծանակի ներքո. «Թուրքերից մեծահոգություն չպետք է սպասել։ Իրենք ոչ միայն չեն հասկանալու, չեն գնահատելու, այլ իրենց չհասկացածի դիրքերից սկսելու են ծաղրել մեր մշակույթը, մեր հետազոտությունները»։

Հ. Պետրոսյանը նշեց, որ հայտնվելով Տիգրանակերտում՝ ադրբեջանցիները գոնե իրենց սուտը կբացահայտեն, մի քանի հեքիաթ կցնդի։

«Ասում էին՝ մենք գնում ենք դաշտերից քար ենք հավաքում, գիշերը պարիսպ ստեղծում։ Պարիսպի ամեն մի քարը մինչև 1,5 տոննա է։ Երևի իրենք կգան, ուսերը կհենեն, հպարտորեն կնայեն դեպի տափաստանը և հասկանան, որ որոշ տեղերում իրենք էլ են սուտասան եղել, միայն մենք չենք, որ մեզ մեղադրում են որպես սուտասան»,- ասաց  պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Համլետ Պետրոսյանը։
 



Աղբյուր` Panorama.am
Share |

Լրահոս

15:37
Նազենի Հովհաննիսյան. Շատ դժվար անցավ այս անգամ Պահքն ինձ համար
Հաղորդավարուհի Նազենի Հովհաննիսյանը գրում է. «Արաբկիրի Ս. Խաչ եկեղեցում մարդկանց սիրտը բաց էր՝ աղոթքի եւ սիրո համար: Հաղորդվելու և...
Աղբյուր` Panorama.am
15:32
Ամուսնության առաջարկություն՝ «Հայաթ փրոջեքթի» համերգի ժամանակ
«Հայաթ փրոջեքթ» խմբի՝ Գյումրիում տեղի ունեցած համերգներից մեկի ժամանակ բեմում ամուսնության առաջարկություն է արվել։ Բեմ...
Աղբյուր` Panorama.am
15:06
Տղաները պինդ էին. Աղվան Վարդանյանն այցելել է Սամսոնյանին և Սաղաթելյանին
Այսօր «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Աղվան Վարդանյանն այցելել է «Արմավիր ՔԿՀ»-ում կալանքի տակ պահվող Վազգեն...
Աղբյուր` Panorama.am
14:55
Հայկ Մարությանը կուսակցություն է հիմնում
Երևանի նախկին քաղաքապետ Հայկ Մարությանն առաջիկայում կուսակցություն կհիմնի։ Այն կոչվում է «Նոր ուժ»։ Լուրը «Ազատության»...
Աղբյուր` Panorama.am
14:48
Հրազդանի 64-ամյա բնակչի սպանության դեպքի առթիվ նախաձեռնված քրեական վարույթի նախաքննությունը
Քննչական կոմիտեի Կոտայքի մարզային քննչական վարչությունում իրականացված քննչական և վարութային գործողությունների արդյունքում պարզվել են Կոտայքի...
Աղբյուր` Panorama.am
14:45
Ոսկեպարցիներն ասում են՝ ՔՊ-ականները, ովքեր հանձնվող գյուղերն ադրբեջանական են համարում, թող գան ու իրենց ներկայությամբ նման հայտարարություն հնչեցնեն
ԱԺ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության պատգամավոր Տիգրան Աբրահամյանը գրում է.  «Ոսկեպար և Բաղանիս կատարածս այցիս ու...
Աղբյուր` Panorama.am
14:39
ԵԱՏՄ անդամ ենք, զուգահեռաբար ԵՄ և այլ շուկաների ինտեգրման ուղղությամբ ենք աշխատում. Թունյան
«Այս պահին մենք ԵԱՏՄ անդամ ենք, կատարում ենք մեր պարտավորությունները, վճարում ենք ընդհանուր մաքսատուրքերն ու ստանում մեր բաժինը, ընդ...
Աղբյուր` Panorama.am
14:26
Բաքուն ռազմական է հռչակում Ստեփանակերտի մարզամշակութային համալիրը
Հուշահամալիրը հավերժացնելու էր ազգային պայքարի բոլոր զոհերի հիշատակը: Սակայն շինարարական աշխատանքներն անավարտ են մնացել 44-օրյա պատերազմի հետևանքով:
Աղբյուր` Panorama.am
14:10
Երթևեկության կազմակերպման փոփոխություն՝ Երևանի Միկոյան-Գալշոյան փողոցների խաչմերուկում
Երևանում տրանսպորտային հոսքերի անցանելիությունն ավելացնելու նպատակով մարտի 29-ից փորձնական տարբերակով երթևեկության կազմակերպման փոփոխություն...
Աղբյուր` Panorama.am
13:50
Ստեփան Դանիելյան. Հայաստանում ստվերային պետություն գոյություն չունի
Քաղաքագետ Ստեփան Դանիելյանը համարում է, որ Հայաստանում ստվերային պետություն գոյություն չունի, չնայած կա նման տարածված կարծիք։ Կարծիքներից մեկն...
Աղբյուր` Panorama.am
13:38
Սուրենյանց. Փաշինյանը որոշել է Ստեփանակերտի էլիտային ահաբեկել
Քաղաքագետ Սուրեն Սուրենյանցը, անդրադառնալով այսօր կառավարության նիստում Նիկոլ Փաշինյանի հնչեցրած հայտարարություններին, գրում է....
Աղբյուր` Panorama.am
13:24
ՌԴ ԱԳՆ-ն մտահոգված է ապրիլի 5-ին կայանալիք Հայաստան-ԵՄ-ԱՄՆ բարձր մակարդակի հանդիպումով
Հայաստան-Եվրամիություն-ԱՄՆ հանդիպումն անհանգստություն է առաջացնում Ռուսաստանում։ Այս մասին հայտարարել է ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա...
Աղբյուր` Panorama.am
13:17
25-օրյա զորահավաքի մասնակցի ահազանգը. Բանակը գցել են քացու տակ
25-օրյա զորահավաքի մասնակից Սուրեն Մանուչարյանը որոշել է ֆեյսբուքում պատմել հավաքի ընթացքում տեսածը։ Նա գրում է. ««...Միակ...
Աղբյուր` Panorama.am
12:57
Ավագ հինգշաբթի ընտանիքի անդամների քանակով հավկիթ չեն եփում, չեն ներկում ու չեն մատուցում
Այսօր դեռ տեղի չի ունեցել խաչելությունը, թաղումը, Հարությունը...
Աղբյուր` Panorama.am
12:43
Ֆրանսիական կողմն Ակադեմիական քաղաքի ծրագիրը որակել է համարձակ, հավակնոտ և գրավիչ
Կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարար Ժաննա Անդրեասյանն ու ՀՀ-ում Ֆրանսիայի արտակարգ և լիազոր դեսպան Օլիվիե Դըկոտինյին այսօր այցելել...
Աղբյուր` Panorama.am
12:33
Տավուշում տեղի ունեցողը կոպիտ սխալների արդյունք է. Թաթոյան
«Տավուշում տեղի ունեցողը կոպիտ սխալների արդյունք է: Չի կարելի ամրացնել ադրբեջանական դիրքերը սեփական ժողովրդին անվտանգությունը խաթարելու...
Աղբյուր` Panorama.am
12:30
Հայաստանը 29.94 տոննա հումանիտար բեռ կուղարկի Գազայի հատված
«Մարդասիրական օգնության շրջանակներում  տեղահանված անձանց կառավարության կողմից առաջարկվում է տրամադրել մթերք և...
Աղբյուր` Panorama.am
12:29
Քաղաքագետ. Ալեն Սիմոնյանը թող իրան քաղաքական ծաղրածուի տեղ չդնի
«Ալեն Սիմոնյանը թող իրեն քաղաքական ծաղրածուի տեղ չդնի։ Ֆեյք, ֆալստարտ ու նման բառերը բնորոշ են իրենց իշխանությանը»,-Panorama.am-ի...
Աղբյուր` Panorama.am
12:16
Տաք օդային հոսանքներ են ներթափանցում Հայաստան
Երևանում ցերեկային ժամերին ջերմաստիճանը կհասնի +20․․․+22 աստիճանի
Աղբյուր` Panorama.am
11:52
Վճարված ռոյալթիներից 1 մլրդ 51 մլն դրամը հատկացվեց ազդակիր համայնքներին
«Նախագծով նախատեսվում է Սյունիքի, Լոռու, Կոտայքի և Գեղարքունիքի 6 համայնքներին, որոնք միասին ընդգրկում են 33 ազդակիր բնակավայր,...
Աղբյուր` Panorama.am
11:42
«Արտավազդ»-ի մրցանակակիրները
Թատրոնի միջազգային օրը՝ մարտի 27-ին, Հակոբ Պարոնյանի անվան երաժշտական կոմեդիայի պետական թատրոնում տեղի ունեցավ Հայաստանի թատերական գործիչների...
Աղբյուր` Panorama.am
11:31
ԼՂ-ից բռնի տեղահանված որոշ շրջանակների գործողությունները սպառնալիք են Հայաստանի անվտանգության համար. Փաշինյան
«Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված որոշ շրջանակ կամա թե ակամա անում է գործողություններ և քայլեր, որոնք սպառնալիք են ստեղծում Հայաստանի...
Աղբյուր` Panorama.am
11:30
Արտակ Զաքարյան. Ռևանշն անխուսափելի է
ՀՀԿ փոխնախագահ Արտակ Զաքարյանը գրում է. «Դավադիր բոսյակներ կան, որ լավագույն տղերքի արյամբ 30 տարի առաջ գծված սահմանները, թշնամու...
Աղբյուր` Panorama.am
11:25
Իսրայելն Ադրբեջանին խորհուրդ է տվել ինչպես հաղթահարել ջրի դեֆիցիտը
Իսրայելի ջրամատակարարման ազգային օպերատոր Mekorot ընկերությունն առաջարկել է Ադրբեջանում ջրի սակավության խնդիրը լուծել արհեստականորեն առաջացած...
Աղբյուր` Panorama.am
11:18
40+10 հազար դրամ աջակցության ծրագիրը երկարաձգվեց 9 ամսով
«Նախագծով առաջարկում ենք ԼՂ-ից բռնի տեղահանված մեր հայրենակիցների 40+10 հազար դրամ աջակցության ծրագրի հիման վրա ևս 9 ամսով ...
Աղբյուր` Panorama.am
11:14
Օրբելյան. Փորձում եմ ակտիվ պահել իմ կապը հայազգի իմ բոլոր ընկերների հետ, մշտապես նորանոր գաղափարներ ենք իրագործում
«Այս տարին նույնպես անչափ հագեցած է հյուրախաղերով, աշխարհի տարբեր բեմերում ելույթներով։ Ուրախ եմ, որ իմ մասնակցությամբ կարողանում եմ...
Աղբյուր` Panorama.am
10:56
Մենք ունենք այդ կարգի ինքնուրույն մարդիկ, բայց մի տեսակ զսպաշապիկի մեջ են. Աղվան Վարդանյան
«Մեր իրականությունն ու մենթալիտետն այնպիսին է, որ մենք միշտ փորձում ենք գտնել մեկին, հերոսին, սիրահարվել նրան և ասել, որ նա պետք է...
Աղբյուր` Panorama.am
10:51
1.1 մլրդ դրամ սուբսիդիա «Վեոլիա Ջուր» ՓԲԸ-ին՝ ջրի սակագնի բարձրացումը փոխհատուցելու համար
Կառավարությունն այսօրվա նիստում «Վեոլիա Ջուր» ՓԲԸ-ին սուբսիդիա կհատկացնի խմելու ջրի մատակարարման և ջրահեռացման (կեղտաջրերի մաքրման)...
Աղբյուր` Panorama.am
10:48
ԱԱԾ սահմանապահ զորքերը կազմակերպում է ընդունելություն «Զվարթնոց» անցակետում ծառայության անցնելու համար
ԱԱԾ սահմանապահ զորքերը կազմակերպում է ընդունելություն «Զվարթնոց», «Բագրատաշեն» և ՀՀ պետական սահմանի մյուս անցման...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Հիմա Հայաստանին դեմ են տվել 33 քարտեզ. Սուրենյանց
12:51 28/03/2024

Հիմա Հայաստանին դեմ են տվել 33 քարտեզ. Սուրենյանց

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}